Khí Chhìn-nah ê kò͘-sū
|
起chhìn-nah ê 故事 |
| Ông Chûn-hôa |
王Chûn華 |
|
Ū chi̍t kang, chi̍t ê cha-bó͘ lâng cháu lâi khòaⁿ mn̂g-chín, I kóng, “I-su--ah, cha-hng-àm góa ê sin-khu khí chi̍t-phā chi̍t-phā âng-âng, chiok-chiūⁿ chiok-chiūⁿ, kiaⁿ--sí--lâng, kui-àm chiūⁿ kah lóng bô khùn”.
|
有1工，1個查某人走來看門診，伊講：「醫師--ah，昨昏暗我ê身軀起1 phā 1 phā紅紅，足-chiūⁿ足-chiūⁿ，驚--死--人，歸暗chiūⁿ kah攏無睏。」 |
|
Góa mn̄g, “Lí ū chia̍h sím-mi̍h te̍k-pia̍t ê mi̍h-kiāⁿ á-sī io̍h-á--bô?”.
|
我問：「你有食甚mi̍h特別ê物件抑是藥仔--無？」 |
|
I kóng, “Hō͘ góa siūⁿ khòaⁿ māi--leh. Bô--leh, góa bô chia̍h sím-mi̍h te̍k-pia̍t ê mi̍h-kiāⁿ. M̄-kú, chêng kúi lé-pài, góa ū chia̍h chi̍t chióng Tiong- io̍h, kóng ē kái-siān góa ê thé-chit, kám-sī he ín-khí..ê?“.
|
伊講：「Hō͘我想看māi--leh。無--leh，我無食甚-mi̍h特別ê物件。M̄-kú,前幾禮拜，我有食1種中藥，講會改善我ê體質，kám-是he引起..ê?」 |
|
Góa kóng, “Chin ū khó-lêng. Lí che sī kip-sèng ê piàn-hòa, nā thoa kú, chiū piàn-sêng bān- sèng--khì. Ē-tàng chia̍h io̍h-á kap boah io̍h-ko khòng-chè.”
|
我講：「真有可能。你che是急性ê變化，若拖久，就變成慢性--去。會當食藥仔kap抹藥膏控制。」 |
|
Khí chhìn-nah chiū sī lán kóng ê khí léng-sin, che sī phôe-hu-chín ê piàn-hòa, chhin-chhiūⁿ tú-tio̍h môa-á á-sī chhoe tio̍h léng hong, tú tio̍h chhì-mô͘-thâng, só͘ sán-seng ê phôe-hu piàn-hòa. Sū-si̍t-siōng, i sī tōa-tōa sè-sè ē chiūⁿ ê âng-sek phòng-chín. Khah sè..ê chhin-chhiūⁿ báng-á tèng--tio̍h, chi̍t-phā chi̍t-phā, mā ē piàn tōa phā. Ū ê tī 24 sió-sî í-lāi ē siau, ū ê ē chhut-hiān kúi lé-pài.
|
起chhìn-nah就是咱講ê起冷身，這是皮膚疹ê變化，親像tú-tio̍h môa-á抑是吹著冷風、tú-tio̍h刺毛蟲，所產生ê皮膚變化。事實上，伊是大大細細會chiūⁿ ê紅色phòng疹。 較細..ê親像蚊仔叮--著，1 phā 1 phā,mā會變大phā。有ê tī 24小時以內會消，有ê會出現幾禮拜。 |
|
It-poaⁿ lâi kóng, khí chhìn-nah hun chòe kip-sèng kap bān-sèng N̄g chióng. Phôe-hu-chín tī 6 lé-pài í-lāi siau-sit, bô koh giâ..ê, kiò chòe kip-sèng. I ê goân-in khó-lêng sī chia̍h-mi̍h á-sī io̍h-bu̍t ín-khí ê kòe-bín. Phôe-hu-chín hoat-seng chin kín, jî-chhiáⁿ hoān-ûi khah tōa, ū khó-lêng kui sin-khu lóng ū, chin chiūⁿ. M̄-kú, giâ--khí--lāi kín, khì mā kín. Tī-liâu āu tiám-gōa-cheng khó-lêng ē siau. Kip-sèng khí chhìn-nah tī kòe-bín khah lī-hāi ê pīⁿ-lâng, khó-lêng ē chhut hiān ba̍k-chiu-phôe chéng á-sī chhùi-tûn chéng, kiò chòe hoeh-kńg sèng ê chúi-chéng, jî-chhiáⁿ khó-lêng ē ū pak-tó͘ thiàⁿ, làu-sái, pháiⁿ chhoán-kùi, siōng giâm-tiōng..ê khó-lêng ē sí--khì.
|
一般來講，起chhìn-nah分做急性kap慢性二種。皮膚疹tī 6禮拜以內消失、無koh giâ..ê,叫做急性。伊ê原因可能是食物抑是藥物引起ê過敏。皮膚疹發生真緊，而且範圍較大，有可能歸身軀攏有，真chiūⁿ。M̄-kú,giâ--起--來緊，去mā緊。治療後點外鐘可能會消。急性起chhìn-nah tī過敏較厲害ê病人，可能會出現目珠皮腫、抑是嘴唇腫，叫做血管性ê水腫，而且可能會有腹肚疼、làu屎、歹喘氣，siōng嚴重..ê可能會死--去。 |
|
Bān-sèng khí chhìn-nah sī giâ chhiau-kòe 6 lé-pài í-siōng, ū..ê mā ū khó-lêng chhiau kòe kúi-nā nî. Bān-sèng khí chhìn-nah phôe-hu-chín hoat-seng khah bān, jî-chhiáⁿ hoān-ûi khah sè, khah bē chhiūⁿ kip-sèng khí chhìn-nah hiah chiūⁿ. I ê goân-in it-poaⁿ ia̍h sī jīn-ûi kap kòe-bín ū koan.
|
慢性起chhìn-nah是giâ超過6禮拜以上，有..ê mā有可能超過幾若年。慢性起chhìn-nah皮膚疹發生較慢，而且範圍較細，較bē像急性起chhìn-nah hiah chiūⁿ。伊ê原因一般也是認為kap過敏有關。 |
|
Khó-lêng ê kòe-bín-goân ū:
|
可能ê過敏原有： |
|
1) Si̍t-bu̍t: hái-sán, N̄g, chiú.
|
1) 食物：海產、蛋、酒。 |
|
2) Hoe-hún, thô͘-soa-hún, ko͘-khún.
|
2) 花粉、塗砂粉、菇菌。 |
|
3) Io̍h-bu̍t: khòng-seng-sò͘, hoeh-chheng
|
3) 藥物：抗生素、血清。 |
|
4) Kám-jiám-sèng ê kòe-bín-goân: sè-khún, ko͘-khún, thâng-thoa
|
4) 感染性ê過敏原：細菌、菇菌、蟲thōaⁿ。 |
|
Thâng kā--tio̍h
|
5) 蟲咬--著。 |
|
Ín-khí khí chhìn-nah ê goân-in chin chōe, m̄-kú tōa pō͘ hūn ê bān-sèng khí chhìn-nah ê hoān-chiá sī chhōe bē chhut goân-in. Jî-chhiáⁿ bān-sèng khí chhìn-nah mā kap SLE(âng-pan-sèng lông-chhng), kah-chōng-sòaⁿ ki-lêng siuⁿ koân, gâm-chèng, khah kín-tiuⁿ ū koan. Che lóng kap kòe-bín bô ti̍t-chiap koan-hē.
|
引起起chhìn-nah ê原因真濟，m̄-kú大部分ê慢性起chhìn-nah ê患者是chhōe bē出原因。而且慢性起chhìn-nah mā kap SLE(紅斑性狼瘡）、甲狀腺機能siuⁿ懸、癌症、較緊張有關。這攏kap過敏無直接關係。 |
|
(Tâi-oân-jī Cha̍p-chì tē 9 kî, 2001 nî 9 ge̍h)
|
(台灣字雜誌第9期，2001年9月) |
