Bô Chhin-chhiūⁿ lâng
|
無親像..人 |
| Babuza Chû |
Babuza Chû |
|
‘Bô chhin-chhiūⁿ..lâng !’ Chit-kù-ōe sī goán a-bó tiāⁿ kóng ê ōe. Kàu chit-má góa ê ìn-siōng iáu chiok chhim, chiok chhim !
|
「無親像--人！」這句話是阮阿母定講ê話。到chit-má我ê印象iáu足深，足深！ |
|
Goán sè-hàn ê sî, ka-kéng chiok bái. Nā iōng sio̍k-gí lâi kóng, sī sàn kàu kúi kiōng beh lia̍h--khì. M̄-tio̍h, goán sàn kàu kúi mā m̄-káⁿ lâi lia̍h ! Kiaⁿ lia̍h goán khì ē ke-thiⁿ in ê mâ-hoân kap hū-tam !
|
阮細漢ê時，家境足bái。若用俗語來講：是散到鬼kiōng beh掠--去。M̄著，阮散到鬼mā m̄敢來掠！驚掠阮去會加添in ê麻煩kap負擔！ |
|
Góa iáu ē kì--tit, góa ê tē-it kha chheh-pau sī pa̍t-lâng sàng..ê. Hit-chūn góa tha̍k sió-ha̍k 4 nî. Tī he chìn-chêng, góa ê chheh lóng iōng kin-á pau, ná-chhiūⁿ pau-ho̍k-á leh, chhiú kōaⁿ. Chit-má kā khòaⁿ--khí--lâi, kài-sêng beh tòe-lâng-cháu hit ê khoán-sit. Lâng sàng..góa hit-kha chheh-pau sī lâng iōng chin kú koh phòa-kô͘-kô͘, bô ài ti̍h..ê. Góa the̍h-tio̍h hit-kha chheh-pau ê sî sī hoaⁿ-hí kàu kiōng beh sí--khì ! Góa tī hia tōa-siaⁿ jiáng kóng góa ū chheh-pau..ah. Koh kui-ê lâng lóng tiô--khí--lâi. Kàu chit-má góa koh kì-tiâu-tiâu.
|
我iáu會記--tit，我ê第一kha冊包是別人送--ê。Hit陣我讀小學4年。Tī he進前，我ê冊攏用巾仔包，ná像包袱仔--leh，手kōaⁿ。Chit-má kā看--起-來，kài成beh tòe人走hit個款式。人送--我hit kha冊包是人用真久koh破糊糊，無ài ti̍h--ê。我提著hit kha冊包ê時是歡喜到kiōng beh死--去！我tī hia大聲嚷講：「我有冊包--ah。」Koh歸ê人攏tiô--起-來。到chit-má我koh記tiâu-tiâu。 |
|
Góa ê iân-pit a̍p-á mā sī pa̍t-lâng hō͘..góa..ê. He sī chhâ chò..ê. Kòa iōng thoah..ê. Tī hit-ê 1960 nî-tāi, beh ū chi̍t-kâi iân-pit a̍p-á m̄-sī ta̍k kháu-chàu lóng chò ē kàu..ê. Chì-chió tī goán ê tông-o̍h hia góa khòaⁿ--tio̍h..ê sī án-ne. Ū chi̍t-kâi iân-pit a̍p-á sī chin iāng ê tāi-chì ! Lâng sàng..ê mā kāng-khoán !
|
我ê鉛筆盒仔mā是別人hō͘--我-ê。He是柴做--ê,蓋用thoah--ê。Tī hit個1960年代，beh有一kâi鉛筆盒仔m̄是逐口灶攏做會到--ê。至少tī阮ê同學hia我看--著-ê是án-ne。有一kâi鉛筆盒仔是真iāng ê代誌！人送--ê mā kāng款！ |
|
Góa chhēng ê khò͘ sī goán a-pa chhēng phòa..ê chiah kái hō͘ khah té hō͘ góa chhēng. (Hit-ê sî-tāi goán lóng bô chhēng lāi-khò͘ !) Saⁿ mā sī án-ne. Phó͘-thong goán tī chhù--n̍i̍h lóng bô chhēng-saⁿ, thǹg pak-theh. Beh khì ha̍k-hāu á-sī chhut-gōa chiah chhēng-saⁿ.
|
我穿ê褲是阮阿爸穿破--ê chiah改hō͘較短hō͘我穿。（Hit個時代阮攏無穿內褲！）衫mā是án-ne。普通阮tī厝--n̍i̍h攏無穿衫、褪腹裼。Beh去學校或是出外chiah穿衫。 |
|
Sàn kàu sím-mi̍h thêng-tō͘? Lí khó-lêng bô ài sìn ! Put-sî to ài kā lâng chioh !
|
散到甚mi̍h程度？你可能無ài信！不時都ài kā人借！ |
|
Chioh bí, chioh chîⁿ, chioh ke-si (chhiūⁿ kòng-thûi-á, kì-á). Chhām sé sin-khu iōng ê tōa kha-tháng mā sī ài kā lâng chioh ! Cheng-chha m̄-bat kā lâng chioh ang, chioh kiáⁿ niâ ! Góa tiāⁿ-tiāⁿ khòaⁿ-tio̍h goán a-bó khiā tī lâng ê mn̂g-chhùi, “Láu-jī..ê, lí kám ū? Gō͘-cha̍p-kho͘ poah..góa hó--m̄?” Thâu-á góa thiaⁿ bô “poah” sī sím-mi̍h ì-sù? Bóe-á chiah chai-iáⁿ sī “chioh”.
|
借米、借錢、借ke-si(像摃槌仔、鋸仔）。Chhām洗身軀用ê大腳桶mā是ài kā人借！精差m̄-bat kā人借翁、借子niâ!我定定看著阮阿母企tī人ê門嘴，「老二--ê,你kám有？五十箍poah--我好--m̄?」頭仔我聽無「Poah」是甚mi̍h意思？尾仔chiah知影是「借」。 |
|
Góa tha̍k-chheh ê ha̍k-hùi ū sî sī tông-o̍h koan..ê ! Iáu ē kì-tit tha̍k gō͘-nî sî goán pan ê tông-o̍h koan cha̍p-gōa-kho͘ hō͘..góa. Hit-chūn ê chù-chheh chi̍t ha̍k-kî ài gō͘-cha̍p-kho͘, hō-chò tāi-pān-hùi. Góa tha̍k chho͘-tiong tē-it ha̍k-kî ê chù-chheh chîⁿ 400 gōa kho͘ (chù-chheh, bé chheh-pau kiam khò-pún li-li khok-khok) mā sī góa ê chhin-chiâⁿ hiahN i ê se-chong khì tǹg chiah ū..ê !
|
我讀冊ê學費有時是同學捐--ê!Iáu會記得讀五年時阮班ê同學捐十外箍hō͘--我。Hit陣ê註冊一學期ài五十箍，號做代辦費。我讀初中第一學期ê註冊錢400外箍（註冊、買冊包兼課本li-li khok-khok） mā是我ê親情hiahN伊ê西裝去當chiah有--ê! |
|
Kóng kàu chia, ‘bô chhin-chhiūⁿ..lâng’ chit-kù-ōe lí tāi-khài ē-tàng ke-kiám thé-hōe--chi̍t--sut--á chiah tio̍h ! Só͘-í goán a-bó ē án-ne kóng choa̍t-tùi m̄-sī ‘bô pēⁿ teh khàu-chhan’.
|
講到chia,「無親像--人」這句話你大概會當加減體會--一屑 chiah著！所以阮阿母會án-ne講絕對m̄是「無病teh哭呻」。 |
|
‘Bô chhin-chhiūⁿ..lâng’ ū N̄g chióng ì-sù: 1, bô chhin-chhiūⁿ lâng, chhin-chhiūⁿ ti, káu; 2, bô chhin-chhiūⁿ pa̍t-lâng.
|
「無親像--人」有兩種意思：1、無親像人，親像豬、狗；2、無親像別人。 |
|
Tē-it ê ì-sù sī: lâng bô sêng lâng, put-koán sī chhēng, chia̍h kap tòa, lóng bô-sêng sī lâng, ná-chhiūⁿ sī tōng-bu̍t ! Che sī chí it-poaⁿ seng-oa̍h bu̍t-chit ê hiáng-siū. In-ūi án-ne, goán chha-put-to lóng hoat-io̍k put-liông, n̂g-sng-tháng koh sán-pi-pa. Chin khó-lêng thâu-náu mā bô tit-tio̍h chèng-siông ê êng-ióng kap hoat-tián. Bo̍k-koài goán ê sêng-chiū bô koân !
|
第一個意思是：人無成人，不管是穿、食kap tòa,攏無成是人，ná像是動物！Che是指一般生活物質ê享受。因為án-ne,阮差不多攏發育不良，黃酸桶koh瘦pi巴。真可能頭腦mā無得著正常ê營養kap發展。莫怪阮ê成就無懸！ |
|
Tē-jī ê ì-sù sī: bô chhin-chhiūⁿ pa̍t-lâng. Pa̍t-lâng ū chhù thang tòa, ū saⁿ thang chhēng, ū hó-mi̍h thang chia̍h, ū hó miâ-siaⁿ koh ū siā-hōe tē-ūi. Ē tit-tio̍h lâng ê chun-tiōng. Goán lóng bô ! Góa ê sió-tī bat in-ūi chhēng-chhah phòa-làm phòa-sàm hō͘ in ha̍k-hāu ê lāu-su kā thí-chhiò, hāi i tùi ha̍k-hāu chi̍t-lō͘ khàu--tńg--lâi !
|
第二個意思是：無親像別人。別人有厝thang tòa,有衫thang穿，有好物thang食，有好名聲koh有社會地位。會得著人ê尊重。阮攏無！我ê小弟bat因為穿插破làm破sàm hō͘ in學校ê老師kā恥笑，害伊tùi學校一路哭--轉-來！ |
|
Kàu chit-má góa gō͘ hiaⁿ-tī sui-jiân lóng chò i-seng, ū kò͘-tēng ê siu-ji̍p, mā ū siā-hōe tē-ūi kap hó miâ-siaⁿ; m̄-kú góa thâu-khak-té mā tiāⁿ-tiāⁿ phû-chhut hit-sî ê hêng-iáⁿ kap hôe-ek, siūⁿ-tio̍h iáu-sī ē sim-sng kap kha-Ńg !
|
到chit-má我五兄弟雖然攏做醫生，有固定ê收入，mā有社會地位kap好名聲；m̄-kú我頭殼底mā定定浮出hit時ê形影kap回憶，想著iáu是會心酸kap腳軟！ |
|
（Tâi-oân-jī Tē 7 kî , 2001 nî 5 goe̍h)
|
（台灣字第7期，2001年5月） |
