Sio̍k tī Thian-kok ê Gín-á
|
屬tī天國ê囡仔 |
| Koa Khá-lē |
柯巧俐 |
|
Tú tio̍h chit ê kan-sia̍p “sìⁿ-miā tō-tek” kap “chū-iû soán-te̍k” ê khè-suh (case), m̄ chai sī pháiⁿ ūn-khì, á-sī ta̍t-tit kám-siā ê keng-giām. Pē-bú ê bô-nāi m̄-kam, i-seng ê mâu-tún chhiong-thu̍t, kap chi̍t ê bōe ū lêng-le̍k hoah-siaⁿ chiū siau-sit ê sió sìⁿ-miā, in só͘ khan-chiâⁿ ê kò͘-sū hō͘ góa kan-khó͘ chin kú.
|
Tú著這個干涉「生命道德」kap「自由選擇」ê case,m̄知是歹運氣，抑是值得感謝ê經驗父母ê無奈m̄甘，醫生ê矛盾衝突，kap一個bōe有能力喝聲就消息ê小生命，in所牽成ê故事hō͘我艱苦真久。 |
|
Tī ha̍k-hāu chiū bat chiap-chhiok kòe i-ha̍k-lûn-lí (medical ethics) kap sìⁿ-miā tō-tek ê khò-têng. M̄-kú, kèng-jiân tio̍h ài gán-chêng chit ê oa̍h-chhiⁿ chhám-pi ê si̍t-lē, chiah hō͘ chi̍t ê teh beh chut-gia̍p ê i-ha̍k-seng cháu-chhōe ka-kī sim-tiong ê chún-chek. Góa ê lōe-sim, tī hit mê, khí pho-lân. Sī-hui ê phòaⁿ-toān, tō-tek ê phiau-chún, kap seng-oa̍h ê hiān-si̍t kiám ōe tit chhōe tio̍h in kiōng-tông ê chhut-lō͘? 7 nî lâi só͘ siū ê i-ha̍k kàu-io̍k, bô kà góa án-chóaⁿ bīn-tùi chit khoán chìn-thè siang-lân ê sî-khek.
|
Tī學校就bat接觸過醫學倫理（Medical ethics）kap生命道德ê課程。M̄-kú,竟然著ài眼前這個活生慘悲ê實例，chiah hō͘一個teh beh卒業ê醫學生走chhōe家己心中ê準則。我ê內心，tī hit暝，起波瀾。是非ê判斷，道德ê標準，kap生活ê現實kiám會得chhōe著in共同ê出路？7年來所受ê醫學教育，無教我án-chóaⁿ面對這款進退雙難ê時刻。 |
|
Khè-suh ê kò͘-sū sī án-ne: chi̍t ê tī Mama pak-tó͘ té 28 lé-pài gōa ê gín-á, chi̍t-pái tī sán-chêng kiám-cha ê sî, i-seng hoat-hiān i ū chúi-náu (hydrocephalus). Chhiau-im-pho (ultra-so͘nd) iáⁿ-siōng chín-toān sī chek-chhé phòng-chhut (spina bifida). Che sī chi̍t khoán phe-thai ê sîn-keng-kóng hoat-io̍k seⁿ-chiâⁿ bô tùi-tâng ê sian-thian (congenital) siong-tiōng pēⁿ-chèng. Gín-á ê ē-pòaⁿ-sin kó-lêng éng-oán bô hoat-tō͘ kám-kak, ūn-tōng, bē khiā bē kiâⁿ, mā bē tit khòng-chè sái-jiō. Lēng-gōa iáu ū ha̍p-lām kî-tha sian-thian-sèng kî-hêng (anomaly) ê ki-hōe.
|
Khè-suh ê故事是án-ne:一個tī媽媽腹肚底28禮拜外ê囡仔，一擺tī產前檢查ê時，醫生發現伊有水腦（Hydrocephalus）。超音波（Ultra-so͘nd）影像診斷是脊髓膨出（Spina bifida)。Che是一款胚胎ê神經管發育生成無對同ê先天（Congenital）傷重病症。囡仔ê下半身可能永遠無法度感覺、運動，bē企bē行，mā bē得控制屎尿。另外iáu有合lām其他先天性畸形（Anomaly）ê機會。 |
|
Pē-bú tī liáu-kái pēⁿ-chêng í-āu, khó-lū in chhù--n̍i̍h ê khoân-kéng kap chiong-lâi tek-khak bīn-tùi ê khùn-lân, koat-tēng hòng-khì chit ê in bô lêng-le̍k io-chhī ê gín-á. In mā m̄ goān khòaⁿ i chi̍t chhut-sì chiū bīn-tùi kan-lân iú-hān ê sìⁿ-miā, iā kiaⁿ i pháiⁿ tī bô-chêng hiān-si̍t ê siā-hōe khiā-khí. Chiū iau-kiû i-su pang-chān. I-su lí-kái in ê khòa-lū, khiā tī tông-chêng ê li̍p-tiûⁿ, tap-èng pang in the̍h gín-á (termination). 28 chiu tōa ê gín-á í-keng bô hoat-tō͘ ēng khau..ê (dilatation and curettage), á-sī chia̍h io̍h-á lâi the̍h (medical abortion). Tio̍h ēng chhin-chhiūⁿ chū-jiân-sán (vaginal delivery) ê hong-hoat sán--chhut--lâi.
|
父母tī了解病情以後，考慮in厝--n̍i̍h ê環境kap將來的確面對ê困難，決定放棄這個in無能力io飼ê囡仔。In mā m̄願看伊一出世就面對艱難有限ê生命，也驚伊歹tī無情現實ê社會企起。就要求醫師幫贊。醫師理解in ê掛慮，企tī同情ê立場，答應幫in提囡仔（Termination)。28周大ê囡仔已經無法度用khau--ê(Dilatation andcurettage)，抑是食藥仔來提（Medicalabortion)。著用親像自然產（Vaginal delivery）ê方法產--出-來。 |
|
Tùi chit ê mama tòa ji̍p sán-kho pēⁿ-pâng í-āu, goán kúi ê în-táng (intern) lóng kan-ta kî-thāi mài tī ka-kī tong-ti̍t ê sî-chūn tú tio̍h gín-á seⁿ--chhut--lâi ê hit-tia̍p. Tô-pī ê sim-thài tāi-thè chún-pī bīn-tùi ê thài-tō͘. In-ūi kā kòe-óng ê gín-á niû thé-tāng, sin-koân kap thâu-ûi, chòe-āu sàng-ji̍p peng-siuⁿ sī goán în-táng ê khang-khòe.
|
Tùi這個媽媽tòa入產科病房以後，阮幾個în-táng （Intern)攏kan-ta期待mài tī家己當值ê時陣tú著囡仔生--出-來ê hit-tia̍p。逃避ê心態代替準備面對ê態度。因為kā過往ê囡仔量體重，身懸kap頭圍，最後送入冰箱是阮în-táng ê工課。 |
|
Sî-kan sī tī góa ti̍t-pan hit àm-mî ê hoan-tiám.
|
時間是tī我值班hit暗暝ê翻點。 |
|
Kā Mama sàng ji̍p sán-pâng, chiū sán-tâi. Bô jōa kú chit ê chin sè-chiah ê eⁿ-á “chhut- sì”--lo͘h. Tùi chi̍t ê hō͘ tōa-lâng the̍h-tiāu, hòng-khì ê gín-á lâi kóng, góa iōng “chhut-sì” hêng-iông i sī chin chân-jím, ke̍k bô sek-tòng..ê. Án-ni kóng iā chún teh khau-sé i ê pē-bú kap i-seng só͘ chò ê koat-tēng. M̄-kú, khiā tī sán-tâi piⁿ-á chō͘-sán ê góa, bô hoat-tō͘ khòng-chè pún-lêng kap chhong-tōng, góa khòaⁿ--tio̍h, kám-sū--tio̍h..ê chiū sī “chi̍t ê eⁿ-á ê chhut-sì”.
|
Kā媽媽送入產房，就產台。無偌久這個真細隻ê嬰仔「出世」--lo͘h。Tùi一個hō͘大人提掉放棄ê囡仔來講：我用「出世」形容伊是真殘忍，極無適當--ê。Án-ni講也準teh khau洗伊ê父母kap醫生所做ê決定。M̄-kú,企tī產台邊仔助產ê我，無法度控制本能kap匆動，我看--著，感受--著..ê就是「一個嬰仔ê出世」。 |
|
Ē tit ū-chhek..ê, 7 kò goe̍h tōa chiah the̍h--chhut--lâi..ê sī chi̍t ê ē-tāng, ē khàu, ē chhoán-khùi ê sìⁿ-miā. Chhin-chhiūⁿ sī chi̍t ê iáu-bōe kàu-goe̍h ê “chá-sán-jî” (premature baby). Chho͘ khòaⁿ--khí--lâi, kap pa̍t-lâng bô siāng-khoán..ê chí-sī i N̄g kha bô-la̍t ti̍t-ti̍t bē oa̍h-tāng, koh io-chek-kut téng seⁿ chi̍t bô͘ koài-mi̍h nā-tiāⁿ. Hō͘ lâng kiông the̍h--chhut--lâi ê i m̄ sī í-keng sí-bông, á-sī bô ki-hōe oa̍h ê gín-á.
|
會得預測--ê,7 個月大chiah提--出-來..ê是一個會動、會哭、會喘氣ê生命。親像是一個iáu-bōe夠月ê「早產兒」（Premature baby）。初看--起-來，kap別人無像款--ê,只是伊兩腳無力直直bē活動，koh腰chiah骨頂生一模怪物nā-tiāⁿ。Hō͘人強提--出-來ê伊m̄是已經死亡，抑是無機會活ê囡仔。 |
|
Khòaⁿ i phah-piàⁿ teh chhoán-khùi, i ê khàu-siaⁿ ū sìⁿ-miā tui-kiû seng-chûn ê khùi-la̍t. Só͘-ū tī sán-pâng lāi ê lâng lóng kám-siū--tio̍h--ah. I ê mama iā it-tēng thiaⁿ tio̍h i ê kiáⁿ bî-bî ê khàu-siaⁿ. M̄-chai i hit sî án-chóaⁿ siūⁿ? Chheⁿ-kông put-an ê hoeh-liû chin kín lâu kàu góa sin-khu ta̍k só͘-chāi. Tāi-ke lóng chēng-chēng teh tán ē-chi̍t-pō͘, m̄ káⁿ tōa siaⁿ chhoán-khùi. Chiàu Chú-tī-i-su ê keng-giām, chit ê eⁿ-á chiū sǹg bô pó-un mā ū khó-lêng oa̍h kàu thiⁿ kng. Beh kiù á m̄? Chòe-āu koat-tēng seng chhiáⁿ sió-jî-kho i-su (pediatrician) lâi pêng-ko͘ liáu chiah kóng.
|
看伊扑拚teh喘氣，伊ê哭聲有生命追求生存ê氣力。所有tī產房內ê人攏感受--著-ah。伊ê媽媽也一定聽著伊ê子微微ê哭聲。M̄知伊hit時án-chóaⁿ想？生狂不安ê血流真緊流到我身軀逐所在。大家攏靜靜teh等下一步，m̄ káⁿ大聲喘氣。照主治醫師ê經驗，這個嬰仔就算無保溫mā有可能活到天光。Beh救抑--m̄?最後決定先請小兒科醫師（Pediatrician)來評估了才講。 |
|
Tán-thāi ê sî-khek, eⁿ-á iû-goân tī pó-un-tâi téng sòe-sòe chhut siaⁿ. Iáu tó tī sán-tâi téng ê mama om-bīn lâi tùi, siūⁿ--lâi sī khiā tī lí-sèng kap kiông beh lia̍h-kông ê piⁿ-kîⁿ. Chhú-sî chhú-khek, i chún sī ǹg-bāng ōe tit kóaⁿ-kín lî-khui chit ê pâng-keng.
|
等待ê時刻，嬰仔猶原tī保溫台頂細細出聲。Iáu倒tī產台頂ê媽媽om面來tùi,想--來是企tī理性kap強beh掠狂ê邊墘。此時此刻，伊準是向望會得趕緊離開這個房間。 |
|
Chhiáⁿ sió-jî-kho i-su lâi, pún-lâi chiū tùi tong-chho͘ the̍h-gín-á ê hêng-ûi kóng bē tit kòe. Chiū sī bô ài, hòng-khì--ah chiah beh kiông the̍h, chit sî kiám ū lí-iû koh chhiáⁿ sió-jî-kho i-su lâi? Kiù-lâng sī i-su ê thian-chit, chit-tia̍p sòa teh tiûⁿ-tû.
|
請小兒科醫師來，本來就tùi當初提囡仔ê行為講bē--得-過。就是無ài,放棄--ah chiah beh強提，這時kiám有理由koh請小兒科醫師來？ |
|
Kiù-lâng m̄ sī tong-jiân, m̄ sī múi chi̍t ê i-seng só͘ kian-chhî ê sìn-liām? Nā chún beh kiù, túi hiān-chhú-sî ê i-liâu lâi kóng pēng bô tōa khùn-lân. Chiū sī ōe tit kiù, chiah jú hō͘ lâng chhiong-kek.
|
救人是醫師ê天職，chit-tia̍p續teh躊躇。救人m̄是當然，m̄是每一個醫生所堅持ê信念？若準beh救，tùi現此時ê醫療來講並無大困難。就是會得救，chiah愈hō͘人衝擊。 |
|
Koh chi̍t-pái, pē-bú kap i-seng bīn-tùi hòng-khì gín-á ê soán-te̍k. Pē-bú iáu sī pang i kū-choa̍t in bô ài i kòe ê jîn-seng. In-ūi án-ni, sió-jî-kho i-su tī chò liáu chho͘ siⁿ eⁿ-á ê ki-pún chhú-lí chiū lî-khui. Pē-bú iā lî-khui. Chòe-āu hū-sán-kho i-seng iā lî-khui--lo͘h. Kan-taⁿ lâu bebi̍h (baby) chi̍t ê lâng tiàm tī sàn-pâng--n̍i̍h.
|
Koh一擺，父母kap醫生面對放棄囡仔ê選擇。父母iáu是幫伊拒絕in無ài伊過ê人生。因為án-ni,小兒科醫師tī做了初生嬰仔ê基本處理就離開。父母也離開。最後婦產科醫生也離開--lo͘h。Kan-taⁿ留baby一個人tiàm tī產房--n̍i̍h。 |
|
Put-an ê chi̍t mê kòe--khì, i iáu teh piàⁿ-miā chhoán-khùi. Góa bô siūⁿ beh chai-iáⁿ i ê sìⁿ-miā î-chhî kàu hô-sî, mā bô ài koh khòaⁿ tio̍h chá chiū hō͘ lâng soan-phòaⁿ sí-bông ê chi̍t ê sio̍k tī thian-kok ê gín-á.
|
不安ê一暝過--去，伊iáu teh拚命喘氣。我無想beh知影伊ê生命維持到何時，mā無ài koh看著早就hō͘人宣判死亡ê一個屬tī天國ê囡仔。 |
|
Hiān-si̍t ê le̍k-liōng kap bô-chêng chiàn-sèng it-chhè. Chi̍t ê 28 chiu tōa ê “lâng” tong-jiân bô lêng-le̍k piáu-sī ka-kī seng-chûn ê ì-goān. Nā án-ni, tàu-té kiám ū lâng ū koân-lī koat-tēng i ê sèⁿ-miā? Khò͘-sū kàu chia. Keng-kòe lōe-sim ê tōa tē tāng, nā koh chi̍t pái gū--tio̍h, góa kiám ōe ū tap-àn?
|
現實ê力量kap無情戰勝一切。一個28周大ê「人」當然無能力表示家己生存ê意願。若án-ni,到底kiám有人有權利決定伊ê生命？故事到chia。經過內心ê大地動，若koh一擺遇--著，我kiám會有答案？ |
|
(Tâi-oân-jī Cha̍p-chì tē 2 kî, 2000 nî 7 ge̍h)
|
(台灣字雜誌第2期，2000年7月) |
