Lô-chúi hoán chheng Chheng-chúi lô
|
濁水反清清水濁 |
| Asia Jilimpo |
Asia Jilimpo |
|
Liû-hêng-koa-á piān nā kóng tio̍h kian-sim ê ài-chêng, tō kóng ‘Bô-lūn hái-chúi ē ta, chio̍h-thâu ē nōa, góa lóng bô piàn.’
|
流行歌仔便若講著堅心ê 愛情，就講「無論海水會礁、石頭會爛，我攏無變。」 |
|
Tē-chân nā hoat-seng piàn-tōng, hái-chúi khó-lêng ē ta; Chio̍h-thâu nî-kú goe̍h-chhim mā ū he ē nōa--ê, m̄-koh sî-kan lóng m̄-sī jîn-lūi hiah-nī té ê sìⁿ-miā tán ē-tio̍h--ê. Tùi ài-chêng ū chit khoán kian-chhî, siáⁿ lâng thiaⁿ liáu bē kám-tōng ? Loân-ài tiong ê lâng eng-kai lóng bē khì-hiâm tùi-hong chò chit khoán ài ê soan-giân. Jîn-lūi tùi tāi-chū-jiân ê liáu-kái kiám-chhái m̄-sī hiah choa̍t-tùi, ū-sî-á tāi-chū-jiân ē khí-phàn, sán-seng hō͘ lán bô hoat-tō͘ lí-kái ê tōa piàn-tōng, goán hia ū 1 ê ‘Lô-chúi hoán chheng Chheng-chúi lô’ ê kò͘-sū.
|
地層若發生變動，海水可能會礁；石頭年久月深mā 有he 會爛--ê,m̄-koh時間攏m̄ 是人類chiah-nī 短ê 生命等會著--ê。對愛情有這款堅持，啥人聽了bē感動？戀愛中ê 人應該攏bē 棄嫌對方做這款愛ê 宣言。人類對大自然 ê 了解kiám-chhái m̄ 是hiah 絕對。有時仔大自然會起phàn,產生hō͘ 咱無 法度理解ê 大變動，阮hia 有1 個「濁水反清清水濁」ê 故事。 |
|
Chit sî ta̍k-ê lóng chai-iáⁿ Lô-chúi-khe hoat-goân tī Lâm-tâu koān, ē-iû lâu kòe Chiong-hòa, Hûn-lîm chhut hái, hoān-sè ū lâng chai-iáⁿ kó͘-chá Lô-chúi-khe ê chú-liû m̄-sī chit chūn chit tiâu, ùi Lâm-tâu chhut Chiong-hòa, Hûn-lîm keh-kài hia, lâu ǹg khah pak-pêng, chú-iàu ê khe sī tī Chiong-hòa koān lāi, hit chūn kiò chò Chheng-chúi-khe. Hun-chhe-kháu ê Khe-chiu it-tài tō-sī ùi téng-iû Lô-chúi tī chia tîm--lo̍h-lâi, chiah thūn--khí-lâi ê thó͘-tē, chin pûi, chèng siáⁿ-mi̍h lóng gâu seⁿ. Koh-lâi ê khe-chúi, tō ke chin chheng, piàn-chò iân-hōaⁿ chúi-chhân siōng hó ê lī-iōng.
|
這時逐個攏知影濁水溪發源tī 南投縣，下游流過彰化、雲林出海。Hoān-sè 有人知影古早濁水溪ê 主流m̄ 是這陣這條，ùi 南投出彰化、雲林隔界hia,流向較北爿。主要ê 溪是tī 彰化縣內，hit陣叫做清水溪。分叉口ê 溪州一帶就是ùi 頂游濁水tī chia 沉--落來，chiah thūn--起來ê 土地，真肥，種啥物攏gâu 生。Koh 來ê 溪水，就加真清，變做沿岸水田上好ê 利用。 |
|
Che sī Lô-chúi hoán chheng ê le̍k-sú pōe-kéng, bóe--á, Chheng-chúi-khe jú lâi jú e̍h, mā jú lâi jú chhián, kàu-bóe piàn-chò 1 tiâu chheng-chúi-kau-á. Lô-chúi-khe chú-liû kái tō, Sai-lê-khe piàn Lô-chúi-khe ê chú-liû, chheng-chúi koh lô--khì. Tē-lí kap le̍k-sú pún-té tō ē lâi khì tiông-ho̍k, che sī beh kóng chit ê kò͘-sū chìn-chêng ài seng ū ê ki-chhó͘ koan-liām.
|
Che 是濁水反清ê 歷史背景。尾--仔，清水溪愈來愈隘，mā 愈來愈淺，到尾變做 1 條清水溝仔。濁水溪主流改道，西螺溪變濁水溪ê 主流，清水koh 濁--去。地理kap 歷史本底就會來去重復，che 是beh 講這個故事進前ài 先有ê 基礎觀念。 |
|
Goán i--á ê āu-thâu-chhù tō-sī ùi Sai-lê-khe piⁿ ê 1 ê chng-thâu-á poaⁿ khì pa̍t ūi--ê, góa bat mn̄g i goán gōa-kong nah ē beh poaⁿ lī-khui kò͘-hiong, hit chūn góa iáu sè-hàn, kàu chêng kúi nî-á, chiah chai-iáⁿ khah si̍t ê kò͘-sū.
|
阮i--仔ê 後頭厝就是ùi 西螺溪邊ê 1 個庄頭仔搬去別位--ê,我bat 問伊阮外公nah 會beh 搬離開故鄉？Hit陣我iáu 細漢，到前幾年仔，才知影較實ê 故事。 |
|
Goán gōa-kong ū 6 ê hāu-seⁿ 2 ê cha-bó͘-kiáⁿ, góa ū 1 ê a-î 5 ê a-kū, soah kiám 1 ê khì. Chū sè-hàn, góa tō kám-kak kî-koài, goán 3-kū koh lo̍h--khì piàn 5-kū, 4-kū soah bô--khì ! Goán A-i kóng i ê 4 hiaⁿ ke i 2 hòe, chū-lâi sī hiaⁿ-tī chí-mōe lāi-té siōng khiáu, siōng kut-la̍t koh siōng tit-lâng-thiàⁿ--ê. Hit-chūn goán gōa-kong ka-tī bô thó͘-tē, pa̍k lâng ê chhân choh tiān, ū ê hāu-seⁿ chò lông-tiûⁿ ê sit-thâu, ū ê sì-kòe chò sòaⁿ-kang, koh ū 1 ê khan gû-chhia leh kā lâng chài mi̍h-kiāⁿ thàn kang-chîⁿ-á.
|
阮外公有6 個後生2 個查某子，我有1 個阿姨、5 個阿舅，煞減1 個--去。自細漢，我就感覺奇怪，阮3 舅koh 落--去變5 舅，4 舅煞無--去！阮A-i 講伊ê 4 兄加伊 2 歲，自來是兄弟姊妹內底上khiáu、上kut-la̍t koh 上得人疼--ê。Hit陣阮外公家己無土地，pa̍k 人ê 田作佃，有ê 後生做農場ê 穡頭，有ê 四界做散工，koh 有1 個牽牛車leh kā 人載物件趁工錢仔。 |
|
Hit chūn, Sai-lê-khe iáu bô kiô, lâm lâi pak khì lóng tio̍h liâu khe-té, phó͘-thong-sî chúi chhián, chiah im kòe kha-pôaⁿ niâ, kau-thong iáu ē-tit-kòe, nā hong-thai hō͘-chúi kî, téng-lâu chúi piàⁿ--lo̍h-lâi, kui ê khe-bīn ná hái--leh, chin gûi-hiám. Ji̍p-pún sî-tāi, ū chū-tōng-chhia--a, chúi nā lio̍h-á khah chhim--1-ē, chhia ē khì tiâu--tio̍h, chit sî tio̍h-ài iōng gû-chhia lo̍h khì tàu thoa, kā chū-tōng-chhia kiù--khí-lâi, kiù 1 pái 5 kho͘, chiàu hit sî ê bu̍t-kè chí-sò͘ lâi pí, phēng chit chūn ko-sok kong-lō͘ thoa chhia khah kùi, che sī sái gû-chhia ê a-kū siōng hó thàn ê gōa-lō͘-á chîⁿ.
|
Hit陣，西螺溪頂iáu 無橋，南來北去攏著 liâu 溪底。普通時水淺，chiah 淹過腳盤niâ,交通iáu 會得過。若風颱雨水期，頂流水拚--落來，歸個溪 面若海--leh，真危險。日本時代，有自動車--a,水若略--仔較深--1 下，車會去tiâu--著，這時著ài 用牛車落去tàu 拖，kā 自動車救--起來。救1 擺5 箍，照hit 時ê 物價指數來比，phēng 這陣高速公路拖車較貴。Che 是駛牛車ê 阿舅上好趁ê 外路仔錢。 |
|
Chit ê 4-kū siàu-liân tō khì lông-tiûⁿ chò sòaⁿ-kang, chhân--ni̍h hn̂g--ni̍h siáⁿ-mi̍h khang-khòe lóng chò, bē-su sī bē hō͘ lông-tiûⁿ ê tn̂g-kang, bô kéng chho͘-tāng iah khin-khó. Che lông-tiûⁿ ê thâu-ke sī tē-hng sin-sū, kap tong-sî ê Ji̍p-pún tāi-jîn ū siong-tong ê kau-pôe, kiam chò chng-tiúⁿ, chin ū sè-le̍k. Chhù--ni̍h ū 5 ê hāu-seⁿ kap 2 ê cha-bó͘ kiáⁿ, thiaⁿ-kóng sī bô-kāng ê bó͘ seⁿ--ê, siōng tōa ê cha-bó͘ kiáⁿ kè hō͘ 1 ê chhut-miâ ê ka-têng chò sin-pū, oân-phìn ê sî-chūn, kan-taⁿ kng siāⁿ ê tūi-ngó͘ tō khah tn̂g kòe Sai-lê-kha ê khoah, thâu-kiâⁿ--ê kòe khe--a, bóe kiâⁿ ê iáu-bōe lo̍h khe-hōaⁿ. Chhù--ni̍h choan-kang khì tōa só͘-chāi phèng-chhiàⁿ kúi-nā-ê sian-siⁿ tńg lâi chò gín-á ê ka-têng kàu-su, ū ê kà Hàn-o̍h bat Hàn-jī, mā ū kà hiān-tāi ê thian-bûn tē-lí, koh ū kà sǹg-siàu ê sò͘-ha̍k kap kà Ji̍p-pún gí, hāu-seⁿ kap cha-bó͘-kiáⁿ kui-tēng sî-kan siōng-khò͘, bē-sū tī chhù--ni̍h pān 1 keng su-jîn ha̍k-hāu án-ni.
|
這個4 舅少年就去農場做散工，田--ni̍h 園--ni̍h 啥物工課攏做，bē 輸是賣hō͘ 農場ê 長工，無揀粗重抑輕khó。Che 農場ê 頭家是地方紳士，kap 當時ê 日本大人有相當ê 交陪，兼做庄長，真有勢力。厝--ni̍h 有5 個後生kap 2 個查某子，聽講是無共個某生--ê。上大ê 查某子嫁hō͘ 1 個出名ê 家庭做新婦，完聘ê 時陣，kan-taⁿ 扛siāⁿ ê 隊伍就較長過西螺溪 ê 闊，頭行--ê 過溪--a,尾行--ê iáu 未落溪岸。厝--ni̍h 專工去大所在聘請幾若個先生轉來做囡仔ê 家庭教師，有ê 教漢學bat 漢字，mā 有教現代ê 天文地 理，koh 有教算siàu ê 數學kap 教日本語，後生kap 查某子規定時間上課，bē 輸tī 厝--ni̍h 辦1 間私人學校án-ni。 |
|
Chit ê góa m̄-bat kìⁿ kòe bīn ê a-kū sī 1 ê chin hòⁿ-hiân ê siàu-liân-ke-á, khang-khòe nā m̄-sī kài bô-êng iah-sī kóng ū chò kàu 1 ê khám-chām, tō khì kap thâu-ke ê gín-á tàu-tīn tha̍k chheh, bô-lūn sian-siⁿ kà siáⁿ-mi̍h khò-thêng, i lóng kut-la̍t thiaⁿ. Thâu-ke chai-iáⁿ iā bē kìm-chí i khì, sian-siⁿ khòaⁿ i chiah-ni khîn o̍h, mā hoan-gêng chit ê gia̍h-gōa ê ha̍k-seng.
|
這個我m̄-bat 見過面ê 阿舅是1 個真好玄ê 少年家仔，工課若m̄ 是kài 無閒抑是講有做到1 個khám-chām,就去kap 頭家ê 囡仔tàu-tīn 讀冊。無論先生教啥物課程伊攏kut-la̍t 聽。頭家知影也bē 禁止伊去。先生看伊 chiah-nī 勤學，mā 歡迎這個額外ê 學生。 |
|
4-kū khah tōa-hàn liáu-āu, gōa-kong pún-té ū siūⁿ beh hō͘ i tńg lâi chhù--ni̍h tòe a-hiaⁿ chò pa̍t hāng sòaⁿ-kang, m̄-koh i it tio̍h hia ē-tàng bián-hùi tha̍k chheh, sui-bóng kang-chîⁿ bô chē, iáu-sī m̄-kam lī-khui, 1 ba̍k-n̍i̍h, to iā kúi-nā-nî--a. I chò lâng tiong-hō͘, sèng-tē koh un-sûn, chit kúi nî lâi, tī lông-tiûⁿ chin hō͘ lâng o-ló, liān thâu-ke mā tùi i jú lâi jú kau-tiōng, lông-tiûⁿ ê tōa sè hāng khang-khòe lóng kau i hoa̍t-lo̍h. A-kū tī lông-tiûⁿ ê sî-kan pí ka-tī chhù--ni̍h khah tn̂g, lông-tiûⁿ ū kóa khah òaⁿ lâi ê kang-lâng, soah lia̍h-chún-kóng i sī thâu-ke ê kiáⁿ--leh.
|
4 舅較大漢了後，外公本底有想beh hō͘伊轉來厝--ni̍h tòe 阿兄做別項散工，m̄-koh伊it 著tī hia 會當免費讀冊，雖罔工錢無濟，iáu 是m̄ 甘離開。1 目ni̍h，都也幾若年--a。伊做人忠厚，性地koh 溫馴。這幾年內，tī 農場 真hō͘ 人o-ló,連頭家mā 對伊愈來愈交重，農場ê 大細項工課攏交伊發落。阿舅tī 農場ê 時間比家己厝--ni̍h 較長。農場有寡較晏來 ê 工人，煞掠準講伊是頭家仔子--leh。 |
|
Ū 1 kang, 4-kū tńg--lâi, kā gōa-kong kóng bô-beh koh khì lông-tiûⁿ--á; Mn̄g i lí-iû, sian mn̄g m̄ kóng, kan-taⁿ kóng beh tòe 3 hiaⁿ khì khan gû-chhia. Gōa-kong chai-iáⁿ chit ê gín-á kò-sèng kiông, kóng chhut tō sī ōe, mā sûi-chāi i ka-tī khì chú-ì. Kòe 2 kang, lông-tiûⁿ ê thâu-ke soah chhin-sin lâi chhōe--i, kóng nā hiâm chîⁿ siuⁿ chió, ē-sái khí, m̄-thang sî thâu-lō͘. A-kū kian-sim kóng bô beh khì, kap kang-kè koân-kē bô koan-hē. Thâu-ke kā gōa-kong pài-thok, kóng ta̍k-ê kāng-sèⁿ kiam kāng thiāu-á-lāi--ê, chāi-lâi lóng kā i tòng-chò ka-tī ê hāu-seⁿ tùi-thāi, chia̍h kāng toh pn̄g, kap i ê gín-á tha̍k kāng-khoán chheh, ū siáⁿ tāi-chì lóng thèng-hó chham-siông. Gōa-kong it-ti̍t hōe sit-lé, kóng chiah khoaⁿ-khoaⁿ-á khǹg--i, chhiáⁿ thâu-ke mài kiàn-koài.
|
有1 工，4 舅轉--來，kā 外公講無beh koh 去農場--a;問伊理由，sian 問都m̄ 講，kan-taⁿ 講beh tòe 3 兄去牽牛車。外公知影這個囡仔個性強，講出就是話，mā 隨在伊家己去主意。過2 工，農場ê 頭家煞親身來chhōe--伊，講若嫌錢siuⁿ 少，會使起，m̄-thang 辭頭路。阿舅堅心講無beh 去，kap 工價懸低無關係。頭家kā 外公拜託，講逐個共姓兼共thiāu--仔內--ê,在來攏kā伊當做家己ê 後生對待，食共桌飯，kap伊ê 囡仔讀共款冊，有啥代誌攏thèng 好參詳。外公一直會失禮，講chiah 寬寬--仔勸--伊，請頭家mài 見怪。 |
|
Tē 3 kang, 4-kū kap 3-kū chhut-khì kā lâng chhia si-koe, bô tī chhù--ni̍h, 1 ê chhēng-chhah chin bô-kâng ê sió-chiá lâi chhù--ni̍h, kóng beh chhōe 4-kū, gōa-kong chim-chiok khòaⁿ, chiah chai sī lông-tiûⁿ ê chhian-kim, kóng-sī sian-siⁿ ū kà sin ê khò-thêng, pun sin ê chheh, the̍h lâi beh hō͘ a-kū. Hit sî gōa-má tú leh sé-saⁿ, i soah khû lo̍h khì tàu sé, kóng beh tán a-kū tńg--lâi. Gōa-kong tō kám-kak giâu-gî, 4-kū khan gû ji̍p--lâi, khòaⁿ tio̍h sió-chiá, bīn soah âng-âng, kā gû pa̍k tī chhù-kak ê thiâu-á piⁿ, tō chio khì gōa-kháu--a.
|
第3 工，4 舅kap 3 舅出去kā 人車西瓜，無tī 厝--ni̍h。1 個穿chhah 真無共ê 小姐來厝--ni̍h，講beh chhōe 4 舅。外公斟酌看，chiah 知是農場ê 千金。講是先生有教新ê 課程，分新ê 冊，提來beh hō͘ 阿舅。Hit 時外媽tú leh 洗衫，伊煞khû 落去tàu 洗，講beh 等仔舅轉--來。外公就感覺giâu 疑，4 舅牽牛入--來，看著小姐，面煞紅紅，kā 牛縛tī 厝角ê thiāu--仔邊，就招去外口--a。 |
|
Gōa-kong kap gōa-má chin hoân-ló, khòaⁿ pān-sè, 2 ê ká-ná ū leh kiâⁿ ê hêng, gōa-má kóng siang hōng-bīn ê hō͘-tēng chha hiah koân, án-ni bē-sái. Gōa-kong siūⁿ khah chim-chiok, i kóng hō͘-siōng lóng sèⁿ Chiong, sī bo-it-tēng kāng thiāu-á lāi, chóng-sī kāng sèⁿ tō bē-sái chò chhin-chiâⁿ, che bô kā in tòng--1-ê, chá bān ē chhut tāi-chì.
|
外公kap 外媽真煩惱，看pān 勢，2 個ká-ná有leh 行ê 形。外媽講雙方面ê 戶tēng 差hiah 懸，án-ni bē使。外公想較斟酌，伊講互相攏姓鍾，是無一定共thiāu--仔內，總--是共姓就bē使做親情。Che 無kā in 擋--1 下，早慢會出代誌。 |
|
Hit kang, it-ti̍t kàu chia̍h-àm-pá 4-kū chiah ka-tī tńg--lâi, gōa-kong tng chiòng hāu-seⁿ ê bīn-chêng kā i kiò--lâi, mn̄g i sī-m̄-sī ū kap lâng lām-sám lâi, tùi-hong sī ū chîⁿ ū sè ê lâng, sī thâu-ke, koh-sī pîⁿ-pîⁿ sèⁿ Chiong--ê, lán thǹg-chhiah-kha--ê thīn lâng chhēng phôe-ê--ê bē khí. 4-kū kóng sī gōa-kong gō͘-hōe, sió-chiá kap i tō ká-ná gōa-kháu lâng leh kóng ê tông-chhong koan-hē án-ni, tī ha̍k-gia̍p siōng sio khe-khó sio bián-lē, m̄-sī gōa-kong só͘ siūⁿ--ê án-ni.
|
Hit工，一直到食暗飽4 舅才家己轉--來。外公當眾後生ê 面前kā伊叫--來，問伊是m̄ 是有kap 人lām-sám 來？對方是有錢有勢ê 人，是頭家，koh 是平平姓鍾--ê,咱褪赤腳--ê thīn 人穿皮鞋--ê bē 起。4 舅講是外公誤會，小姐kap伊就ká-ná外口人leh 講ê 同窗關係án-ni,tī 學業上相稽考、相勉勵，m̄ 是外公所想--ê án-ni。 |
|
Chha-put-to pòaⁿ-nî, 4-kū lóng bô koh khì lông-tiûⁿ, thâu-ke tāi-khài mā chún tú-hó--a, tō bô-koh lâi chio i khì tàu kha-chhiú. 4-kū sái gû-chhia ê sî, chhiú--ni̍h sûi-sî lóng chah chheh leh khòaⁿ, phó͘-thong sî bīn-á kat-kat, kap lâng bô-ōe-bô-kù, mā bô lâng chai i leh siūⁿ siáⁿ. Ū 1 pái, 1 tâi chē Ji̍p-pún lâng ê o͘-thâu-á chhia tiâu tī khe-té, 4-kū iōng gû-chhia kā i tàu thoa--khí-lâi, he Ji̍p-pún lâng khòaⁿ 4-kū chhiú--ni̍h hit pún chheh, iōng Ji̍p-pún ōe mn̄g--i, 4-kū mā iōng kāng-khoán ōe kap i kóng, 2 ê lâng soah tī tùi-hōaⁿ ê Sai-lê hōaⁿ piⁿ chē tī thô͘-kha khai-káng 1 po͘. Bóe--á, 3-kū mn̄g in sī kóng siáⁿ, chiah kóng sī hit ê Ji̍p-pún lâng sī 1 ê bûn-ha̍k-ka, kap i thó-lūn bûn-ha̍k ê tāi-chì. Tùi chng-kha lâng lâi kóng, che sī chin hi-kî--ê. Chóng--sī, 4-kū sī 1 ê khan gû-chhia ê bûn-bêng lâng.
|
差不多半年，4 舅攏無koh 去農場，頭家大概mā 準tú 好--a,就無koh 來招伊去tàu 腳手。4 舅駛牛車ê 時，手--ni̍h 隨時攏chah 冊leh 看。普通時面仔kat-kat，kap 人無話無句，mā 無人知leh 想啥。有1 擺，1 台坐日本人ê 烏頭仔車tiâu tī 溪底，4 舅用牛車kā伊tàu 拖--起來。he 日本人看4 舅手--ni̍h hit 本冊，用日本話問--伊，4 舅mā 用共款話kap伊講，2 個人煞tī 對岸ê 西螺岸邊坐tī 塗kha 開講1 晡。尾--仔，3 舅問in 是講啥，chiah 講是hit 個日本人是1 個文學家，kap伊討論文學ê 代誌。對庄腳人來講，che 是真稀奇--ê。總--是，4 舅是1 個牽牛車ê 文明人。 |
|
Tāi-chì tō hoat-seng tī ū lâng beh kā lông-tiûⁿ ê sió-chiá chò hm̂-lâng. sió-chiá m̄ kè, in lāu-pē pek i kóng nî-hòe iā ū--a, tùi-hong koh chin sù-phòe, nah-ē m̄ kè, kám ka-tī ū siáⁿ phah-sǹg. Cha-bó͘ kiáⁿ khah hó-táⁿ, kóng beh kè goán 4 kū. Che sī chin giâm-tiōng ê tāi-chì, sin-hūn bô ha̍h--bô-táⁿ-kín, kāng sèⁿ--ê tī hit ê siā-hōe sī choa̍t-tùi bô khó-lêng hun phòe. Thâu-ke lâi chit-mn̄g 4-kū, mē i bōng-un-pōe-gī, chia̍h lâng ê thâu-lō͘ soah koái lâng ê cha-bó͘-kiáⁿ, bē-su chhī niáu-chhí kā pò͘-tē--leh, tùi Chiong--ka ê chó͘-sian khòaⁿ beh án-chóaⁿ kau-tài. 4-kū tiām-tiām lóng bô ìn gah 1 kù ōe, thâu lê-lê kù-chāi lâng mē.
|
代誌就發生tī 有人beh kā 農場ê 小姐做媒人，小姐m̄ 嫁，in 老父逼伊講年歲也有--a,對方koh 真sù 配，nah 會m̄ 嫁，kám家己有啥扑 算？查某子較好膽，講beh 嫁阮4 舅。Che 是真嚴重ê 代誌，身份無合--無打緊，共姓--ê tī hit 時ê 社會是絕對無可能婚配。頭家來質問4 舅，罵伊忘恩背義。食人ê 頭路煞拐人ê 查某子，bē 輸飼老鼠咬布袋--leh，對鍾--家ê 祖先看beh án-chóaⁿ 交帶。4 舅恬恬攏無應gah 1 句話，頭lê-lê 據在人罵。 |
|
Thâu-ke beh cháu ê sî, pàng 1 kù ōe kóng: “Nā beh chhōa goán cha-bó͘-kiáⁿ, thèng-hāu Lô-chúi-khe hoán chheng chiah lâi kap góa kóng !”
|
頭家beh 走ê 時，放1 句話講：「若beh 娶阮查某子，聽候濁水溪水反清chiah 來kap 我講！」 |
|
Joa̍h--lâng kāu hong-thai, hit nî chò tōa-chúi, ùi téng-iû lâu lo̍h lâi chin chē mi̍h-kiāⁿ, liān bîn-chhn̂g mā phû tī khe--ni̍h, siōng chē--ê sī soaⁿ-téng ê tōa châng chhiū-á, hō͘ hong-thai khau--khí-lâi, tōa sam lâu--lo̍h-lâi, iân khe ê lâng lóng khì kau tōa chhâ, chin chē bo̍k-châi lóng-sī chin ū kè-ta̍t--ê. 4-kū mā iōng kau-á tàu chho͘ soh-á kap lâng leh khioh tōa chhâ, hiông-hiông 1 kho͘ chiok tōa châng ê Hinoki lâu--lâi, 4-kū kau--tio̍h, chúi chin chhoah-lâu, lâng kap chúi leh piàⁿ la̍t. Kiat-kio̍k, 4-kū tō hō͘ tōa sam thoa lo̍h khì Lô-chúi-khe, sí-thé tńg--lâi ê sî, i ê bīn koh leh chhut la̍t ê khoán-sè.
|
熱--人kāu 風颱，hit 年做大水，ùi 頂游流落來真濟物件，連眠床mā 浮tī 溪--ni̍h。上濟--ê 是山頂ê 大欉樹仔，hō͘ 風颱khau--起來，大杉流--落來，沿溪 ê 人攏去勾大柴，真濟木材攏是真有價值--ê。4 舅mā 用勾仔tàu 粗索仔kap 人leh khioh 大柴，hiông-hiông 1 箍足大欉ê Hinoki 流--來，4 舅勾--著，水真chhoah 流，人kap 水leh 拚力。結局，4 舅就hō͘ 大杉拖落去濁水溪，死體轉--來ê 時伊ê 面koh leh 出力ê 款勢。 |
|
Ū lâng tī 4-kū piⁿ--á, khòaⁿ pān-sè m̄ hó, kiò 4-kū pàng chhiú, koh beh kā 4-kū chhiú pak lī-khui tōa soh, m̄-koh 4-kū chhiú gīm chiok ân, ba̍k-chiu gîn-ò͘-ò͘, kiò lâng mài chhap chhiú, hit sî, nā bô pàng chhiú, hoān-sè mā ē tòe 4-kū hō͘ tōa-chúi kńg--khì, in kóng 4-kū ká-ná m̄-sī it tio̍h tōa chhâ m̄-kam pàng, sī leh chhōe-sí ê khoán.
|
有人tī 4 舅邊--仔，看pān 勢m̄ 好，叫4 舅放手，koh beh kā 4 舅ê 手剝離開大索。M̄-koh 4 舅手gīm 足 ân,目珠gîn-ò͘-ò͘,叫人mài chhap 手。Hit 時，若無放手，hoān-sè mā 會tòe 4 舅hō͘ 大水捲--去。In 講4 舅ká-ná m̄ 是it 著大柴m̄ 甘放，是leh chhōe 死ê 款。 |
|
Hong-thai tōa-chúi liáu, Sai-lê-khe ê chúi piàn gah chin chheng-khì, bē-su hit tiûⁿ tōa-chúi sī thiⁿ-kong-peh--á choan-kang beh lâi sé-tn̄g jîn-kan ê òe-sòe, hân thiⁿ-tē 1 ê chheng-khì siùⁿ. Tī khe-á té choh-sit ê kang-lâng khòaⁿ tio̍h ká-ná ū siáⁿ mi̍h-kiāⁿ tī chúi--ni̍h, liâu óa khì khòaⁿ chim-chiok, sī lông-tiûⁿ ê sió-chiá. Hit-sî chúi chin chhián, bô khó-lêng ē im--sí-lâng, tiāⁿ-tio̍h sī koat-sim beh chhōe-sí, choan-kang kā thâu-khak tu̍h tī chúi--ni̍h.
|
風颱大水了，西螺溪ê 水變gah 真清氣，bē 輸hit 場大水是天公伯--仔專工beh 來洗盪人間ê òe-sòe,還天地1 個清氣相。Tī 溪仔底作穡ê 工人看著ká-ná有啥物件tī 水--ni̍h，liâu倚去看斟酌，是農場ê 小姐。Hit 時水真淺，無可能會淹--死人，定著是決心beh chhōe 死，專工kā 頭殼tu̍h tī 水--ni̍h。 |
|
Sū-āu, ū hong-siaⁿ thoân--chhut-lâi, kóng i-seng giām si hoat-hiān hit ê sió-chiá ū-sin 3 kò͘-goe̍h--a. Tong-jiân, che mā bô chin khak-si̍t, i-seng sī lông-tiûⁿ thâu-ke ê pêng-iú, ōe bē chhìn-chhái kā lâng kóng.
|
事後，有風聲傳--出來，講醫生驗屍發現hit 個小姐有身3 個月--a。當然，che mā 無真確實，醫生是農場頭家ê 朋友，話bē chhìn-chhái kā人講。 |
|
Goán 4-kū beh chhut-soaⁿ ê sî, lông-tiûⁿ thâu-ke ū lâi, i kā gōa-kong kóng beh kā 2 ê siàu-liân lâng tâi chò-hóe, só͘-ū song-sū lóng i beh hoa̍t-lo̍h. Gōa-kong iā bô ì-kiàn, bô lâng oàn-thàn siáⁿ, che sī kok-lâng ê miā, beh oàn tō oàn in bô eng-kai chhut-sì tī sèⁿ Chiong ê ka-têng.
|
阮4 舅beh 出山ê 時，農場頭家有來伊kā 外公講beh kā 2 個少年人埋做伙，所有喪事攏伊beh發落。外公也無意見，無人怨嘆啥，che 是各人 ê 命，beh 怨就怨in 無應該出世tī 姓鍾ê 家庭。 |
|
Koh-lâi tn̂g-tn̂g ê ji̍t-chí, khe piⁿ ê lâng bô-koh iōng khe-chúi ê chheng kap lô chò chiù-chōa, thiⁿ-tē ê tāi-chì m̄-sī lâng ē-tàng chhiâu-chhek--ê. Chóng--sī lô-lô ê tōa-chúi beh toa̍t goán hit ê góa m̄-bat khòaⁿ--kòe ê 4-kū ê miā mā tio̍h i kā-tī hoaⁿ-hí kam-goān. Chheng-chheng ê chhián chúi iā bē-tàng chó͘-tòng hit ê sió-chiá ê koat-chì. Lô-chúi hoán chheng Chheng-chúi lô chin-chiàⁿ ê ì-sù tō-sī án-ni.
|
Koh 來長長ê 日子，溪邊ê 人無koh 用溪水ê 清kap 濁做咒chōa,天地ê 代誌m̄ 是人會當chhiâu 測--ê。總--是，濁濁ê 大水beh 奪阮hit 個我m̄-bat 看--過ê 4 舅ê 命mā 著伊家己歡喜甘願。清清ê 淺水也bē當阻擋 hit 個小姐ê 決志。濁水反清清水濁，真正ê 意思就是án-ni。 |
|
（《Pha-hng ê kò͘-sū》Tâi-pak-chhī:Tâi-gí Thoân-pò,2000.03 Chho͘-pán)
|
（《Pha荒ê故事》台北市：台語傳播，2000.03初版。） |
