Chhiū-ba̍k ê lī-ek
|
樹木 ê 利益 |
| Toh Chín-tek |
卓振德 |
|
Taⁿ lūn-kàu Siōng-tè só͘ chò--ê, chiàu lán sè-kan lâng ê jio̍k-gán sī khòaⁿ bē-ē chiâu-liáu. Mi̍h ū pó-pòe--ê, iā ū khah chho͘-sio̍k--ê ; nā-sī beh kóng-khí kàu chiâu-pī , sī kóng bē chīn .
|
今論到上帝所做--ê,照咱世間人 ê 肉眼是看bē會齊了。物有寶貝--ê,也有較粗俗--ê;若是beh 講起到齊備，是講bē盡。 |
|
Sió-khóa kú-khí chi̍t-hāng lâi kóng ;Tē-bīn-chiūⁿ ê chhiū-nâ,ū sím-mi̍h thang kan-sia̍p tī lán lâng?Nā lio̍h-á lâi siūⁿ si̍t-chāi sī ū ,chin tōa. Hit-hō ê só͘-chāi sī khah siông ū chúi , iā khah ài tùi hia lo̍h-hō͘ ; siūⁿ kàu chit-ê tàu-tí sī sím-mi̍h lí tī-teh? Chin-chiàⁿ ū; tek-khak sī ū lí. In-ūi chhiū-nâ sī sio̍k-tī koân-soaⁿ-niá- bóe ê tiong-kan; nā-sī i siông-siông bō͘-sēng , sī tùi khah ū tà hûn tī hia, chiū khoài-khoài ē lo̍h-hō͘ ; pêⁿ-iûⁿ ê só͘-chāi pah-hāng chháu-ba̍k iā tòe i heng-khí .
|
小可舉起一項來講；地面上 ê 樹林，有甚物thang干涉 tī 咱人 ？若略仔來想實在是有，真大。Hit號 ê 所在是較常有水，也較愛tùi hia落雨；想到這個到底是甚物理 tī--teh？真正有；的確是有理。因為樹林是屬tī 高山嶺尾 ê 中間；若是伊常常茂盛，是tùi 較有罩雲 tī hia，就快快會落雨；平洋 ê 所在百項草木也tòe伊興起。 |
|
Koh , chhiū ê kin chhoàn ji̍p tī chhim- chhim ê thô͘, chia̍h hit lāi-bīn ê chúi- khì , iā sòa-ē khip hit-ê chúi , hō͘ i khah phû khí--lâi, chiū tùi khah kē ê kheⁿ- kau lâu chhut--lâi. Siông-siông ū chhiū-ńg teh tì-ìm--i, bô-lūn sī khòng-hān á- sī nî-bóe-sî tiāⁿ-tio̍h ū oa̍h-oa̍h teh lâu- chhut ; hō͘ lâng pêng-an lâi hióng-siū--i . Siat-sú lâng nā kàu tī chit-hō ê hó kéng- tì tit-tio̍h chhiū-ńg ê tì-ìm , siu tio̍h liâng- hong oa̍h-khì ê hoaⁿ-hí, sim siū-tio̍h chit- sî ê kám-kek , khó-sioh chē-chē lâng bē- hiáu-tit thang chhui kàu hit-ê goân-thâu, sī sím-mi̍h lâng ē tit hō͘ i án-ni. Chóng- sī lâng tio̍h ē-hiáu pó-sioh Siōng-tè só͘- chò ê mi̍h, I só͘ chò ta̍k-hāng bô m̄-sī beh chò lán lâng ê lī-ek .
|
Koh，樹 ê 根竄入tī 深深 ê 塗，食 hit 內面 ê 水氣，也續會吸hit個水，hō͘伊較浮--起來，就tùi 較低 ê 坑溝流--出來。常常有樹影 teh 致蔭--伊，無論是炕旱 抑是年尾時定著有活活 teh 流出；hō͘ 人平安來享受--伊。設使人若到tī 這號 ê好景緻得著樹影 ê 致蔭，受著涼風活氣 ê 歡喜，心受著這時 ê 感激，可惜濟濟人bē曉得thang推到hit個源頭，是甚物人會得hō͘伊án-ni。總--是人著會曉保惜上帝所做 ê 物，伊所做逐項無m̄是beh 做咱人 ê 利益。 |
|
Chá A-pek-lia̍p-hán hit-sî ê lâng lia̍h chit-ê chúi chin pó-sioh,kiám-chhái thiaⁿ- kìⁿ ê lâng tek-khak lia̍h-chò kî-koài ê sū . Chit-ê-chúi beh-thài tio̍h chiah pó-sioh? In-tng-sî teh pó-sioh sī ēng chio̍h-pôaⁿ chha̍k chò chéⁿ, lāi-bīn sī khoah , chhùi sī e̍h, khoán-sit chhin-chhiūⁿ àng,thang ēng chio̍h koh lâi khàm--i , nā tú-tio̍h khòng-hān á-sī nî-bóe-sî chiū lī-piān thang ēng , m̄-bián ū khiàm chúi ê kan- khó͘ . Chhin-chhiūⁿ Í-sek-lia̍t peh-sìⁿ tī khòng-iá ài tit-tio̍h chit tiám-á chiú lâi chí chhùi-ta , iā bô .
|
早亞伯拉罕hit時ê 人掠這個水真保惜，kiám-chhái 聽見ê 人的確掠做奇怪 ê事。這個水 beh-thài 著chiah保惜？In 當時teh 保惜是用石盤鑿做井，內面是闊，嘴是隘，款式親像甕，thang用石koh來蓋--伊，若抵著炕旱抑是年尾時就利便通用，m̄免有欠水 ê 艱苦。親像以色列百姓 tī 曠野ài 得到這點仔水（chúi)來止嘴礁，也無。 |
|
Taⁿ lâi pí chi̍t só͘-chāi , chiū-sī tī Kam-á-nâ chá ê sî-chūn, chêng-āu ū chhiū-nâ chúi iā chhiong-chiok lâu kòe tī khòng- hān kap tang-bóe-sî, lóng ū thang lūn- te̍k, taⁿ bô lah! Siông-siông tī nî-bóe ū khiàm-khoeh chúi ê kan-khó͘ , che sī in- ūi bô chhiū-nâ thang tì-ìm . Iā sī lâng tùi khí-thâu tham-tio̍h sió-khóa châi-lī ēng hiah-ê chhiū chhò lâi sio hóe-thiàⁿ , khì bē chîⁿ . Che sī siá-pún tio̍k-boa̍t, nā sī lâng ē-hiáu-tit ēng , chiū bē ē hāi kàu tī kín-pún. Nā ē chhin-chhiūⁿ Bēng- chú só͘ kóng ê ōe sī chin hó, i kóng, “Pó͘- thâu nā chiàu-sî ji̍p soaⁿ-nâ , chiū chhiū- ba̍k ēng bē-liáu” . Koh , Lé-kì goa̍t-lēng hit phiⁿ teh kóng ,“Kùi-hā ê goe̍h chhiū- ba̍k tú-á beh bō͘-sēng , chiū bēng-lēng chiáng san-lîm ê koaⁿ ji̍p khì chhiū-nâ- lāi sûn-chhat chiah-ê chhiū-ba̍k , sī bô ài hō͘ lâng chám-hoa̍t ” . Khó-kiàn kó͘-chá bêng-tiat ê lâng iā thong-ta̍t chi̍t-hō ê lí , lâi chò thang pó-sioh . Taⁿ lán nā ē-hiáu pó-sioh chit-hō ê siúⁿ-sù,bô m̄-sī chò lán ê tōa lī-ek .
|
今來比一所在，就是tī 柑仔林早ê 時陣，前後有樹林水 iā 充足流過 tī 炕旱佮冬尾時，攏有thang潤澤，今無--lah！常常 tī 年尾有欠缺水 ê 艱苦，che是因為無樹林thang致蔭。也是人tùi 起頭貪著小可財利用hiah-ê 樹剉來燒火炭，去賣錢。Che是捨本逐末，若是人會曉得用，就bē 會害到 tī 根本。若會親像孟子所講 ê話是真好，伊講：「斧頭若照時入山林，就樹木用bē了」。Koh，禮記月令hit 篇teh 講：「季夏 ê 月樹木抵仔 beh 茂盛，就命令掌山林ê 官入去樹林內巡察 chiah-ê 樹木，是無ài hō͘ 人斬伐」。可見古早明哲 ê 人也通達這號ê 理，來做，thang保惜。今咱若會曉保惜這號 ê 賞賜，無m̄是做咱ê大利益。 |
|
Koh, lâi kóng chi̍t só͘-chāi , chiū-sī tī Hiong-káng , chá ê sî chhin-chhiūⁿ sí-tē bô hō͘-chúi thang lūn-te̍k , chháu-ba̍k it- khài ko͘-tâ bē hoat . Taⁿ ū bêng-lí ê lâng khì hia khai-khún chai-chèng chhiū-ba̍k, āu-lâi chhiū-ba̍k bō͘-sēng , chiū khah ū hō͘-chúi í-ki̍p liâng-hong oa̍h-khì . Tùi án-ni chiū bô koh chò khòng-iá, sòa pìⁿ- chiâⁿ ke̍k lāu-jia̍t ê só͘-chāi . Án-ni-siⁿ ná tē-ge̍k pìⁿ-chò thian-tông . Che iā thang kóng , “ Chàn thian-tē chi-hòa-io̍k ” .
|
Koh，來講一所在，就是tī香港，早ê時親像死地無雨水thang潤澤，草木一概kô͘-tâ bē發。今有明理ê 人去 hia 開墾栽種樹木，後來樹木茂盛，就較有雨水以及涼風活氣。Tùi án-ni 就無koh 做曠野，煞變成極鬧熱 ê 所在。Án-ni-siⁿ 若地獄變做天堂。Che也thang講：「讚天地之化育」。 |
|
(Tâi-lâm-hú Kàu-hōe-pò, tē 91 koàn, 1892 nî 11 ge̍h)
|
(台南府教會報 第91卷，1892年11月) |
