首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有7個段落,28個語句,570個語詞,792個音節
Chhiū-ba̍k ê lī-ek 樹木 ê 利益
Toh Chín-tek 卓振德
Taⁿ lūn-kàu Siōng-tè só͘ chò--ê, chiàu lán sè-kan lâng ê jio̍k-gán sī khòaⁿ bē-ē chiâu-liáu. Mi̍h ū pó-pòe--ê, iā ū khah chho͘-sio̍k--ê ; nā-sī beh kóng-khí kàu chiâu-pī , sī kóng bē chīn . 今論到上帝所做--ê,照咱世間人 ê 肉眼是看bē會齊了。物有寶貝--ê,也有較粗俗--ê;若是beh 講起到齊備,是講bē盡。
Sió-khóa kú-khí chi̍t-hāng lâi kóng ;Tē-bīn-chiūⁿ ê chhiū-nâ,ū sím-mi̍h thang kan-sia̍p tī lán lâng?Nā lio̍h-á lâi siūⁿ si̍t-chāi sī ū ,chin tōa. Hit-hō ê só͘-chāi sī khah siông ū chúi , iā khah ài tùi hia lo̍h-hō͘ ; siūⁿ kàu chit-ê tàu-tí sī sím-mi̍h lí tī-teh? Chin-chiàⁿ ū; tek-khak sī ū lí. In-ūi chhiū-nâ sī sio̍k-tī koân-soaⁿ-niá- bóe ê tiong-kan; nā-sī i siông-siông bō͘-sēng , sī tùi khah ū tà hûn tī hia, chiū khoài-khoài ē lo̍h-hō͘ ; pêⁿ-iûⁿ ê só͘-chāi pah-hāng chháu-ba̍k iā tòe i heng-khí . 小可舉起一項來講;地面上 ê 樹林,有甚物thang干涉 tī 咱人 ?若略仔來想實在是有,真大。Hit號 ê 所在是較常有水,也較愛tùi hia落雨;想到這個到底是甚物理 tī--teh?真正有;的確是有理。因為樹林是屬tī 高山嶺尾 ê 中間;若是伊常常茂盛,是tùi 較有罩雲 tī hia,就快快會落雨;平洋 ê 所在百項草木也tòe伊興起。
Koh , chhiū ê kin chhoàn ji̍p tī chhim- chhim ê thô͘, chia̍h hit lāi-bīn ê chúi- khì , iā sòa-ē khip hit-ê chúi , hō͘ i khah phû khí--lâi, chiū tùi khah kē ê kheⁿ- kau lâu chhut--lâi. Siông-siông ū chhiū-ńg teh tì-ìm--i, bô-lūn sī khòng-hān á- sī nî-bóe-sî tiāⁿ-tio̍h ū oa̍h-oa̍h teh lâu- chhut ; hō͘ lâng pêng-an lâi hióng-siū--i . Siat-sú lâng nā kàu tī chit-hō ê hó kéng- tì tit-tio̍h chhiū-ńg ê tì-ìm , siu tio̍h liâng- hong oa̍h-khì ê hoaⁿ-hí, sim siū-tio̍h chit- sî ê kám-kek , khó-sioh chē-chē lâng bē- hiáu-tit thang chhui kàu hit-ê goân-thâu, sī sím-mi̍h lâng ē tit hō͘ i án-ni. Chóng- sī lâng tio̍h ē-hiáu pó-sioh Siōng-tè só͘- chò ê mi̍h, I só͘ chò ta̍k-hāng bô m̄-sī beh chò lán lâng ê lī-ek . Koh,樹 ê 根竄入tī 深深 ê 塗,食 hit 內面 ê 水氣,也續會吸hit個水,hō͘伊較浮--起來,就tùi 較低 ê 坑溝流--出來。常常有樹影 teh 致蔭--伊,無論是炕旱 抑是年尾時定著有活活 teh 流出;hō͘ 人平安來享受--伊。設使人若到tī 這號 ê好景緻得著樹影 ê 致蔭,受著涼風活氣 ê 歡喜,心受著這時 ê 感激,可惜濟濟人bē曉得thang推到hit個源頭,是甚物人會得hō͘伊án-ni。總--是人著會曉保惜上帝所做 ê 物,伊所做逐項無m̄是beh 做咱人 ê 利益。
Chá A-pek-lia̍p-hán hit-sî ê lâng lia̍h chit-ê chúi chin pó-sioh,kiám-chhái thiaⁿ- kìⁿ ê lâng tek-khak lia̍h-chò kî-koài ê sū . Chit-ê-chúi beh-thài tio̍h chiah pó-sioh? In-tng-sî teh pó-sioh sī ēng chio̍h-pôaⁿ chha̍k chò chéⁿ, lāi-bīn sī khoah , chhùi sī e̍h, khoán-sit chhin-chhiūⁿ àng,thang ēng chio̍h koh lâi khàm--i , nā tú-tio̍h khòng-hān á-sī nî-bóe-sî chiū lī-piān thang ēng , m̄-bián ū khiàm chúi ê kan- khó͘ . Chhin-chhiūⁿ Í-sek-lia̍t peh-sìⁿ tī khòng-iá ài tit-tio̍h chit tiám-á chiú lâi chí chhùi-ta , iā bô . 早亞伯拉罕hit時ê 人掠這個水真保惜,kiám-chhái 聽見ê 人的確掠做奇怪 ê事。這個水 beh-thài 著chiah保惜?In 當時teh 保惜是用石盤鑿做井,內面是闊,嘴是隘,款式親像甕,thang用石koh來蓋--伊,若抵著炕旱抑是年尾時就利便通用,m̄免有欠水 ê 艱苦。親像以色列百姓 tī 曠野ài 得到這點仔水(chúi)來止嘴礁,也無。
Taⁿ lâi pí chi̍t só͘-chāi , chiū-sī tī Kam-á-nâ chá ê sî-chūn, chêng-āu ū chhiū-nâ chúi iā chhiong-chiok lâu kòe tī khòng- hān kap tang-bóe-sî, lóng ū thang lūn- te̍k, taⁿ bô lah! Siông-siông tī nî-bóe ū khiàm-khoeh chúi ê kan-khó͘ , che sī in- ūi bô chhiū-nâ thang tì-ìm . Iā sī lâng tùi khí-thâu tham-tio̍h sió-khóa châi-lī ēng hiah-ê chhiū chhò lâi sio hóe-thiàⁿ , khì bē chîⁿ . Che sī siá-pún tio̍k-boa̍t, nā sī lâng ē-hiáu-tit ēng , chiū bē ē hāi kàu tī kín-pún. Nā ē chhin-chhiūⁿ Bēng- chú só͘ kóng ê ōe sī chin hó, i kóng, “Pó͘- thâu nā chiàu-sî ji̍p soaⁿ-nâ , chiū chhiū- ba̍k ēng bē-liáu” . Koh , Lé-kì goa̍t-lēng hit phiⁿ teh kóng ,“Kùi-hā ê goe̍h chhiū- ba̍k tú-á beh bō͘-sēng , chiū bēng-lēng chiáng san-lîm ê koaⁿ ji̍p khì chhiū-nâ- lāi sûn-chhat chiah-ê chhiū-ba̍k , sī bô ài hō͘ lâng chám-hoa̍t ” . Khó-kiàn kó͘-chá bêng-tiat ê lâng iā thong-ta̍t chi̍t-hō ê lí , lâi chò thang pó-sioh . Taⁿ lán nā ē-hiáu pó-sioh chit-hō ê siúⁿ-sù,bô m̄-sī chò lán ê tōa lī-ek . 今來比一所在,就是tī 柑仔林早ê 時陣,前後有樹林水 iā 充足流過 tī 炕旱佮冬尾時,攏有thang潤澤,今無--lah!常常 tī 年尾有欠缺水 ê 艱苦,che是因為無樹林thang致蔭。也是人tùi 起頭貪著小可財利用hiah-ê 樹剉來燒火炭,去賣錢。Che是捨本逐末,若是人會曉得用,就bē 會害到 tī 根本。若會親像孟子所講 ê話是真好,伊講:「斧頭若照時入山林,就樹木用bē了」。Koh,禮記月令hit 篇teh 講:「季夏 ê 月樹木抵仔 beh 茂盛,就命令掌山林ê 官入去樹林內巡察 chiah-ê 樹木,是無ài hō͘ 人斬伐」。可見古早明哲 ê 人也通達這號ê 理,來做,thang保惜。今咱若會曉保惜這號 ê 賞賜,無m̄是做咱ê大利益。
Koh, lâi kóng chi̍t só͘-chāi , chiū-sī tī Hiong-káng , chá ê sî chhin-chhiūⁿ sí-tē bô hō͘-chúi thang lūn-te̍k , chháu-ba̍k it- khài ko͘-tâ bē hoat . Taⁿ ū bêng-lí ê lâng khì hia khai-khún chai-chèng chhiū-ba̍k, āu-lâi chhiū-ba̍k bō͘-sēng , chiū khah ū hō͘-chúi í-ki̍p liâng-hong oa̍h-khì . Tùi án-ni chiū bô koh chò khòng-iá, sòa pìⁿ- chiâⁿ ke̍k lāu-jia̍t ê só͘-chāi . Án-ni-siⁿ ná tē-ge̍k pìⁿ-chò thian-tông . Che iā thang kóng , “ Chàn thian-tē chi-hòa-io̍k ” . Koh,來講一所在,就是tī香港,早ê時親像死地無雨水thang潤澤,草木一概kô͘-tâ bē發。今有明理ê 人去 hia 開墾栽種樹木,後來樹木茂盛,就較有雨水以及涼風活氣。Tùi án-ni 就無koh 做曠野,煞變成極鬧熱 ê 所在。Án-ni-siⁿ 若地獄變做天堂。Che也thang講:「讚天地之化育」。
(Tâi-lâm-hú Kàu-hōe-pò, tē 91 koàn, 1892 nî 11 ge̍h) (台南府教會報 第91卷,1892年11月)
回上一頁    清國時代,   1892年,   散文