A-eng Ah_11
|
阿瑛！啊_11 |
| Tiuⁿ Chhong-bín |
張聰敏 |
|
11
|
11 |
|
Kàu it-kiú-pat-jī-nî, Khèng-tông pē-á-kiáⁿ, ē-sái tòng-chò kāng-chng--lí ê lâng--lo͘h. A-hoe chū A-bêng kòe-sin liáu-āu, bô-ài óa in A-chiong chia̍h, ka-tī beh thàn-chhī “hô-pau-kiáⁿ”, kóng hô-pau-tē tōa-pak pí chhin-seⁿ-kiáⁿ khah hó ǹg. Siōng-chhiáⁿ A-nai í-keng kok-hāu sì-nî, iû-thng toàn-liān kàu lóng ē-hiáu, hō͘ A-hoe ke chiok chheng-sim. Liân kám-á-tiàm hit-pêng lâng-kheh, chio-ho͘, ni hòe, sǹg-siàu ta̍k-hāng ē. Kám-chêng ji̍t-chhim, A-eng mā thiàⁿ chin lo̍h-sim. Chhài-kè-á chhun thâu chhun bóe, hî--lah, bah--lah, chhài--lah, put-sî khêng-khêng--leh, kiò the̍h-the̍h tńg-khì chú, ná kāng ke-hóe--leh. Tī A-eng sī chò ē kàu bô chha kàu toh, m̄-koh ji̍t kú, piⁿ--á ê lâng êng-ōe ti̍t-ti̍t cháu--chhut-lâi. Thâu--á A-eng pēng bô khǹg tī sim-lāi, nā mài Ko Bêng-kî kóng chi̍t-kóa put-sam put-sù ê chiú-ōe, tiau-ì-kò͘ khoe A-eng, koh kha lâi chhiú lâi, chioh chiú tèⁿ-siáu, choân bô thé-thóng. Tàu-té i kap Khèng-tông sī kóng ū ōe, kan-taⁿ ài kap i chò-hóe khai-káng niâ, iah-sī ná Bêng-kî kóng--ê, “Bô-ang kap-tio̍h bô-bó͘--ê, lí chai-chai, góa--chai chài, bián kóng--a-lah!” Si̍t-chāi oan-óng oan-tak, liân Khèng-tông ê chéng-thâu-á to m̄-bat kha̍p--tio̍h, Bêng-kî kóng he ōe si̍t-chāi khì sí lâng!
|
到1982年，慶堂父仔囝，會使當做仝庄--lí的人--囉。阿花自阿明過身了後，無ài倚in阿章食，家己beh趁飼「荷包囝」，講荷包袋大腹比親生囝卡好ǹg。尚且阿nai已經國校四年，油湯鍛練到攏會曉，互阿花加足清心。連kám仔店彼pêng人客，招呼、ni貨、算siàu逐項會。感情日深，阿瑛嘛疼真落心。菜架仔chhun頭chhun尾，魚--啦 、肉--啦 、菜--啦 、不時khêng-khêng--咧，叫the̍h-the̍h tńg去煮，ná仝家伙--咧。Tī阿瑛是做會到無差到叨，呣koh日久，邊--仔的人閒話直直走--出來。頭--仔阿瑛並無khǹg tī心內，若mài高明棋講一寡不三不四的酒話，刁意故khoe阿瑛，koh腳來手來，借酒tèⁿ-siáu，全無体統。到底伊及慶堂是講有話，干單愛及伊做夥開講niâ，抑是ná明棋講--的，「無翁kap著無某--的，你知知，我--知哉，免講--啊啦！」實在冤枉冤tak，連慶堂的chéng頭仔都呣bat kha̍p--著，明棋講he話實在氣死人！ |
|
Hit-nî tang-bóe, A-eng chhài-kè-á, kám-á-tiàm bô-êng ji̍p-chhut-hòe āu, tō-sī chhoân bóe-gê--lo͘h. Ê-chhiúⁿ sī tōa-kheh-hō͘, A-eng khoán nn̄g-siuⁿ te̍k-kip chheng-chiú kap la̍k-táⁿ khì-chúi, kiò Bêng-kî tâng-chê chài khì chò kong-koan, sūn-sòa chia̍h bóe-gê. Chia̍h soah, A-eng khòaⁿ Bêng-kî teh bâng, tō chhia sái--leh chài Bêng-kî tńg--khì. “A-eng-chí--a,” M̄-chai Bêng-kî chin bâng iah-sī ké chùi, kui-ê-lâng soah un-tó A-eng chit-pêng--kòe-lâi: “A...A-eng-chí, goán...goán chin ài kap lí chò-hóe ne.” A-eng kā chhiâu hō͘ chiàⁿ, i sûi tó-tó--kòe-lâi. A-eng liân sak nn̄g-pái, i soah phēng-óa lâi peng-kah-thâu: “Bô-iáⁿ cha-po͘-lâng chhun Khèng-tông niâ, A-eng-chí--a, goán bô su i...ne.” “Lí kóng siáⁿ?” “Kap Khèng-tông to hiah ū ōe kóng, kap goán thài tō kóng bô ōe--leh?..... A-eng, goán mā chin ài kap lí siong-hó--a.” Ōe kóng bōe soah, chhiú sûi soan lâi keh-lâng-kha.... “Chiong lín A-eng-á-chí tòng-chò siáⁿ!” A-eng chiàⁿ-chhiú hoán hò͘ tò kòe, chiàⁿ-tiong kiat tùi Bêng-kî phīⁿ-thâu, hiông-hiông thiaⁿ a̍i̍h-ioh chi̍t-siaⁿ, Bêng-kî chhiú kiu tńg-lâi tùi phīⁿ am--leh: “Lí... lí bián hiau-pai-lè-táu, bô-ang kap-tio̍h bô-bó͘--ê, ná chhâ ín to̍h-hóe, he a̍h-sái kóng! Iáu m̄-sī chò bōe kóng--li ê tāi-chì.” Jú kóng soah jú tōa-siaⁿ; “Â, lí oan-ná ū-hòe--a, oat--leh khòaⁿ lâng beh ài lí--bô!” “Lí...lí...o͘-pe̍h kóng siáⁿ...?” A-eng khì kah phi̍h8-phi̍h8-chhoah, ōe kóng bōe--chhut-lâi, ka-chài kám-á-tiàm kàu--a, chò i chhia thêng--leh ji̍p--khì.
|
彼年冬尾，阿瑛菜架仔、kám仔店無閒入出貨後，就是chhoân尾牙--囉。鞋廠是大客戶，阿瑛款兩箱特級清酒及六打汽水，叫明棋同齊載去做公關，順續食尾牙。食煞，阿瑛看明棋teh bâng，就車駛--咧載明棋tńg--去。「阿瑛姊--啊，」呣知明棋真bâng抑是假醉，規個人煞un倒阿瑛這pêng--過來：「阿...阿瑛姊，阮...阮真愛及你做夥--呢。」阿瑛kā chhiâu互正，伊隨倒倒--過-來。阿瑛連sak兩擺，伊煞phēng倚來肩kah頭：「無影查埔人chhun慶堂niâ，阿瑛姊--啊，阮無輸伊...呢。」「你講啥？」「及慶堂都hiah有話講，及阮汰就講無話--咧？.....阿瑛，阮嘛真愛及你相好--啊。」話講未煞，手隨soan來keh人腳...。「將lín阿瑛仔姊當做啥！」阿瑛正手反hò͘ tò過，正中kiat對明棋鼻頭，雄雄聽a̍i̍h-ioh一聲，明棋手kiu tńg來對鼻掩--咧：「你...你免hiau-pai-lè-táu，無翁合著無某--的，ná柴引to̍h火，he a̍h-sái講！猶呣是做bōe講--li的代誌。」愈講煞愈大聲；「Â，你oan-ná有歲--啊，斡--咧看人beh愛你--無！」「你...你...烏白講啥...﹖」阿瑛氣kah phi̍h8-phi̍h8-chhoah，話講bōe--出來，佳哉kám仔店到--啊，做伊車停--咧入--去。 |
|
“Bî-iáⁿ bô-jiah ê tāi-chì, kóng kah hiah pháiⁿ-thiaⁿ!” A-eng si̍t-chāi ū-kàu khì, “Chiong góa A-eng khòaⁿ chò siáⁿ-khoán lâng?” Chìn-chêng Sin-thiam kòe-sin bān-pan ai-thòng tiong, chhiūⁿ sim tòe i khì kāng-khoán, A-eng í giâ bōe khí kám-chêng ê pho-lōng. Hit-chūn keh-piah-chng chi̍t-ê sèⁿ Ia̍p khui pah-hòe ê thâu-ke, bó͘ sí beh chhōe lâng thang kò͘-tiàm. Thàm-thiaⁿ tio̍h A-eng gâu hōaⁿ-tiàm, tō iang mûi-lâng lâi thê-chhin. “Tiâu-kiāⁿ bōe-bái,” Siù-tin tiau-tî-kang tī A-eng bīn-chêng kóng hō͘ A-hoe thiaⁿ: “M̄-nā seng kòe chi̍t-tòng lâu-á-chhù hō͘ i, kui-ke-hóe chhiú-thâu mā lóng beh hō͘ i hōaⁿ.” A-eng tiàm piⁿ--á thiaⁿ--leh, oat--leh chò i ji̍p-khì lāi-té. Si̍t-chāi sim ná sí--khì kāng-khoán, bô siūⁿ beh chài kè. Hit-tōaⁿ sî-kan i chiah ta̍uh-ta̍uh-á thé-hōe chhut, cha-bó͘ gín-á chhài-chí-miā, chit-kù ōe ê hâm-ì. A̍i̍h, bān-pan lóng sī miā, pòaⁿ-tiám put iû lâng! Hit-chūn in ta-ke-koaⁿ ē chhōa choân-ke-hóe khì Pat-kòa-soaⁿ tōa-pu̍t chhit-thô, goân-lâi ū in ê iōng-ì. A-eng chiah teh kî-koài, chhit-thô liáu, hó-hó m̄ kiâⁿ lo̍h-soaⁿ, soah tian-tò pha chi̍t tōa-liàn, oat tùi cha̍p-peh-tē-ga̍k lo̍h--lâi, goân-lâi sī tiau-tî-kang beh oat lâi chiat-hàu-sī. “Lán cha-bó͘-lâng siōng-chhám sī ang--sí, kiáⁿ--khì,” Ta̍k-ê lau chi̍t-liàn liáu, oat chhut-lâi têng gōa, Siù-tin khin-siaⁿ tùi A-eng kóng: “Ōe kóng tò-tńg--lâi, sè-kan chiⁿ-khoeh chhiūⁿ lán án-ne pháiⁿ-miā--ê. A-eng, lí nā beh chài kè, goán bô beh tòng--lí.” Khòaⁿ A-eng it-ti̍t hàiⁿ-thâu, “Lán m̄-bián o̍h chin-chiat-má án-ne, kó͘-chá-lâng chū iú in ê siūⁿ-hoat kap chò-hoat, chóng--sī Sin-thiam kòe-sin pēng m̄-sī sè-kài boa̍t-ji̍t.....” “Goán beh chhiâⁿ-kiáⁿ tōa-hàn--lah, goán bô beh koh chài kè--lah.” “M̄-koán án-chóaⁿ, A-eng--a,” Thiaⁿ A-eng ìn-ōe, Siù-tin ke chin hòng-sim: “Lí lóng sī goán ê hó sin-pū, hó cha-bó͘-kiáⁿ.” Kóng-tio̍h hó sin-pū, A-eng chin chai “chhù-tau” tio̍h-ài kò͘ hō͘ hó. Chhù-tau téng ū ta-ke-koaⁿ, hā ū hāu-seⁿ cha-bó͘-kiáⁿ. Iû-kî Sin-thiam kòe-sin, kui chhù-tau ê tàⁿ-thâu lóng teh tī sin--siōng. Chhù-tau sī ta̍k-ê ê siū, nā chài kè, chit-ê siū ē piàn-chò án-chóaⁿ, A-eng liân siūⁿ to m̄-káⁿ siūⁿ. Chhù-tau pí lán lâng khah iàu-kín, lán ài kā kò͘ hō͘ tiâu, kò͘ hō͘ hó, che sī hā sèⁿ-miā tio̍h chò kah kàu ê tāi-chì.
|
「無影無字跡的代誌，講kah hiah歹聽！」阿瑛實在有夠氣，「將我阿瑛看做啥款人？」進前紳添過身萬般哀痛中，像心tòe伊去仝款，阿瑛已giâ bōe起感情的波浪。彼陣隔壁庄一個姓葉開百貨的頭家，某死beh chhōe人thang顧店。探聽著阿瑛gâu hōaⁿ店，就央媒人來提親。「條件bōe-bái，」秀津刁持工tī阿瑛面前講互阿花聽：「M̄-nā先過一棟樓仔厝互伊，規家伙手頭嘛攏beh互伊hōaⁿ。」阿瑛tiàm邊--啊聽--咧，斡--咧做伊入去內底。實在心ná死--去仝款，無想beh再嫁。彼段時間伊才ta̍uh-ta̍uh仔体會出，查某gín仔菜籽命，這句話的含意。A̍i̍h，萬般攏是命，半點不由人！彼陣in ta家官會chhōa全家夥去八卦山大佛chhit-thô，原來有in的用意。阿瑛才teh奇怪，chhit-thô了，好好呣行落山，煞顛倒pha一大liàn，斡對十八地獄落--來，原來是刁持工beh斡來節孝祠。「咱查某人上慘是翁--死﹑囝--去，」大家lau一liàn了，斡出來庭外，秀津輕聲對阿瑛講：「話講倒tńg--來，世間chiⁿ-khoeh像咱按呢歹命--的。阿瑛，你若beh再嫁，阮無beh擋--你。」看阿瑛一直hàiⁿ頭，「咱呣免學貞節má按呢，古早人自有in的想法及做法，總--是紳添過身並呣是世界末日....。」「阮beh chhiâⁿ囝大漢--啦 ，阮無beh koh再嫁--啦 。」「呣管按怎，阿瑛--啊，」聽阿瑛應話，秀津加真放心：「你攏是阮的好新婦、好查某囝。」講著好新婦，阿瑛真知「厝兜」tio̍h-ài顧互好。厝兜頂有ta家官，下有後生查某囝。尤其紳添過身，規厝兜的擔頭攏teh tī身--上。厝兜是大家的siū，若再嫁，這個siū會變成按怎，阿瑛連想都呣敢想。厝兜比咱人卡要緊，咱ài kā顧互tiâu、顧互好，che是下性命tio̍h做kah到的代誌。 |
|
Nā kóng pún-chiâⁿ khòaⁿ bô khí Khèng-tông, kàu bóe--á ē kái-piàn thài-tō͘, hoān-sè-á tō-sī Khèng-tông kò͘-ke, thiàⁿ-kiáⁿ, kap A-eng kò͘ chhù-tau ê koan-liām chin ha̍h. Ah nā kóng in ē hiah se̍k, siong-ti, iáu-sī nn̄g-lâng chia̍p chò-hóe ê koan-hē. Che lóng sī hit-tè làm-chhân kái chhài-hn̂g-á ín-khí. A-tián thê-gī, beh chiáng-ak chhài-goân, tē to ū--a, put-jû ka-tī chèng-chhài, lī-sûn mā khah chē. Tán chhài-kó͘ khui--lo̍h-khì, péng-thô͘ iā-chí, tī-chháu lo̍h-pûi, ak-chúi phū-io̍h, bán-chhài sé-chhài... Ôa, lóng tio̍h kang, “M̄-chai hiah bô-êng,” A-tián jú chò jú siān, siūⁿ beh kiu-kha. A-eng khòaⁿ-khòaⁿ m̄-sī pan-hoat, thâu-mn̂g kah a̍h sé--lo̍h-khì, chí-hó iang Khèng-tông tàu-saⁿ-kāng. Khèng-tông chin ē kau tiang--lī, àm-thâu-á chéng-lí chhài-hn̂g-á, sòa--lo̍h bán-chhài sé-chhài, thàu-chá sàng lâi chhài-kè-á, kui-bóe kui chhài-hn̂g-á khang-khòe lóng i bāu--khì. Sui-jiân sǹg-sǹg--leh bô khah tiông, ū Khèng-tông khang-khòe tháⁿ-tiâu--leh, èng chhài-kè-á ê lī-piān, hō͘ A-eng ke chin bián chhau-hoân. A-eng mā sî-kiâⁿ hông-hun khì hn̂g-á sàn-pō͘, sūn-sòa khòaⁿ keh thiⁿ-kng ê chhài-sek.
|
若講本chiâⁿ看無起慶堂，到尾--啊會改變態度，凡勢仔就是慶堂顧家、疼囝，及阿瑛顧厝兜的觀念真合。Ah若講in會hiah熟、相知，猶是兩人chia̍p做夥的關係。Che攏是彼塊làm田改菜園仔引起。阿典提議，beh掌握菜源，地都有--啊，不如家己種菜，利純嘛卡濟。等菜股開--落去，péng土iā籽、治草落肥、沃水phū藥、挽菜洗菜..。Ôa，攏tio̍h工，「呣知hiah無閒，」阿典愈做愈siān，想beh kiu腳。阿瑛看看呣是辦法，頭毛kah a̍h洗--落去，只好央慶堂鬥saⁿ-kāng。慶堂真會交tiang--lī，暗頭仔整理菜園仔，續--落挽菜洗菜，透早送來菜架仔，歸尾規菜園仔khang-khòe攏伊bāu--去。雖然算算--咧無卡tiông，有慶堂khang-khòe tháⁿ-tiâu--咧，應菜架仔的利便，互阿瑛加真免操煩。阿瑛嘛時kiâⁿ黃昏去園仔散步，順sòa看隔天光的菜色。 |
|
Chū sè-hàn ji̍t-sî kò͘-tiàm, àm-sî tha̍k-chheh. Kè Sin-thiam liáu, bô-êng teh thàn-chîⁿ, nn̄g-ang-bó͘ iā m̄-bat sio-chhōa sàn-pō͘, chng-kha chhân-hn̂g kéng-sek, kàu saⁿ-cha̍p gōa hòe chiah khì thé-hōe tio̍h i súi ê chi̍t-bīn. Tû-liáu chheng-hong chhoe boán-hê, lâu-chúi phōaⁿ chiáu-siaⁿ, hoān-sè-á A-eng ài lau Khèng-tông kóngchi̍t-kóa tē-hng ê hong-bu̍t, hō͘ i gán, hīⁿ tōa-khui. Kî-si̍t Khèng-tông pēng bô chhùi súi, put-sî sī mn̄g--ê lâng teh kóng, ìn--ê lâng chiah chhap chi̍t-nn̄g-kù. Chhiūⁿ chi̍t-pái A-eng mn̄g: “Lí bat khì Te̍k-hòa-ke--bô?” “Bat khì--kòe.” “Sī lán Tâi-oân lâm-pak-hòe ê chóng-kin-thâu ne,” Kóng kah kám-á-tiàm-hòe, A-eng heng-sîn tō lâi: “M̄-nā soaⁿ-sán hái-sán, mā sī chìn-kháu-hòe ê tōa-pôaⁿ.” Ná liân-chu-phàu, sòa--lo̍h-khì it-ti̍t kóng: “Góa chìn-chêng khì, ôa! Liân hî-chûn-á tāi-lio̍k-hòe to kui-chhù-keng, beh ti̍h siáⁿ tō ū siáⁿ.” Tu̍t-jiân siūⁿ khí hó-chhiò ê tāi-chì: “Mā ū pò͘-chhī-ke ne. Hit-chūn góa tōa-pak-tó͘ phāiⁿ Éng-siông, khòaⁿ-tio̍h pò͘-chhī tō oat ji̍p-khì lau-lau--leh, thài chai-iáⁿ lau tiám-gōa-cheng chhut--lâi, su-pah-lù phàng-kìⁿ--a....” “Hòe-bu̍t-á to ū lâng thau sái--khì-oh?” “Iáu ū kui-chhia ê hòe ne!” A-eng thó͘ chi̍t-ē chí: “Tang-sî-á hō͘ kèng-chhat thoa khì pó-koán, chit-táu bô phàng-kìⁿ khah ka-chài. Tâi-pak oh thêng-chhia, kui-kí koh chē, í-āu goán tō bô-ài khì--a......” A-eng siūⁿ kóng nā chún beh khì, hn̄g-lō͘ mā tio̍h A-thiam sái-chhia. Siūⁿ khí A-thiam...., ōe kàu nâ-âu-thâu, ngē ka thun--lo̍h.
|
自細漢日時顧店，暗時讀冊。嫁紳添了，無閒teh趁錢，兩翁某也呣bat相chhōa散步，庄腳田園景色，到三十外歲才去体會著伊súi的一面。除了清風吹晚霞、流水伴鳥聲，凡勢仔阿瑛愛lau慶堂講一寡地方的風物，互伊眼、耳大開。其實慶堂並無嘴súi，不時是問--的人teh講，應--的人才chhap一兩句。像一擺阿瑛問：「你bat去迪化街--無？」「Bat去--過。」「是咱台灣南北貨的總根頭呢，」講kah kám仔店貨，阿瑛精神就來：「M̄-nā山產海產，嘛是進口貨的大盤。」Ná聯珠炮，續--落去一直講：「我進前去，ôa！連魚船仔大陸貨都規厝間，beh ti̍h啥就有啥。」突然想起好笑的代誌：「嘛有布市街呢。彼陣我大腹肚phāiⁿ永崧，看著布市就斡入去lau-lau--咧，汰知影lau點外鐘出--來，su-pah-lù phàng見--啊...。」「貨物仔都有人偷駛--去oh？」「猶有規車的貨--呢！」阿瑛吐一下舌：「Tang時仔互警察拖去保管，這táu無phàng見卡佳哉。台北oh停車，規矩koh濟，以後阮就無愛去--啊.....。」阿瑛想講若準beh去，遠路嘛tio̍h阿添駛車。想起阿添....，話到嚨喉頭，硬加吞--落。 |
|
Kî-si̍t nn̄g-lâng saⁿ-hōe nn̄g-hōe, lân-bián ē hōe tùi in ka-tī ang-bó͘ khì. “Sūn kau-hōaⁿ it-ti̍t khì, thàng tōa-lō͘ pin-thâu chúi-chhiâng hia,” A-eng sia̍p chhut tùi in Sin-thiam ê chhim-chêng: “Goán A-thiam kiò góa kè--i, khòaⁿ i kui-bīn âng-kì-kì, kóng-tio̍h ōe kiu-kiu-lun-lun, kiaⁿ góa m̄-khéng ne..... Góa thài ē m̄-khéng--leh, i lâng siōng si̍t-chāi, tō-sī bōe-tàng pôe goán chi̍t-sì-lâng.....” Siong-kám ê ōe put-sî ē lâu--chhut-lâi. Kāng-khoán Khèng-tông mā put-sî sia̍p chhut tùi in A-hiong ê su-liām. Tī bô-ì-tiong, Khèng-tông thàu-lō͘, i ta̍k-hāng to goân-liōng in A-hiong, ǹg-bāng in A-hiong mā ē-tàng khoan-liōng i ê chhóng-pōng, hôe-sim tńg-ì, kín tò-tńg--lâi. Goân-lâi in A-hiong ē khì hō͘ bu̍t hiah thiám, sī chiong kúi-lō nî beh bé chhù khiām ê chîⁿ poa̍h-poa̍h húi-húi--tiāu. “Ná sîn-hûn hō͘ mô͘-sîn-á lia̍h--khì-leh, phō͘-á-té cha̍p-peh-bān, kap nn̄g-kháu oa̍h-hōe lóng pio khì poa̍h-tiāu!” Hit-chūn ē-káng chò-kang-á-lâng beh tiàm Tâi-pak bé chhù, sī bô hoat-tō͘ ê tāi-chì. M̄-koh, Saⁿ-têng-po͘ kong-ú chiah gō͘, la̍k-cha̍p-bān, thài ē chai-iáⁿ siūⁿ beh khì kòe tēng, pháiⁿ-ūn khì hō͘ lâng lia̍h khì koaiⁿ......, kui-bóe chîⁿ bô, bó͘ koh cháu--khì. Khèng-tông put-sî oàn-thàn, sī án-chóaⁿ thiⁿ-kong-peh--á ē tùi i án-ne. I m̄-sìn A-hiong hiah choa̍t-chêng, būn-tê sī A-hiong thài lóng bô phoe bô bûn, bô siau bô sit--leh.....
|
其實兩人三hōe兩hōe，難免會hōe對in家己翁某去。「順溝hōaⁿ一直去，thàng大路汴頭水chhiâng hia，」阿瑛洩出對in紳添的深情：「阮阿添叫我嫁--伊，看伊規面紅kì-kì，講著話kiu-kiu-lun-lun，驚我呣肯--呢。....我汰會呣肯--咧，伊人上實在，就是bōe-tàng陪阮一世人....。」傷感的話不時會流--出來。仝款慶堂嘛不時洩出對in阿香的思念。Tī無意中，慶堂透露，伊逐項都原諒in阿香，ǹg望in阿香嘛ē-tàng寬諒伊的chhNng-pōng，回心tńg意，緊倒tńg--來。原來in阿香會去互bu̍t hiah thiám，是將幾lō年beh買厝儉的錢跋跋毀毀--掉。「Ná神魂互魔神仔掠--去-咧，簿仔底十八萬，及兩口活會攏標去跋掉！」彼陣下港做工仔人beh tiàm台北買厝，是無法度的代誌。呣koh，三重埔公寓才五、六十萬，汰會知影想beh去過定，歹運去互人掠去關......，歸尾錢無﹑某koh走--去。慶堂不時怨歎，是按怎天公伯--仔會對伊按呢。伊呣信阿香hiah絕情，問題是阿香汰攏無批無文，無消無息--咧....。 |
|
Bêng-kî chū hit-pái sit-thài, kìⁿ-tio̍h A-eng pháiⁿ-sè pháiⁿ-sè. A-eng jīn-ûi chiú-āu kek-khong, tòng-chò ná bô hoat-seng--leh, lâi hòa-kái Bêng-kî ê put-an. M̄-koh, A-eng hông-hun ài khì hn̂g-á lau-lau--leh, soah hō͘ in Éng-siông ke ōe. It-kiú-pat-sam-nî chhun, Éng-siông chhá beh chham-ka Tâi-tiong-khu ko-tiong liân-khó. A-eng thiaⁿ in tō-su kóng, i si̍t-le̍k tāi-khài tī jī, saⁿ-khám chì-goān, nā khó Chiang-hòa-khu, Chiang-tiong iáu ū bāng. “Lâng A-gím tō beh khó Tâi-tiong, góa tō bōe-eng--tit?” Éng-siông tōa-siaⁿ khòng-gī: “I sī iâⁿ góa jōa chē?” A-gím sī Ji̍t-seng ê ōaⁿ-thiap-tōa, Tân Êng-chìn ê ban-á-kiáⁿ, lâng lóng kiò i-su-juh, Tân lí-sū gō͘-cha̍p-hòe seⁿ--ê, kui-ke-hóe-á sioh kah ná miā. M̄-koh, A-eng iáu-sī m̄-khéng, Tâi-tiong tio̍h pôaⁿ-chhia, put pí Chiang-hòa hong-piān. Siōng-chhiáⁿ Tâi-tiong nā khó bōe tio̍h lí-sióng ha̍k-hāu, put-jû tha̍k chāi-tē. Éng-siông khòaⁿ in bú--a m̄-khéng, choán kiû a-kong, a-má, Ji̍t-seng sui-jiân thiàⁿ sun, iáu-sī chun-tiōng in bú--a ê koat-tēng. chū án-ne liáu, Éng-siông tha̍k-chheh tō pàng-sang, thè-pō͘ chin chē. A-eng chi̍t-ē mn̄g--leh, ìn kóng tō beh khó Chiang-hòa niâ, a̍h-sái siuⁿ piàⁿ, jiá A-eng siong-sim koh thè i hoân-ló. Chi̍t-ji̍t, chheng-bêng kòe liáu ji̍t-thâu ū khah tn̂g, A-eng khah òaⁿ chú-àm, Éng-siông bōe-hù chia̍h tō beh khì pó͘-si̍p, A-eng kín pn̄g chhá bah-si chham nn̄g seng hō͘ chia̍h, chhùi-oân-á-thng to chiah leh kún, Éng-siông pn̄g pe bô kúi chhùi: “M̄-sī chheng-bêng khì kùi-chóa, iah-sī chhá a-pa ài chia̍h--ê...,” Sui-jiân Éng-siông kui-chhùi pn̄g ná pō͘ ná kóng, A-eng thiaⁿ kah chin chheng-chhó. “Kan-taⁿ chiú tiàm chhài-hn̂g-á..., lí kám ū-iáⁿ ài a-pa? Lí lóng phiàn--ê!” Hiông-hiông óaⁿ-tī tōa-ē khǹg--lo̍h-khì: “Choân hau-siâu--ê!” Chheh-phāiⁿ-á phāiⁿ--leh, pn̄g iā m̄-chia̍h, oat--leh chò i cháu--chhut-khì.
|
明棋自彼擺失態，見著阿瑛歹勢歹勢。阿瑛認為酒後kek-khong，當做ná無發生--咧，來化解明棋的不安。呣koh，阿瑛黃昏愛去園仔lau-lau--咧，煞互in永崧加話。1983年春，永崧吵beh參加台中區高中聯考。阿瑛聽in導師講，依實力大概tī二、三khám志願，若考彰化區，彰中猶有望。「人阿錦tō beh考台中，我就bōe用--得？」永崧大聲抗議：「伊是贏我偌濟？」阿錦是日昇的換帖大，陳榮進的ban仔囝，人攏叫i-su-juh，陳理事五十歲生--的，規家伙仔惜kah ná命。呣koh，阿瑛猶是呣肯，台中tio̍h盤車，不比彰化方便。尚且台中若考bōe著理想學校，不如讀在地。永崧看in母--a呣肯，轉求阿公、阿má，日昇雖然疼孫，猶是尊重in母--a的決定。自按呢了，永崧讀冊就放鬆，退步真濟。阿瑛一下問--咧，應講tō beh考彰化niâ，A̍h-sái siuⁿ拚，惹阿瑛傷心koh替伊煩惱。一日，清明過了日頭有卡長，阿瑛卡晏煮暗，永崧bōe赴食就beh去補習，阿瑛緊飯炒肉絲參nn̄g先互食，脆丸仔湯都才咧滾，永崧飯pe無幾嘴：「呣是清明去kùi紙，抑是炒阿爸愛食--的...，」雖然永崧規嘴飯那哺那講，阿瑛聽kah真清楚。「干單守tiàm菜園仔...，你敢有影愛阿爸？你攏騙--的！」雄雄碗箸大下khǹg--落去：「全hau-siâu--的！」冊phāiⁿ仔phāiⁿ--咧，飯也呣食，斡--咧做伊走--出-去。 |
|
A-eng chhiú phâng óaⁿ-kong, tú beh khat oân-á-thng, khòaⁿ in Éng-siông pn̄g-óaⁿ phiaⁿ--leh chông--chhut-khì, kui-ê-lâng soah ngā tī hia. M̄-chai jōa kú, chhùi-chi̍h8 chn̄g-tio̍h chhùi-phóe lìn--lo̍h-lâi ê ba̍k-sái, chiah hôe-hun--kòe-lâi. Lún bōe-tiâu hit nn̄g-káng ná teh lo̍h-hō͘, ti̍t-ti̍t siak--lo̍h-lâi. Kóng i bô-ài in a-pa? Gín-á-lâng bat chi̍t-ē siáⁿ! A-eng chin siūⁿ beh tng-bīn chit-mn̄g Éng-siông, chai-iáⁿ chit kúi nî a-bú án-chóaⁿ kòe--ê? M̄-sī am tī mî-chioh-phōe-té bi̍h teh khàu, bô tō oàn miā-ūn chok-lōng, chheh in a-pa kā pàng--leh.... Chóng--sī ūi-tio̍h ta-ke-koaⁿ, gín-á-phí, i kam-goān hi-seng ka-tī lâi chhiâⁿ-ke..... Lâng kóng chiú-kóa tio̍h ba̍k-sái chún pn̄g thun, lâi chhiâⁿ-kiáⁿ tōa-hàn. Éng-siông thài hiah bōe-hiáu siūⁿ--leh, ē m̄-chai i khah án-chóaⁿ siūⁿ in a-pa, iáu m̄-sī mî-phōe kah m̄-chai sio, sim bōe chheng, bōe chēng, chhia bōe lo̍h-bîn....?
|
阿瑛手捧碗公，tú beh khat丸仔湯，看in永崧飯碗phiaⁿ--咧chông--出-去，規個人煞ngā tī hia。呣知偌久，嘴舌chn̄g著嘴phNe lìn--落來的目屎，才回魂--過來。忍bōe-tiâu彼兩港ná teh落雨，直直摔--落來。講伊無愛in阿爸？Gín仔人bat一下啥！阿瑛真想beh tng面質問永崧，知影這幾年阿母按怎過--的？呣是掩tī棉chioh被底匿teh哭，無就怨命運作弄，chheh in阿爸kā放--咧...。總--是為著ta家官、gín仔phí，伊甘願犧牲家己來chhiâⁿ家....。人講守寡tio̍h目屎準飯吞，來chhiâⁿ囝大漢。永崧汰hiah bōe曉想--咧，會呣知伊卡按怎想in阿爸，猶呣是棉被kah呣知燒，心bōe清、bōe靜、chhia bōe落眠....？ |
|
A-eng oan-ná hīⁿ-hong-á thiaⁿ-tio̍h chi̍t-kóa êng-ōe, i chin khì Éng-siông liân he “pō͘-chi̍h8-ōe” to ē ji̍p-hīⁿ, tùi a-bú to ē gō͘-kái! Iā m̄-siūⁿ a-bú sui-jiân chiú-kóa, iā-sī siū kàu-io̍k ê lâng. Chheh tha̍k ji̍p hīⁿ, ba̍k-chúi lim ū lo̍h-pak. “Nā m̄-sī ài kò͘ kám-á-tiàm,” Ji̍t-seng sî-siông án-ne kā o-ló: “Si̍t-chāi tio̍h chai-pôe...” A-eng chū-jīn chheh tha̍k ū tì-á lāi. Hit-chūn kui-tīn ha̍k-seng pâi-lia̍t thong-ha̍k, kiâⁿ-ji̍p Pat-kòa-soaⁿ pâi-lâu, m̄-sī bô lâng khì chù-ì tio̍h piah-kak-á chiat-hàu-sī, si̍t-chāi sī m̄-chai ài án-chóaⁿ kā tēng-ūi. Sī úi-tāi ê thoân-thóng? Lú-sèng ê kong-hui? Le̍k-sú ê pi-kio̍k? Iah-sī sî-tāi ê chhiò-ōe? Jîn-seng ê......? Kóng khí chhiò-ōe, A-eng siūⁿ khí kui-lia̍t tông-o̍h pàng-o̍h ê sî, “Lín chai in àm-sî khùn bōe khì, án-chóaⁿ thoa-bôa sî-kan--bô?” Sio̍k-bí--á tō bat chhio in: “Iā tāu-á, khioh tāu-á tō͘ àm--ê.” Sûi ū lâng ìn kóng: “Thài bōe-hiáu iā thô͘-tāu, ná khioh ná chia̍h khah bōe-siān?” “Hioh! Chia̍h ē lo̍h-khì, a̍h-sái kiaⁿ khùn bōe khì.” Kui-tīn tông-o̍h ki-ki-kia̍k-kia̍k chū án-ne hāⁿ--kòe. Siūⁿ bōe kàu Sin-thiam kòe-sin, A-eng soah tio̍h lâi bīn-tùi chit-khoán khùn-kéng. I chóng bōe-eng-tit koaiⁿ tī pâng-keng-á té, keh-choa̍t gōa-bīn ê sè-kài. I tio̍h chò seng-lí, ài kap lâng chi̍h-chiap. Ka-chài kú-nî tha̍k ê chheh, bô-hêng-tiong sán-seng ún-tēng chok-iōng. 『克己復禮為仁』, lán nā siu-ióng ka-tī, khek-chè ka-tī, bīn-tùi gōa-kháu hoa-hoa sè-kài, tō ē chai ài án-chóaⁿ kui-hoān. 『發乎情止乎禮』, kap lâng chò-hóe tō ū chún-chat--lo͘h.
|
阿瑛oan-ná耳風仔聽著一寡閒話，伊真氣永崧連he「哺舌話」都會入耳，對阿母都會誤解！也呣想阿母雖然守寡，也是受教育的人。冊讀入耳，墨水lim有落腹。「若呣是ài顧kám仔店，」日昇時常按呢kā o-lN：「實在tio̍h栽培..。」阿瑛自認冊讀有ti仔內。彼陣規陣學生排列通學，行入八卦山牌樓，呣是無人去注意著壁角仔節孝祠，實在是呣知ài按怎kā定位。是偉大的傳統？女性的光輝？歷史的悲劇？抑是時代的笑話？人性的......？講起笑話，阿瑛想起規列同學放學的時，「Lín知in暗時睏bōe去，按怎拖磨時間--無？」玉美--啊就bat笑in：「Iā豆仔、khioh豆仔度暗--的。」隨有人應講：「汰bōe曉iā土豆、那khioh那食卡bōe-siān？」「Hioh！食會落去，a̍h-sái驚睏bōe去。」規陣同學ki-ki-kia̍k-kia̍k自按呢hāⁿ--過。想bōe到紳添過身，阿瑛煞tio̍h來面對這款困境。伊總bōe用得關tī房間仔底，隔絕外面的世界。伊tio̍h做生理，ài及人chi̍h接。佳哉久年讀的冊，無形中產生穩定作用。『克己復禮為仁』，咱若修養家己，克制家己，面對外口花花世界，就會知ài按怎規範。『發乎情止乎禮』，及人做夥就有準節--囉。 |
|
Kúi-lō pái A-eng siūⁿ beh chhōe Éng-siông hó-hó-á khai-káng--chi̍t-ē. Chi̍t hong-bīn Éng-siông beh khó-chhì, kiaⁿ i hun-sim; chi̍t hong-bīn si̍t-chāi iáu sè-hàn, m̄-bat jîn-chêng sè-sū, kiaⁿ i thiaⁿ bô. Siōng-chhiáⁿ, Éng-siông ná-chhiūⁿ teh siám-phiah i..... Ah bô, A-eng ài in Éng-siông chai-iáⁿ, a-bú chò-sū kong-bêng chèng-tāi, bián bi̍h-bi̍h chhi̍h-chhi̍h. I nā goān-ì, i ē-ēng-tit tōa-tōa pān-pān koh chài kè, chhia-chhia-iāⁿ-iāⁿ hō͘ lâng sái o͘-thâu-á-chhia, kòng-kó͘ phah-lô gêng-chhōa--khì. I ē-ēng-tit án-ne chò m̄-chò, ūi siáⁿ-mi̍h? Koh ūi siáⁿ-lâng? Hō͘ Éng-siông ka-tī khì siūⁿ.... Khí-bé, hó-bái-ōe tio̍h pun chheng-chhó, sún lâng bêng-ū ê êng-ōe m̄-thang khin-sìn. Mài kóng a-bú, lâng Khèng-tông ū bó͘ ū kiáⁿ, sui-jiân bó͘ bô tī--leh, lâng iáu m̄-sī teh tán tńg--lâi.....
|
幾lō擺阿瑛想beh chhōe永崧好好仔開講--一下。一方面永崧beh考試，驚伊分心；一方面實在猶細漢，呣bat人情世事，驚伊聽無。尚且，永崧ná像teh閃避伊....。Ah無，阿瑛ài in永崧知影，阿母做事光明正大，免匿匿chhi̍h-chhi̍h。伊若願意，伊會用得大大pān-pān koh再嫁，chhia-chhia-iāⁿ-iāⁿ互人駛烏頭仔車，kòng鼓拍鑼迎娶--去。伊會用得按呢做呣做，為啥mi̍h？Koh為啥人？互永崧家己去想...。起碼，好bái話tio̍h分清楚，損人名譽的閒話呣thang輕信。Mài講阿母，人慶堂有某有囝，雖然某無tī--咧，人猶呣是teh等tńg--來....。 |
