Tōa-lûn ê a-thài kap soa-pì
|
大崙ê a太kap砂鼊 |
| Asia Jilimpo |
Asia Jilimpo |
|
Góa sī to͘-chhī ê iû-bîn, tī ‘Châu-khut’ lâng-kang ê teng-hóe hā, phak tī P. C. ê thâu-chêng 1 im 1 jī siá-choh, thâu-khak lāi tiāⁿ-tiāⁿ ū kò͘-hiong ê hêng-iáⁿ, beh ji̍p goán chng ê hit lia̍p tōa-lûn, tī góa ê kì-tì lāi sī hiah-nī sîn-pì-------.
|
我是都市ê 遊民，tī 巢窟人工ê 燈火下，phak tī P.C.ê 頭前1 音1 字寫作，頭殼內tiāⁿ-tiāⁿ 有故鄉ê 形影，beh 入goán 庄ê hit 粒大崙，tī 我ê 記智內是hiah-nī 神祕……。 |
|
Góa ē kò͘-hiong sī 1-phiàn pêⁿ-iûⁿ, bô koân-soaⁿ kap chhiū-nâ, kan-taⁿ tī beh ji̍p chng ê só͘-chāi ū 1 lia̍p soaⁿ-lûn-á, ùi lo̍h Oân-lîm kheh-ūn ê Kiô-á-thâu (Goân-táu) ke-á ǹg lâm, koh kiâⁿ 15 hun-cheng kú tō khòaⁿ-ē-tio̍h hit lia̍p lûn, goán Tek-ûi-á chng lâng chheng-ho͘ chò ‘Tōa-lûn’. Chit lia̍p lûn sī tī Tek-ûi-á beh khì Kiô-á-thâu ê tiong-tô͘, kui lia̍p lûn chiàm bô 1 kah tē, koân-tō͘ mā chha-put-tō 500 C.M., 3 lâng koân ê khoán, tī chit tè pêⁿ-iûⁿ sǹg sī khah hiáⁿ-ba̍k ê tē-piau.
|
我ê 故鄉是1 遍平洋，無koân 山kap 樹林，kan-taⁿ tī bah 入庄ê 所在有1 粒山崙á,ùi 落員林客運ê 橋á 頭（原斗）街á ǹg 南，koh 行15 分鐘久就看會著hit 粒崙，goán 竹圍á 庄人稱呼做「大崙(Tōa-lūn)」。這粒崙是tī 竹圍á beh 去橋á 頭ê 中途，kui 粒崙占無1 甲地，koân 度mā 差不多500 C.M.，3 人koân ê 款，tī 這tè 平洋算是khah 顯目--ê 地標。 |
|
Choh-sit-lâng kài khiām mi̍h, ū lō͘-iōng ê thó͘-tē tiāⁿ-tio̍h m̄-kam pàng i pha-hng, pún-té ê chhân-hōaⁿ, lâng ē-tàng taⁿ ng-á koh iōng cháu--ê, chit-má e̍h gah liân khang chhiú kiâⁿ-lō͘ tō kiaⁿ ē poa̍h lo̍h khì chhân-té; chhân-hōaⁿ siang pêng ê lâng, lóng siūⁿ-beh ke lê 1 bô͘ tiū-á-tē chhut--lâi. Kó͘-chá-ōe kóng ‘Sio niū ū chhun, sio chhiúⁿ bô hūn’, ùi chhân-hōaⁿ-á ê e̍h khoah piàn-chhian tō thang chai-iáⁿ. Chhin-chhiūⁿ chit khoán kò-sèng ê chng-kha-lâng, nah ē pàng chit lia̍p lûn-á tī hia êng ?
|
作sit 人kài 儉物，有lō͘ 用ê 土地tiāⁿ -tio̍h m̄ 甘放i pha 荒，本底ê 田岸，人會tàng 擔秧á koh 用走--ê,chit-má e̍h gah 連空手行路都驚會跋落去田底；田岸雙pêng ê 人，lóng 想beh 加犁1 bô͘ 稻á 地--出來。古早話講「相讓有chhun，相搶無份」，ùi 田岸á ê e̍h 闊變遷就thang 知影。親像這款個性ê 庄kha 人，ná 會放這粒崙á tī hia êng? |
|
Che hù-kīn ê chhân-hn̂g sǹg Tâi-oân chhut-miâ ê chhek-chhng, 1 kah tong lóng 10 gōa koah. Thô͘-chit chin pûi, tī tiong-ng nah ē ū chit lia̍p soa-á-chit ê lûn-á ? Tē-chit-ha̍k siōng kiám-chhái ū khah ha̍p-lí ê kái-soeh. Lûn-á-téng kan-taⁿ nâ-tâu kap koaⁿ-chin, koh ū kóa jūn-miā ê cha̍p-chháu, chhun--ê tō seⁿ bē chhut--lâi. Nā m̄-sī án-ni, góa siong-sìn keng-kòe che kúi chheng pah nî lâi, lûn-á chá tō hō͘ choh-sit-lâng lê chò pêⁿ-tē khì pò͘ chhân--a. Kóng sī án-ni, lûn-á piⁿ iáu-sī ū 1 tè lio̍h-á khah pêⁿ--ê hō͘ lâng the̍h khì chò chèng thô͘-tāu ê lī-iōng.
|
這附近ê 田園算台灣出名ê chhek 倉，1 甲當lóng 10 外割，塗質真肥，tī 中央ná 會有這粒砂á 質ê 崙á?地質學上kiám-chhái 有khah 合理ê 解說，崙á 頂kan-taⁿ nâ-tâu kap 菅蓁，koh 有koa jūn 命ê 雜草，chhun--ê 就生bē 出--來。若m̄ 是án-ni，我相信經過這幾千百年來，崙á 早就hō͘ 作sit 人犁做平地去播田--a。講是án-ni，崙á 邊iáu 是有1 tè lio̍h-á khah 平--ê hō͘ 人the̍h 去做種塗豆ê 利用。 |
|
Chò gín-á sî-tāi, góa kám-kak lûn-á chin koân, ta̍k nî ê Chheng-bêng, goán kui ke-hóe-á lóng ē khì pōe-bōng, góa ū-sî-á ē tìⁿ peh bē khí--tit, sai-nai ài keh-piah ê a-chí--a kā góa āiⁿ, phak tī kha-chiah-phiaⁿ phīⁿ cha-bó͘ gín-á tia̍t-pia̍t ê thâu-chang bī, piàn-chò góa ta̍k nî khì pōe-bōng ê ì-ài. Goán ê chó͘-bōng m̄-sī tī tōa-lûn, sī tī ǹg lâm ê lēng-gōa 1 tè thióng-á-po͘. Chit tè chiah-sī goán chng--ni̍h ê kong-iú bōng-tē. Tōa-lûn sī tòa ke--ni̍h Tiúⁿ-ló kàu-hōe sìn-tô͘ ê chó͘-bōng, in ê bōng khí-chō liáu khah súi, ū khah gē-su̍t ê chō-hêng, bô khah su lûn-téng 1 chō kong-hn̂g, pí--khí-lâi, goán chng hui-sìn-tô͘ ê bōng khah im, kiaⁿ-lâng kiaⁿ-lâng. Goán a-thài, góa kóng--ê sī cha-bó͘ chó͘-thài, kè kòe 2 ê ang, thâu 1 ê sèⁿ Lîm, hit ê sî-tāi sī Pêⁿ-po͘ Hàn-hòa ê bóe-kî, cha-bó͘ iáu-sī chin khoeh, goán a-thài sī chin khiàng-kha ê cha-bó͘, ū thoân-thóng Pêⁿ-po͘ lú-sèng ê ngī-chiāⁿ, sèⁿ Lîm--ê kòe-sin bōe boán-kì, tō koh kè goán cha-po͘ chó͘-thài. Ūi tio̍h án-ni, goán a-thai kòe-sin, m̄ chai beh kap siáng tâi chò-hóe, soah piàn chò 2 sèⁿ oan-ke-niû-chè ê sū-toan. Bóe--á, kui-khì kā a-thài tâi tī tōa-lûn, 2 ê ang-sài lóng kui pah-nî ko͘-toaⁿ khùn tī im-sip ê thióng-á-po͘, goán pōe-bōng mā soah tio̍h pōe 2 ê só͘-chāi. Góa chhiâng-chāi leh siūⁿ, goán a-thài kè 2 ê ang, kàu sí soah bô 1 ê ē-tàng chiú tī sin-piⁿ. Tâi-oân-ōe kóng ‘chē kiáⁿ gō sí pē’. Kám ē-sái kóng ‘chē ang ko͘-khut tē’? Ko͘-khut tú hó ū 2 ê ì-sù, ko͘ tâi 1 khut kap ko͘-toaⁿ lóng ē-sái.
|
做gín-á 時代，我感覺崙á 真koân,ta̍k 年ê 清明，goán kui 家夥á lóng 會去pōe 墓，我有時á 會tìⁿ peh bē 起--得，sai-nai 愛隔壁 ê a 姊--á kā 我āiⁿ ，phak tī kha-chiah-phiaⁿ 鼻cha-bó͘-gín-á 特別ê 頭鬃味，變做我ta̍k 年去pōe 墓ê 意愛。Goán ê 祖墓m̄ 是tī 大崙，是tī ǹg 南ê 另外1 tè 塚á 埔，這tè chiah 是goán 庄--ni̍h ê 公有墓地。大崙是tòa 街--ni̍h 長老教會信徒ê 祖墓，in ê 墓起造了khah súi,有khah 藝術ê 造型，無khah 輸崙頂1 座公園，比--起來，goán 庄非信徒ê 墓khah 陰，驚人驚人。Goán a 太，我講--ê 是cha-bó͘ 祖太，嫁過2 個翁，頭1 個姓林，hit 個時代是平埔漢化ê 尾期，cha-bó͘ iáu 是真缺，goán a 太是真khiàng-kha ê cha-bó͘,有傳統平埔女性ê ngī-chiāⁿ ，姓林--ê 過身未滿忌，就koh 嫁goán cha-po͘ 祖太。為著án-ni，goán a 太過身，m̄ 知beh kap siáng tâi 做夥，soah 變做2 姓oa-ke-niû-chè ê 事端。尾--á,kui-khì kā a 太tâi tī 大崙，2 個翁婿lóng kui 百年孤單睏tī 陰溼ê 塚á 埔，goán pōe 墓mā soah tio̍h pōe 2 位所在。我chhiâng-chāi leh 想，goán a 太嫁2 個翁，到死soah 無1 個會tàng 守tī 身邊，台灣話講「chē kiáⁿ 餓死pē」，kám 會sái 講「chē 翁孤khut 地」？孤khut tú 好有2 個意思，孤tâi 1 窟kap 孤單lóng 會sái。 |
|
Tī góa pha-hng ê gín-á sî-tāi, chîⁿ sī siōng koân ê kiat-ta̍t. Bān hāng lóng kóng chîⁿ, lia̍h niáu-chhí tok bóe-liu khì kau iā ū chîⁿ; khioh chhek-á, khioh han-chî ōaⁿ chîⁿ; pháiⁿ-tâng kū-siah lóng thang ōaⁿ chîⁿ ōaⁿ be̍h-gê-ko. Góa tha̍k 2-nî-á ê sî, thiaⁿ kóng ū 1 chióng soa-pì, ti̍h-ti̍h-chiah-á-kiáⁿ niâ, 1 chiah hán kóng ū lâng siu 5 kah-gûn. Chit chióng pì chhàng tī soa-á lāi, bián iōng khì-khū, khang-chhiú tō lia̍h ē tio̍h. Koh hán-kóng ū tông-o̍h 1 e-po͘ tō lia̍h 10 gōa chiah, bē beh chiâⁿ 10 kho͘. Hit sî ê kang-kè, goán a-pa khì kā lâng so chháu, 1 po͘ chiah 6 kho͘ niâ. Goán hit kho͘-ûi-á kan-taⁿ tōa-lûn ū soa, hit ê tông-o̍h tek-khak sī khì tōa-lûn lia̍h--ê.
|
Tī 我pha 荒ê gín-á 時代，錢是上koân ê 價值，萬項lóng 講錢，lia̍h niáu 鼠tok 尾liu 去交也有錢；Khioh chhek-á、khioh 番藷換錢；Pháiⁿ 銅舊錫lóng thang 換錢換麥芽膏。我讀二年á ê 時，聽講有1 種砂鼊，滴滴隻á kiáⁿ niâ,1 隻hán 講有人收5 角銀。這種鼊藏tī 砂á 內，免用器具，空手就lia̍h 會著，koh hán 講有同學1 e-po͘ 就lia̍h 10 外隻，賣beh chiâⁿ 10 kho͘。Hit 時ê 工價，goán a-pa 去kā 人so 草，1 po͘ chiah 6 kho͘ niâ。Goán hit kho͘ 圍á kan-taⁿ 大崙有砂，hit 個同學的確是去大崙lia̍h--ê。 |
|
Hit kang pàng-o̍h ê sî, Thiam-goân-á kap Chheng-siông chio góa khì tōa-lûn lia̍h soa-pì; Thiam-goân in tau sī Tiúⁿ-ló kàu-hōe lo̍h-kàu--ê. Chheng-siông in tau tī ke--ni̍h khui 1 keng hàn-io̍h-pâng, sī góa kok-bîn ha̍k-hāu ê tha̍k-chheh phōaⁿ. Chheng-siông kóng pì sī hàn-io̍h chin pó͘ ê mi̍h-kiāⁿ, soa-pì tāi-khài iā-sī lâng bé beh khì chia̍h pó͘--ê. Thiam-goân kóng in ê chó͘-bōng piⁿ bat khòaⁿ kòe ū soa-pì, goán nā 1 lâng lia̍h--kúi-chia̍h-á, tō ē-tàng ha̍p sòe kui phō ê ang-á-chheh ‘Tí-chhiô sian-fong háu’, ta̍k-ê âⁿ-kap khòaⁿ.
|
Hit 工放學ê 時，添原--á kap 清祥招我去大崙lia̍h 砂鼊；添原in tau 是長老教會落教--ê,清祥in tau tī 街--ni̍h 開1 間漢藥房，是我國民學校ê 讀冊伴。清祥講鼊是漢藥真補ê 物件，砂鼊大概也是人買beh 去食補--ê。添原講in ê 祖墓邊bat 看過有砂鼊，goán 若1 人lia̍h--幾隻á,就會tàng 合稅kui 部ê ang-á 冊「地球先鋒號」，ta̍k-ê âⁿ-kap 看。 |
|
Goán khì kám-á-tiàm thó 1 ê àn-sǹg beh té pì ê àu-tâng-kóng-á. Kóng-sī thó, si̍t-chāi sī thàn thâu-ke bô chù-ì ka-tī the̍h--ê. Chhut-hoat ê sî, beh joa̍h--lâng ji̍t-thâu khah tn̂g; 4, 5 tiám-á ji̍t-thâu chin mé, kàu chúi-chhiāng piⁿ, goán ū kiô m̄ kiâⁿ, thiau-kang peh kòe chúi-chhiāng pang, góa pún-té tō bô siáⁿ táⁿ, pang-á e̍h-e̍h, m̄ káⁿ kiâⁿ, iōng pê--ê, jú pê jú kiaⁿ. Thiam-goân koh it-ti̍t kā góa háⁿ kóng: “Poa̍h--lo̍h-á”, góa tio̍h kiaⁿ chiâⁿ-si̍t poa̍h lo̍h kau-á té, ka-chài kau-á-chúi chin chheng, bô la-sâm ê mi̍h, kan-taⁿ saⁿ-á-khò͘ tâm--khì niâ. Chheng-siông kóng góa kiaⁿ lia̍h bô soa-pì seng khì lia̍h chúi-pì, m̄-chai ū lia̍h tio̍h kúi chiah? Thiam-goân soah kóng góa tâm-lok-lok tō ná-chhiūⁿ tú ùi chúi-té bùn--chhut-lâi ê chúi-pì.
|
Goán 去kám-á 店討1 個按算beh té 鼊ê àu 銅管á,講是討，實在是趁頭家無注意ka-tī the̍h--ê。出發ê 時，beh 熱--人日頭khah 長，4、5 點á 日頭iáu 真mé,到水chhiāng 邊，goán 有橋m̄ 行，tiau-kang peh 過水chhiāng 枋，我本底就無siáⁿ 膽，枋á e̍h-e̍h,m̄ 敢行，用爬--ê,愈爬愈驚。添原koh 一直kā 我háⁿ 講「跋--落a」，我 tio̍h 驚chiâⁿ 實跋落溝á 底，ka-chài 溝á 水真清，無la-sâm ê 物，kan-taⁿ 衫á 褲tâm--去niâ。清祥講我驚lia̍h 無砂鼊先去lia̍h 水鼊，m̄ 知有lia̍h 著幾隻？添原 soah 講我tâm-lok-lok 就ná 像tú ùi 水底bùn--出來ê 水鼊。 |
|
Kiâⁿ bô 10 hun-cheng, hong leh chhoe, ji̍t-thâu koh leh pha̍k, sûi tō ta--khì-á, jú kiâⁿ soah jú kám-kak liâng-liâng. Chheng-siông kóng beh hoan-thâu tńg khì chúi-té chìm--1-ê; Thiam-goân-á soah leh kā góa thó kong-lô, nā m̄-sī i háⁿ--góa, góa nah ē ū-thang hiah liâng !
|
行無10 分鐘，風leh 吹，日頭koh leh 曝，隨就ta--去a，愈行soah 愈感覺涼涼。清祥講beh 翻頭tńg 去水底浸--1 下；添原--á soah leh kā 我討功勞，若m̄ 是i háⁿ --我，我ná 會有thang hiah 涼！ |
|
Lō͘ piⁿ ê tiū-á tú leh bāng hoe, liáu-āu tō tán beh tōa-pak-tó͘ kiat-kūi. Ū-sî-á ē ū Tek-ke-á tī chhân--ni̍h cháu-thiàu, An-thûn-á iā ē lâi seⁿ nn̄g, Kho͘-toaⁿ ê siaⁿ tîm-tîm. Goán pún-té ū siūⁿ beh lo̍h khì lia̍h, Chheng-siông kóng iáu-sī thàn ji̍t--sî khì lia̍h soa-pì, mài hō͘ pa̍t-hāng mi̍h siâⁿ--khì.
|
路邊ê 稻á tú leh bāng 花，了後就等beh 大腹tó͘ 結kūi。有時á 會有竹雞á tī 田--ni̍h 走跳，an-thûn-á 也會來生卵，kho͘-toaⁿ ê 聲沉沉。Goán 本底有想beh 落去lia̍h,清祥講iáu 是趁日--時去lia̍h 砂鼊，mài hō͘ 別項物siâⁿ --去。 |
|
Soa-lûn-á téng tiām-chi̍h-chi̍h, nâ-tâu chí chin sêng ông-lâi, cheng-chha khah tāng khah tōa-lia̍p. Thiam-goân in ê chó͘-bōng chin tōa-mn̂g, téng-thâu ū 1 kóa kî-koài ê tāu-chhài-gê-á jī, bô chhin-chhiūⁿ goán chng--ni̍h ê bōng siá ‘穎川’ ‘西河’ hit khoán jī. Bōng piⁿ chin-chiàⁿ ū 1 phiàn soa-á-tē, chit sî iáu sio-thǹg-thǹg, goán thǹg-chhiah-kha, ná Chhek-chiáu-á ná kiâⁿ ná tiô, beh nah ū hoat-tō͘ chhōe soa-pì ? Chheng-siông kiàn-gī seng-tán--1-ê, soa khah léng chiah lia̍h. Koaⁿ-chin-á lāi ū kúi châng lô͘-tek, goán chhú kúi chat lâi chò phín-á, chheh-phāiⁿ-á lāi ū siah iân-pit ê hoan-to-á, iōng lâi óe khang tú hó. Thiam-goân in tau keh-piah ū Ki-tok-tô͘ kiam chéng se-ga̍k-tūi, choan-bûn sàng lâng chhut-soaⁿ iōng--ê, i iā tō ē-hiáu kóa im-lu̍t, kà goán pûn chhut-soaⁿ ê sàng sí-lâng koa, tī beh àm-á-sî ê bōng-á-po͘ pûn chit khoán koa, sǹg iā ū hā sî hā só͘-chāi.
|
砂崙á 頂tiām-chi̍h-chi̍h，nâ-tâu 籽真成王梨，精差khah 重khah 大粒。添原in ê 祖墓真大門，頂頭有1 kóa 奇怪ê 豆菜芽á 字，無親像goán 庄--ni̍h ê 墓寫「穎川」「西河」hit 款字。墓邊真正有1 遍砂á 地，這時iáu 燒燙燙，goán 褪赤kha，ná chhek 鳥á ná 行ná tiô,beh ná 有法tō͘ chhōe 砂鼊？清祥建議講先等--1 下，砂khah 冷chiah lia̍h。菅蓁á 內有幾叢蘆竹，goán 取幾節來做phín-á,冊phāiⁿ -á 內有削鉛筆ê 番刀á,用來挖空tú 好。添原in tau 隔壁有基督徒兼整西樂隊，專門送人出山用--ê,i 也就會hiáu kóa 音律，教goán pûn 出山ê 送死人歌，tī beh 暗á 時ê 墓á 埔pûn 這款歌，算也有合時合所在。 |
|
Lûn téng ê soa-á-tē ū kúi nā ūi, goán khí-thâu sī kāng-ūi chhōe soa-pì, chin kú lóng bô khoaⁿ tio̍h gah 1 chiah, bóe--á goán hun khui, 1 lâng 1 ūi, góa chin chū-jiân tō kéng khah se̍k-sāi ê lō͘-chháu, kiâⁿ tùi a-thài ê bōng-khòng hit pêng--khì. Thiⁿ-sek tńg àm, âng-hê kiu gah chhun 1 si-á, ká-ná thiⁿ-piⁿ hō͘ lâng jiàu phòa phôe, hoeh-chúi 1 bâi-á kiáⁿ niâ, koh 1 sî-á tō lóng àm--a. Iā-bū tà--lo̍h-lâi, bōng-khòng 1 lûn 1 lûn, ná ū ná bô. Thiam-goân kiám-chhái lia̍h bô soa-pì khí-phàn, kui-khì tī hit pêng pûn lô͘-tek phín-á, kāng-khoán sī sàng chhut-soaⁿ ê ai-koa, bē su beh kā khùn kúi-pah-cha̍p-nî lóng bē chhíⁿ ê sí-lâng kiò khí chhn̂g.
|
崙頂ê 砂á 地有幾nā 位，goán 起頭是kāng 位chhōe 砂鼊，真久lóng 無看著gah 1 隻，尾--á goán 分開，1 人1 位，我真自然就揀khah 熟sāi ê 路草，行tùi a 太ê 墓壙hit pêng 去。天色tńg 暗，紅霞kiu gah chhun 1 絲á,ká-ná 天邊hō͘ 人抓破皮，血水1 眉á kiáⁿ niâ,koh 1 時á 就lóng 暗--a。夜霧罩--落來，墓壙1 崙1 崙，ná 有ná 無。添原kiám-chhái lia̍h 無砂鼊起phàn,kui-khì tī hit pêng pûn 蘆竹phín-á,kāng 款是送出山ê 哀歌，bē 輸beh kā 睏幾百十年lóng bē 醒ê 死人叫起床。 |
|
Góa kài-sêng ū khòaⁿ tio̍h 1 chiah soa-pì sô ji̍p khì soa-á lāi, tō tòe hûn-jia̍h chhōe--kòe-khì, khòaⁿ bô siáⁿ ū, iōng kám-kak khì bong, ná pê ná bong, góa pê kàu 1 mn̂g bōng-khòng piⁿ, tō chhōe bô soa-pì ê hûn-jiah.
|
我kài 成有看著1 隻砂鼊sô 入去砂á 內，就tòe 痕跡chhōe--過去，看無siáⁿ 有，用感覺去摸，ná 爬ná 摸，我爬到1 門墓壙邊，就chhōe 無砂鼊ê 痕跡。 |
|
Chit sî, àm-bū ê bōng-khòng téng, ká-ná ū lâng-ián chhut hiān, sī 1 ê lāu cha-bó͘ lâng, tîⁿ thâu-kin, pō͘ pin-ⁿ̂g, chhiú--ni̍h ū 1 ki tn̂g-tn̂g ê tek-hun-chhoe. I iōng un-jiû ê siaⁿ-sàu kóng: “A-sià, soa-pì bi̍h tī chhah chhiⁿ ê kan-á piⁿ.”
|
這時，暗霧ê 墓壙頂，ká-ná 有人影出現，是1 個老cha-bó͘ 人，纏頭巾，pō͘ 檳榔，手--ni̍h 有1 支長長ê 竹薰炊。I 用溫柔ê 聲sàu 講：「Asia，砂鼊bi̍h tī 插青ê 矸á 邊。」 |
|
Tī goán hia ū chin chē bōng sī Hàn-jîn kap Pêⁿ-po͘ chong-ha̍p-sek---ê, ū Hàn-jī ê tn̂g-hō, bōng piⁿ koh ū hō͘ pài chó͘ ê lâng chhah chhiⁿ, chhin-chhiūⁿ tek-ki, chià-bóe, chhiū-oe chit khoán ê kan-á. Góa bōe-hù siūⁿ tō khì kan-á ē bong, chin-chiàⁿ jîm tio̍h 1 chiah soa-pì. Góa hiông-hiông siūⁿ tio̍h hit ê cha-bó͘ lâng m̄-chai sī siáng, nah ē chai-iáⁿ hia ū soa-pì ? Nah ē chai-iáⁿ góa ê sió-miâ ‘A-sià’? Góa sī tōa-sun, chhut-sì tō hō͘ a-kong tòng chò kim-sun, kiò góa ‘A-sià’, tō-sī ‘kong-chú, siàu-iâ’ ê ì-sù, chit ê miâ, kan-taⁿ goán tau ê lâng án-ni kiò niâ.
|
Tī goán hia 有真chē 墓是漢人kap 平埔綜合式--ê,有漢字ê 堂號，墓邊koh 有hō͘ 拜祖ê 人插青，親像竹枝、蔗尾、樹oe 這款ê 矸á。我未赴想就去矸á 下摸，真正jîm 著1 隻砂鼊。我hiông-hiông 想著hit 個cha-bó͘ 人m̄ 知是siáng,ná 會知影hia 有砂鼊？Ná 會知影我ê 小名「A-sià」？我是大孫，出世就hō͘ a 公當做金孫，叫我「A 舍」，就是「公子、少爺」ê 意思，這個名，kan-taⁿ goán tau ê 人án-ni 叫niâ。 |
|
Chheng-siông kap Thiam-goân lóng bô lia̍h tio̍h soa-pì, kan-taⁿ góa lia̍h 1 chiah. Chheng-siông kóng chiah 1 chiah, bē bô kúi kak, seng chhī--leh, nā in koh lia̍h ū, chiah chò-hóe khì bē. Goán ūi beh kóaⁿ tńg khì chia̍h àm, tō 3 lâng hun 2 lō͘, góa ka-tī kōaⁿ hit ê té 1 chiah soa-pì ê tâng-kóng-á tńg chhù.
|
清祥kap 添原lóng 無lia̍h 著砂鼊，kan-taⁿ 我lia̍h 1 隻。清祥講chiah 1 隻，賣無幾角，先飼--le，若in koh lia̍h 有，chiah 做夥去賣。Goán 為beh 趕tńg 去食暗，就3 人分2 路，我ka-tī kōaⁿ hit 個té 1 隻砂鼊ê 銅管á tńg 厝。 |
|
Hit àm, goán i--á iōng sàu-se-gim-á kā góa sut, kóng góa pàng-o̍h bô sûi tò chhù, iā bô seng kóng--1-siaⁿ, I--á sī goán hia kiò ‘a-bú’ ê chheng-ho͘, thiaⁿ kóng sī Pêⁿ-po͘ gí, góa mā m̄ chai 1 ê khak-si̍t. Hoa̍t góa gō 1 tǹg bē-sái chia̍h. Kàu pòaⁿ-mê, góa khùn lóng bē lo̍h-bîn, m̄ chai sī pak-tó͘ iau iah-sī hō͘ lâng phah, khàu liáu kòe-thâu. Bîn-bîn-á ná khùn ná chhíⁿ, lóng ē siūⁿ tio̍h hit ê tîⁿ thâu-kin pok-hun chia̍h pin-ⁿ̂g ê lāu cha-bó͘, iōng âng-âng ê chhùi-tûn leh kā góa chhiò, chhiò góa chia̍h gah hiah tōa-hàn, koh hō͘ a-i phah.
|
Hit 暗，goán i--á 用掃梳錦á kā 我sut，講我放學無隨tò 厝，也無先講--1 聲。I--á 是goán hia 叫「a 母」ê 稱呼，聽講是平埔語，我mā m̄ 知1 個確實。罰我餓1 頓bē-sái 食。到半暝，我睏lóng bē 落眠，m̄ 知是腹tó͘ iau iah 是hō͘ 人phah 哭了過頭。眠眠ná 睏ná 醒，lóng 會想著hit 個纏頭巾pok 薰食檳榔ê 老cha-bó͘,用紅紅ê 嘴唇leh kā 我笑，笑我食gah hiah 大漢，koh hō͘ a-i phah。 |
|
Góa péng-lâi-péng-khì, i--á chhun chhiú lâi kā góa bong thâu-khak-hia̍h, chiah chai góa leh hoat-sio, kín khí lâi the̍h io̍h-pau-á hō͘ góa chia̍h. A-kong mā cheng-sîn, m̄-kam--góa, mā goán i--á phah--góa, i ê kim-sun A-sià nah ē-sái phah! Goán a-i hō͘ lâng mē gah khàu, góa soah chin m̄-kam.
|
我péng 來péng 去，i--á 伸手來kā 我摸頭殼額，chiah 知我leh 發燒，緊起來the̍h 藥包á hō͘ 我食。A 公mā 精神，m̄ 甘--我，罵g?an i--á phah--我，i ê 金孫A-sià ná 會sái phah！Goán a-i hō͘ 人罵gah 哭，我soah 真m̄ 甘。 |
|
Góa sio kúi-nā-kang lóng bē thè, a-pa khì ha̍k-hāu chhéng-ká. Kiò chhiah-kha-sian-á phāiⁿ io̍h-siuⁿ-á lâi chù-siā mā bē thè. Bóe--á chhiáⁿ ang-î ‘Khoeh--á’ lâi kā góa siu-kiaⁿ, iōng óaⁿ té bí chiam-chiam, pau leh pò͘ lāi, iōng hiuⁿ tī chiam-îⁿ ê pò͘-bīn ná liām ná chiù ná hôe, liáu-āu pò͘ tháu khui, khòaⁿ bí-bīn ê tô͘-iūⁿ kái-soeh.
|
我燒幾nā 工lóng bē 退，a-ap 去學校請假。叫赤kha 仙á phāiⁿ 藥箱á 來注射mā bē 退。尾--á 請紅姨「缺(khoeh)--á」來kā 我收驚，用碗té 米té 尖尖，包leh 布內 ，用香tī 尖圓ê 布面ná 念咒ná 回，了後布tháu 開，看米面ê 圖樣解說。 |
|
Khoeh--á kóng chó͘-lêng leh hián, ū ōe kau-tài. Mn̄g góa ū tn̄g tio̍h siáⁿ-mi̍h chheⁿ-hun-lâng--bô ? Góa kā tī tōa-lûn lia̍h soa-pì ê tāi-chì kóng--chhut-lâi, kóng tn̄g tio̍h lāu cha-bó͘ ê tāi-chì. A-kong kóng hit ê sī i ê a-má, iā tō-sī góa ê a-thài, i chāi-seⁿ leh hōaⁿ chhiú-thâu, sī goán tau ê thâu-lâng, i chin hèng pok-hun pō͘ pin-ⁿ̂g. Khoeh--á kóng án-ni tō tio̍h--a, a-thài kóng i chin ko͘-toaⁿ, chāi-seⁿ kè 2 ê ang, sí liáu-āu soah bô 1 ê kap i khùn chò-hóe, thàu kòe góa chit ê tōa kan-á-kan-sun beh thó ang; sī-m̄-sī ài sóa bōng khioh kut ?
|
缺--á 講祖靈leh 顯，有話beh 交帶。問我有tn̄g 著siáⁿ-mi̍h 生分人--無？我kā tī 大崙lia̍h 砂鼊ê tāi-chì 講--出來，講tn̄g 著老cha-bó͘ ê tāi-chì。a 公講hit 個是i ê a-má,也就是我ê a 太，1 在生leh hōaⁿ 手頭，是goán tau ê 頭人，i 真興pok 薰pō͘ 檳榔。缺--á 講án-ni 就tio̍h--a，a 太講i 真孤單，在生嫁過2 個翁，死了後soah 無1 個kap i 睏做夥，透過我這個大kan-á-kan 孫beh 討翁。是m̄ 是ài 徙墓khioh 骨？ |
|
Goán ka-têng hōe-gī kóng beh khioh Hōng-kim-àng-á, kap Lîm--ka hit pêng kóng hô, 2 ê cha-po͘ chó͘-thài ê kut-thâu kap goán cha-bó͘ chó͘-thài khioh chò-hóe, tâi-tâi chò 1 àng, hòa-kái 2 sèⁿ kúi tāi ê un-oàn. Goán a-thài pah-nî liáu-āu, iā tit tio̍h 2 ê ang-sài ê liōng-kái, tī Hōng-kim-àng lāi chhiùⁿ ‘Siang-lâng chím-thâu’.
|
Goán 家庭會議講beh khioh 奉金甕á,kap 林--家hit pêng 講和，2 個cha-po͘ 祖太ê 骨頭kap goán cha-bó͘ 祖太khioh 做夥，tâi-tâi 做1 甕，化解2 姓幾代ê 恩怨，goán a 太百年了後，也得著2 個翁婿ê 諒解，tī 奉金甕內唱「雙人枕頭」。 |
|
Góa hó--khì liáu-āu, koh khì ha̍k-hāu, Chheng-siông kap Thiam-goân kóng hit kang tńg-khì chhù mā lóng ū chia̍h tio̍h sún-á chhá bah-si, m̄-káⁿ koh kóng beh khì lia̍h soa-pì, mā bô-ài kā góa kóng sī siáng leh siu-bé soa-pì. Góa hit chiah soa-pì chhī kúi kang liáu-āu, tī chi̍t ê ū âng-gê ê beh-àm-á sî, góa choan-kang lia̍h khì Tōa-lûn pàng-seng.
|
我好--去了後，koh 去學校，清祥kap 添原講hit 工tńg 去厝mā lóng 有食著筍á 炒肉絲，m̄ 敢koh 講beh 去lia̍h 砂鼊，mā 無愛kā 我講是siáng leh 收買砂鼊。我hit 隻砂鼊飼幾工了後，tī 1 個有紅霞ê beh 暗á 時，我專工lia̍h 去大崙放生。 |
