Kî-khá ê tāi-chì
|
奇巧ê代誌 |
| Phian-chip-sek |
編輯室 |
|
Kî-khá chiū-sī Tiong-kok ê cha-bó͘ gín-ná, chhut-sì tī Ē-mn̂g. Taⁿ beh chiong i-ê chhùi só͘ kā Sian-siⁿ kóng ê ōe lâi siá tī ē-té, hō͘ lín Tâi-oân ê cha-bó͘ gín-ná tha̍k-liáu ē khah bêng-pe̍k:
|
奇巧就是中國ê查某囡仔，出世tī廈門。Taⁿ beh 將伊ê嘴所kā先生講ê話來寫tī下底，hō͘ lín台灣ê查某囡仔讀了會較明白： |
|
I-ê ōe kóng, Góa chha-put-to kàu cha̍p-hòe, hit-sî ū Gōa-kok ê lâng lâi tī Ē-mn̂g khui Lú-o̍h, ài kà-sī cha-bó͘ gín- ná, ha̍k-seng ū ê tòa tī Lú-o̍h, ū ê ji̍t--sî khì tha̍k niā-tiāⁿ. Ū chi̍t ji̍t góa ê lāu- pē chiū kā góa kóng, I ài khì Lú-o̍h khòaⁿ-khòaⁿ--tleh; kah góa tio̍h kap i chò-hóe khì, iā kóng, Khiám-chhái hit ê Sian-siⁿ beh chiap-la̍p lí chò ha̍k-seng. Goán lāu-bú thiaⁿ-kìⁿ che ōe, chiū chó͘-chí kóng, Tek-khak m̄ thang, ē hō͘ góa put- chí kiaⁿ. Goán lāu-pē chiah kóng, Si̍t- chāi m̄-bián kiaⁿ, hia ê Sian-siⁿ beh súi saⁿ hō͘ lí chhēng, sòa beh kà lí tha̍k- chheh; taⁿ lâi khì hó mah?
|
伊ê話講，我差不多到10歲，hit時有外國ê人來tī 廈門開女學，ài教示查某囡仔，學生有ê tòa tī女學，有ê日時 去讀niā-tiāⁿ。有一日我ê老父就kā我講，伊ài去女學 看看leh；教我著kap伊作伙去，也講，Khiám-chhái hit-ê 先生beh接納你做學生。阮老母聽見這話，就阻止講：「的確m̄-thang，會hō͘我不止驚。」阮老父才講：「實在m̄免驚，hia ê先生beh súi 衫hō͘你穿，續beh教你讀冊；今來去好mah？」 |
|
Góa thiaⁿ-kìⁿ lāu-pē kóng, Súi ê saⁿ teh-beh hō͘ góa chhēng, sim lóng bô siūⁿ tùi pa̍t-mi̍h-khì; chhùi chin hó-táⁿ kóng, Góa kó-jiân bô chi̍t-tiám-á kiaⁿ, chin ài kap lí khì; taⁿ chit chūn lâi khì.
|
我聽見老父講，Súi ê衫 teh-beh hō͘我穿，心攏無想 tùi別物去；嘴真好膽講，我果然無一點仔驚，真ài kap你去；今這陣來去。 |
|
Goán lāu-pē sûi-sî chhōa góa khì kàu tē; hit ê Sian-siⁿ chiū kā góa kóng, Lí tio̍h ta̍k ji̍t lâi tha̍k-chheh; m̄-kú lóng bô kóng-khí súi ê saⁿ beh ho͘ góa chhēng.
|
阮老父隨時chhōa我去到地；hit ê先生就kā我講：「你著逐日來讀冊；m̄-kú攏無講起súi ê衫beh ho͘我穿。」 |
|
Khì bô lōa-kú, goán lāu-pē lāu-bú chiū kóng, Cha-bó͘ gín-ná lâng siông-siông tùi ke-n̍i̍h chiūⁿ-lo̍h, chin-chiàⁿ sī put-piān, kúi-nā hāng ê pháiⁿ-sè; chiū siūⁿ beh hō͘ góa chhiâng-chāi tòa tī o̍h-n̍i̍h koh khah hó. Goán lāu-pē chiū khì mn̄g Sian-siⁿ khòaⁿ án-ni ē chò-tit á-bē? Sian-siⁿ kóng, Hó.
|
去無偌久，阮老父老母就講：「查某囡仔人常常tùi 街裡上落，真正是不便，幾若項ê 歹勢；」就想beh hō͘ 我chhiâng在tòa tī學裡koh 較好。阮老父就去問先生看án-ni會做得抑bē?先生講：「好。」 |
|
Góa tiàm hia bô kúi-ji̍t, sim-ì siūⁿ ài tńg-khì khòaⁿ goán lāu-bú; m̄-nā ji̍t-- sî sim-būn, mê--sî iā sī ut-chut, háu kàu lóng bē khùn-tit. Sian-siⁿ tī lâu-téng teh khùn thiaⁿ-kìⁿ góa pi-ai ê siaⁿ, chiū mn̄g, Khòaⁿ sī sím-mi̍h lâng siáⁿ-sū m̄ khùn, teh háu? Góa chiū ìn i, Sī góa, góa chin chhi-chhám. I chiū koh mn̄g, Chhám siáⁿ tāi-chì? Góa kā i kóng, Sī siūⁿ-tio̍h goán lāu-bú, bē-tit tò-khì khòaⁿ i. Sian-siⁿ ū koh kóng, Taⁿ m̄ thang háu, góa beh thiàⁿ lí chhin-chhiūⁿ lín lāu-bú, lí nā chò kàu koai-koai, ū hó ê phín-hēng, góa iā teh-beh chhòng súi ê saⁿ hō͘ lí chhēng. Góa chiū liâm-piⁿ kóng, Hó-no͘h! Koh siūⁿ-tio̍h ū súi-saⁿ, sim-lāi chiū an-ùi. Kàu bîn-á-chài Sian-siⁿ kiò góa lâi lâu-téng, chiong góa ê saⁿ-á-pān hō͘ chhâi-hông pâi-pí-pò͘, beh thang chò. Góa khòaⁿ hit tè pò͘ choân-choân sī hoe, chin-súi kàu-ke̍k; lo̍h-lâu-liáu chin hoaⁿ-hí kàu bē-kò͘--tit.
|
我tiàm hia無幾日，心意想 ài轉去看阮老母；m̄但日時心悶，暝時也是鬱卒，哮到攏bē睏tit。先生tī樓頂teh睏聽見我悲哀ê聲，就問：「看是甚mi̍h人啥事 m̄睏，teh哮？」我就應伊：「是我，我真悽慘。」伊就koh問：「慘啥代誌」？我kā伊講：「是想著阮老母，bē得倒去看伊。」先生有koh講：「今m̄-thang 吼，我beh疼你親像lín 老母，你若做到乖乖，有好ê 品行，我也teh-beh chhòng súi ê 衫hō͘你穿。」我就liâm-piⁿ 講：「好no͘h！」Koh想著有súi衫，心內就安慰。到明仔再先生叫我來樓頂，將我ê 衫仔辦hō͘裁縫排比布，beh thang做。我看hit塊布全全是花，真súi到極；落樓了真歡喜到bē顧tit。 |
|
Góa kàu hiah kú iáu-bōe sìn Iâ-so͘, iā bô sím-mi̍h ài thiaⁿ tō-lí ê khoán-sit. Kàu pàng-kè hit sî, goán tāi-ke beh tò- khì, Sian-siⁿ chiū kiò góa khì, hoan- hù kóng, Kî-khá ah! Lí nā tò-khì iàu-kín tio̍h thong-ti lín lāu-bú, kah i m̄ thang khoh pài pu̍t, in-ūi pu̍t m̄ sī oa̍h--ê, sī sí--ê; iā bē thiaⁿ-kìⁿ, iā bē kóng-ōe, bē khòaⁿ-kìⁿ, bē ē tín-tāng. Tio̍h sòa kā i kóng, I eng-kai tio̍h pài thiⁿ-téng ê Siōng-tè. Góa chiū ìn i kóng, Hó, góa chiah beh kā i kóng.
|
我到hiah久iáu-bōe信耶穌，也無甚mi̍hài聽道理ê款式。到放假hit時，阮大家beh倒去，先生就叫我去，吩咐講：「奇巧ah!你若倒去要緊著通知lín老母，教伊m̄-thang koh拜佛，因為佛m̄是活ê,是死ê;也bē聽見，也bē講話，bē看見，bē會振動。著續kā伊講，伊應該著拜天頂ê 上帝。」我就應伊講：「好，我才beh kā伊講。」 |
|
Tò-khì hit ê-hng goán lāu-bú iû-goân chiàu sî-siông teh sio-hiuⁿ, tiám-chek, pài-pu̍t; góa chiū kā i kóng, Án-niâ ah! Sian-siⁿ ū hoan-hù góa kā lí kóng, M̄ thang pài-pu̍t; pu̍t kî-si̍t sī sí ê mi̍h, pài i tàu-tí bô sím-mi̍h lō͘-ēng. Goán lāu-bú liâm-piⁿ siū-khì, koh teh kiaⁿ; sûi-sî tùi pu̍t kóng, Che sī gōng gín-ná lām-sám kóng-ōe, m̄ bat saⁿ-nn̄g, kiû--lí m̄ thang siū-khì. Góa chiū koh kóng, Sian-siⁿ iā teh kóng, Pu̍t sī bē khòaⁿ- kìⁿ, bē thiaⁿ-kìⁿ, iā bē tín-tāng, chin- chiàⁿ sī sí, bô oa̍h. Goán lāu-bú it-hoat siū-khì, chiū am góa ê chhùi liâm-piⁿ pek-chhiat teh kiû hiah-ê pu̍t, tio̍h khoan-iông limn5-bín, m̄ thang khiàn-chek i-ê chōe, iā m̄ thang siū-khì. Pài-liáu lāu-bú chò i khì chhòng tāi-chì; góa ka- tī teh siūⁿ, pu̍t m̄ chai ē siū-khì lâng á- bē? Chiah sô siīn-óa i, chi̍t-ē káⁿā khòaⁿ pu̍t ê bīn, khòaⁿ i nn̄g-lúi ba̍k-chiu chin tōa-lúi, chhin-chhiūⁿ teh gîn--góa, góa chin-kiaⁿ.
|
倒去hit e昏阮老母猶原照時常teh燒香、點燭、拜佛；我就kā伊講：「阿娘ah!先生有吩咐我kā你講，M̄ thang拜佛；佛其實是死ê物，拜伊到底無甚mi̍h路用。」阮老母liâm-piⁿ受氣，koh teh驚；隨時對佛講：「這是戇囡仔 lām-sám講話，m̄-bat三兩，求你 m̄-thang受氣。」我就koh講：「先生也teh講，佛是bē看見，bē聽見，也bē振動，真正是死，無活。」阮老母益發受氣，就掩我ê嘴liâm-piⁿ 迫切teh求hiah-ê佛，著 寬容憐憫，m̄-thang譴責伊ê罪，也m̄-thang受氣。拜了老母做伊去創代誌；我家己teh想，佛m̄知會受氣人抑ē?才sô身倚伊，一下kā看佛ê面，看伊兩蕊目睭真大蕊，親像teh凝我，我真驚。 |
|
Kòe kúi-nā ji̍t tú-tio̍h goán lāu-bú put-chí bô êng, teh chhòng tang, chhòng sai, sòa beh khì chú-pn̄g, kah góa tio̍h khì tiám hiuⁿ-chek. Góa siūⁿ bē-hiáu--tit, chìn-thè lióng-lân, nā beh khì pài i, m̄-kú thiaⁿ-kìⁿ Sian-siⁿ kóng ê ōe. Pài-pu̍t si̍t-chāi tek-chōe Siōng-tè; chóng-sī m̄ ài kee̍k goán bú ê ì-sù, chiū ko͘-put-chiong óa-khì tiám. Góa ū tùi hiah-ê pu̍t kóng, Lí m̄ thang phah-sǹg góa si̍t-si̍t teh pài lí, si̍t-chāi bô án-ni, góa lóng m̄ sìn lín pòaⁿ-ê; iā m̄ sī ūi-tio̍h lín lâi sio-hiuⁿ tiám-chek, put-kò sī kan- ta beh sūn goán niâ ê bēng-lēng niā-tiāⁿ.
|
過幾若日tú著阮老母不止無閒，teh創東，創西，續beh去煮飯，教我著去點香燭。我想bē曉tit，進退兩難，若beh 去拜伊，m̄-kú聽見先生講ê 話。拜佛實在得罪上帝；總是m̄ ài激阮母ê意思，就姑不chiong倚去點。我有對 hiah-ê佛講：「你m̄-thang 扑算我實實teh拜你，實在無án-ni,我攏m̄信lín半個；也m̄是為著 lín來燒香點燭，不過是kan-ta beh順阮娘ê命令niā-tiāⁿ。」 |
|
HIit ê-hng khì khùn, bô tiuⁿ-tî bāng-kìⁿ pu̍t kap góa chin kè-kàu, beh lâi hêng-hoa̍t góa, siūⁿ--tio̍h cháu-khì Sian- siⁿ in tau hō͘ i chiàu-kò͘ kàu ún. Sûi-sî chiū kín-kín cháu, iân-lō͘ cháu, iân-lō͘ thiaⁿ-kìⁿ pu̍t ê kaha-pō͘-siaⁿ kho̍k-kho̍k háu chhin-chhiūⁿ teh jiok--góa. Kàu Lú-o̍h tùi lâu-téng ti̍t-ti̍t cháu ji̍p Sian- siⁿ ê khùn-pâng. Sian-siⁿ mn̄g góa, Siáⁿ- sū kiaⁿ kàu án-ni? Góa chiong chit-ê tāi-chì kā i kóng, Pu̍t chiīn siū-khì góa, beh ji̍p lâi lia̍h--góa. Teh kóng ê sî, hóng-hut koh thiaⁿ-kìⁿ pu̍t ê kha-pō͘-siaⁿ tī ē-kha teh pòng-pòng-háu. Sian-siⁿ chhiò kóng, M̄-bián kiaⁿ, lí lâi chē tiàm góa sin-piⁿ chiū an-ún, pu̍t tek-khak m̄ káⁿ chiūⁿ lâu-téng. Góa chiū bi̍h tī i kha-ē teh chē iā lóng bô kiaⁿ. Hoan-sin cheng- sîn chiū chhíⁿ, chiong só͘ bāng-kìⁿ--ê kā lāu-bú kóng. I thiaⁿ-liáu chiū kóng, Gōng gín-ná m̄ thang hō͘ pu̍t siū-khì. Chiàu góa sim-lāi teh siūⁿ, Sian-siⁿ sī khah tōa pu̍t, pu̍t m̄ káⁿ khì hia; tùi hit tia̍p góa chiū lóng bô kiaⁿ pu̍t.
|
Hit ê昏去睏，無張持夢見佛kap我真計較，beh來刑罰我，想著走去先生in tau hō͘伊照顧到穩。隨時就緊緊走，沿路走，沿路聽見佛ê腳步聲kho̍k-kho̍k 吼親像teh jiok我。到女學tùi樓頂直直走入先生ê睏房。先生問我：「啥事驚到án-ni?」我將這個代誌kā伊講，佛真受氣我，beh入來掠我。Teh講ê時，彷彿koh聽見佛ê腳步聲 tī下腳teh pòng-pòng哮。先生笑講：「M̄免驚，你來坐tiàm 我身邊就安穩，佛的確m̄ 敢上樓頂。」我就bi̍h tī伊腳下 teh坐也攏無驚。翻身精神就醒，將所夢見ê kā老母講。伊聽了就講，憨囡仔m̄-thang hō͘佛受氣。照我心內teh想，先生是較大佛，佛m̄敢去hia;tùi hit-tia̍p我就攏無驚佛。 |
|
Iáu-kú góa lóng bô si̍t-sim iàu-kín tō- lí. Nā ū-sî kūi--teh kî-tó bóng ēng chhiú ng ba̍k-chiu; chóng-sī àm-chīⁿ chéng- thâu-á làng-phāng teh thau khòaⁿ, sī beh khòaⁿ pa̍t lâng ū án-ni á-bô. Goán Sian-siⁿ siông-siông kā goán ha̍k-seng kóng, Nā kî-tó hit sî ba̍k-chiu tio̍h pàng- kheh, in-ūi lán kap Siōng-tè teh kóng-ōe.
|
Iáu-kú我攏無實心要緊道理。若有時跪teh祈禱bóng用手掩目珠；總是暗靜指頭仔làng縫teh偷看，是beh看別人有án-ni 抑無。阮先生常常kā阮學生講：「若祈禱hit時目睭著放 kheh,因為咱kap上帝teh講話。 」 |
|
Góa ū chi̍t ê-hng koh-chài bāng-kìⁿ goán ha̍k-seng tāi-ke teh-beh kî-tó, iáu-bōe kūi-lo̍h--khì ê sî, Sian-siⁿ chiū kā goán kóng, Siōng-tè iā tī lán ê tiong-kan, lín tāi-ke ba̍k-chiu tio̍h pàng kheh-kheh m̄ thang khui. Góa teh siūⁿ beh koh thau khòaⁿ, Siōng-tè nā ū iáⁿ lâi, góa chiū thang khòaⁿ-kìⁿ I; só͘-í ba̍k-chiu bî-khui chi̍t-ē lió, hut-jian8 khòaⁿ-kìⁿ kng nà-nà ti̍t-ti̍t pek-óa góa seng-khu, góa kiaⁿ kàu ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah, chhut-siaⁿ teh hiàm phah-chhíⁿ goán lāu-bú. I chiū mn̄g góa, Kiaⁿ siáⁿ-sū? Góa chiah kā i kóng, Bāng-kìⁿ khòaⁿ-tio̍h Siōng-tè, kiaⁿ kàu beh sí--khì. I chiū an-ùi góa, kah góa m̄ thang kiaⁿ, bāng-kìⁿ lóng bô iáⁿ, iā m̄ thang koh siūⁿ-khí hit-hō ê sū.
|
我有一個昏koh再夢見阮學生大家teh-beh祈禱，iáu-bōe跪落去ê時，先生就kā 阮講：「上帝也tī咱ê中間，lín大家目珠著放kheh-kheh m̄-thang開。」我teh想beh koh 偷看，上帝若有影來，我就 thang看見伊；所以目珠微開一下lió,忽然看見光nà-nà 直直迫倚我身軀，我驚到 ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah，出聲teh 喊扑醒阮老母。伊就問我：「驚啥事？」我才kā伊講，夢見看著上帝，驚到beh死去。伊就安慰我，教我m̄-thang驚，夢見攏無影，也m̄-thang koh想起hit號ê事。 |
|
Góa chiū koh siūⁿ, khiám-chhái Siōng- tè pún-simn ē hō͘ góa bāng-kìⁿ, sī beh lâi chí-sī góa, hō͘ góa nā teh kî-tó sî ba̍k- chiuū m̄ thang khui. Āu-lâi góa chiàⁿ m̄ káⁿ khui-khòaⁿ; tú-tio̍h lâng kî-tó, góa ê ba̍k-chiu siông-siông ū pàng-kheh.
|
我就koh想，khiám-chhái上帝本身會hō͘我夢見，是beh來指示我，hō͘我若teh祈禱時目珠 m̄-thang開。後來我正m̄敢開看；tú著人祈禱， 我ê目珠常常有放kheh。 |
|
Koh bô jōa-kú góa khah siông-sè teh thiaⁿ sian-siⁿ ê kà-sī, Siōng-tè ū un-tián siúⁿ-sù góa, ka-chài Segn3 Sîn khui góa ê sim, hō͘ góa khah ōe-hiáu tit tō-lí, tì-kàu sìn-khò Iâ-so͘; só͘-í in ū chiap-la̍p góa chòe kàu-hōe lāi ê lâng.
|
Koh無偌久我較詳細 teh聽先生ê教示，上帝有恩典賞賜我，佳哉聖神開我ê心，hō͘我較會曉得道理，致到信靠耶穌；所以in有接納我做教會內ê人。 |
|
(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò,te 79 tiuⁿ, 1891 nî 12 ge̍h)
|
（台灣府城教會報第79張，1891年12月） |
