Kàn-chèng ngiâ Pu̍t-kut ê Pió
|
諫諍迎佛骨ê表 |
| Phian-chip-sek |
編輯室 |
|
Goán kòe--lâi chit-pêng thoân tō-lí siông-siông thiaⁿ-kìⁿ lâng kóng sī Gōa- kok-kàu kap in bô tī-tāi, ū-ê iā mē kóng sī hoan-á-kàu, éng ài chó͘-tòng lâng kah i m̄-thang ji̍p. Hit-hō ê ōe kiù-chin sī bô chêng-lí, in-ūi Siōng-tè sī thong Thiⁿ-ē ê Siōng-tè, m̄-sī chi̍t-kok ê Siōng-tè, hit-hō ê ōe lán m̄-thang thiaⁿ. Iū-koh hia ê kóng ê lâng ka-tī jia̍t-sim teh pài-pu̍t khí-biō, lóng bē- hiáu-siūⁿ chit-ê pu̍t-kàu kî-si̍t iā-sī gōa-kok-kàu, kap in koh-khah bô kan- sia̍p. Chit-ê ōe m̄-sī kan-ta goán teh chham lín piān, chiū-sī lín pún-kok ê tha̍k-chheh-lâng iā chē-chē lâng chai, lín ê chheh iā ū kì-chài kóng Tiong- kok pún-té sī bô pu̍t, kàu Hàn-tiâu pu̍t- kàu chiah tùi Ìn-tō͘-kok lâi; kok-ông peh-sèⁿ siū i bê-he̍k khì thàn, iáu-kú chiông-tiong ta̍uh-ta̍uh ū bat-lí ê lâng siūⁿ teh-beh tû. Kàu Tông-tiâu Hiàn- chong ê Hông-tè, sī Chú-āu 806-821, hit-sî ū chi̍t-ki kut hē tī Hōng-siông ê só͘-chāi, liû-thoân kóng sī pu̍t-kut, m̄- chai í-keng lōa-kú hē tī-hia. In-ūi Tông- Hiàn-chong chún hiah-ê hôe-siūⁿ ngiâ- chi̍h hit-ki kut ji̍p Hông-kiong lāi, ū gâu ê jîn-sîn sèⁿ Hân miâ Jú tiâu-tî chò chit-tiuⁿ pió khì kàn-chèng i, chàu Hông-tè tio̍h tû-bia̍t hit-ê kut, bián-tit hō͘ peh-sìⁿ tì-kàu kú-tn̂g ê hō-hoān. Khó-sioh hit-ê Hông-tè bô-beh thiaⁿ i, tian-tò kā i pián khì chò Tiô-chiu-hú. I tī-hia chéng-tùn hong-sio̍k, kàu-hòa peh-sìⁿ, bêng-bōng put-chí hián-iông; ta̍k-lâng chheng i chò Hân Bûn-kong, iū-koh khí-biō khiā-pi, kàu kin-á-ji̍t iáu-kú teh siàu-liām i-ê kong-lô, lâi chè-hiàn.
|
阮過來這爿傳道理常常聽見人講是外國教佮in無tī-tāi,有ê 也罵講是番仔教，永愛阻擋人教伊m̄-thang入。Hit號ê話究真是無情理，因為上帝是通天下ê上帝，m̄ 是一國ê上帝，hit號ê話咱m̄-thang聽。又koh hia ê 講ê人家己熱心teh拜佛起廟，攏bē曉想這個佛教其實也是外國教，佮in koh較無干涉。這個話 m̄ 是kan-ta 阮teh參lín辯，就是lín本國ê讀冊人也濟濟人知，lín ê冊也有記載講中國本底是無佛，到漢朝佛教才對印度國來；國王百姓受伊迷惑去趁，iáu-kú從中ta̍uh-ta̍uh有bat 理ê人想teh-beh除。到唐朝憲宗ê皇帝，是主後806-821，hit時有一枝骨hē tī 鳳翔ê所在，流傳講是佛骨，m̄知已經偌久hē tī-hia。因為唐憲宗准hia ê和尚迎接hit枝骨入皇宮內 ，有gâu ê人臣姓韓名愈刁持做一張表去諫諍伊，奏皇帝著除滅hit個骨，免得hō͘百姓致到久長ê禍患。可惜hit ê皇帝無beh聽伊。顛倒kā伊貶去做潮州府。伊tī hia整頓風俗，教化百姓，名望不止顯揚；逐人稱伊做韓文公，又koh起廟企碑，到今仔日iáu-kú teh數念伊ê 功勞，來祭獻。 |
|
Chit-tiuⁿ-pió kì-chài Kó͘-bûn tē cha̍p- it pún, goán chiong hit-n̍i̍h lâi ké-soeh, Chit pió--n̍i̍h só͘-kóng--ê bô tek-khak lóng ē pîn-sìn--tit; put-kò sī ài hō͘ lín chai.
|
這張表記載古文第11本，阮將hit--n̍i̍h來解說，這表--n̍i̍h所講--ê無的確攏會憑信--得；不過是ài ho͘l7in知。 |
|
Chit pió--n̍i̍h só͘-kóng ê sîn--jī sī chí tī Hân Bûn-kong pún-sin; sī jîn-sîn ê sîn--jī; ké-soeh chò "góa" iā thang.
|
這表--n̍i̍h所講ê臣--字是指tī 韓文公本身；是人臣ê臣--字，解說做「我」也thang。 |
|
Sîn bó͘-miâ kóng: Phah-sǹg chit-ê pu̍t ê sū, sī gōa-kok chi̍t-ê hoat-su̍t niā-niā, tùi Hō͘-hàn hit-sî chiah ji̍p Tiong- kok, khí-thâu bōe-bat ū. Chāi-chá N̂g- tè chē-ūi kàu pah-nî, hòe-siū chia̍h chi̍t- pah it-cha̍p hòe. Siàu-hō chē-ūi peh- cha̍p nî, hòe-siū chia̍h chi̍t-pah hòe. Chhoan-hiok chē-ūi chhit-cha̍p-káu nî, hòe-siū chia̍h káu-cha̍p-peh hòe. Khò- tè chē-ūi chhit-cha̍p nî, hòe-siū chia̍h pah-gō͘-hòe. Giâu-tè chē-ūi káu-cha̍p- peh nî, hòe-siū chia̍h chi̍t-pah cha̍p-peh hòe. Sùn-tè chham Tāi-ú hòe-siū lóng kàu pah-hòe. Hit-sî thiⁿ-ē thài-pêng, peh-sèⁿ pêng-an khoài-lo̍k tn̂g hòe-siū; nā-sī Tiong-kok iáu-bōe bat ū pu̍t. Āu- lâi Un-tiâu ê Thong-ông iā chia̍h kàu pah hòe; Thong ê sun Thài-mō͘ chē-ūi chhit-chap-gō͘ nî; Bú-teng chē-ūi gō͘- cha̍p-káu nî, chò sú-kì--ê bô kóng in ê hòe-siū kàu tó-ūi, phah-sǹg in ê siū-sò͘ iā lóng ū chiūⁿ pah-hòe. Chiu-tiâu Bûn- ông ê hòe-siū káu-cha̍p chhit hòe; Bú- ông ê hòe-siū káu-cha̍p-saⁿ hòe; Bo̍k- ông chē-ūi chi̍t-pah nî; chit-sî pu̍t-kàu iáu-bōe ji̍p Tiong-kok, m̄-sī in-ūi ho̍k- sāi pu̍t chiàⁿ ē tit-tio̍h án-ni-siⁿ.
|
臣某名講：「扑算這個佛ê事，是外國一個法術niā-niā,對後漢hit時才入中國，起頭bōe bat有。在早黃帝坐位到百年，歲壽食111歲。少昊坐位80年，歲壽食100歲。顓頊坐位79年，歲壽食98歲。嚳帝坐位70年，歲壽食150歲。堯帝坐位98年，歲壽食118歲。舜帝參大禹歲壽攏到百歲。Hit時天下太平，百姓平安快樂長歲壽；但是中國iáu bōe bat有佛。後--來殷朝ê湯王也食到百歲；湯ê孫太戊坐位75年；武丁坐位59年，做史記--ê無講in ê歲壽到佗位，扑算in ê壽數也攏有上百歲。周朝文王ê歲壽97歲；武王ê歲壽93歲；穆王坐位100年；這時佛教iáu-bōe入中國，m̄是因為服事佛才會得著án-ní-siⁿ。 |
|
Kàu Hàn-tiâu Bêng-tè, hit-sî taⁿ-chiah ū pu̍t ê hoat-su̍t; Bêng-tè chē-ūi chí-ū cha̍p-peh nî niā-niā; hit-tia̍p hoán-loān sí-sit sio-sòa, kok-ūn bô kú-tn̂g. Sòng, Chê, Liông, Tîn, Goân, Gūi, í-hō͘ ho̍k- sāi pu̍t chiām-chiām khîn-kín, hòe-siū sè-tāi ná-té. Sui-jiân Liông Bú-tè chē- ūi sì-cha̍p-peh nî; i chêng-āu saⁿ-kòe siá-sin kèng-pu̍t; chè-hiàn chong-biāu bô-ēng seng-lé; chi̍t-ji̍t chia̍h chi̍t-kòe, chí-sī chhài-se kóe-chí niā-niā; liáu-āu kèng-jiân hō͘ Hô͘-kéng só͘ pek, gō-sí tī Tâi-siâⁿ, kok iā sòa bia̍t-bô; ho̍k-sāi pu̍t kiû hok-khì hoán-tńg ū hō-hoān. Chiàu án-ne khòaⁿ iā chiū chai pu̍t ê bē kham--tit hō͘ lâng ho̍k-sāi.
|
到漢朝明帝，hit 時今才有佛ê法術；明帝坐位只有18年niā-niā;hit-tia̍p反亂死失相續，國運無久長。宋齊、梁、陳、元魏，以後服祀佛漸漸勤謹，歲壽世代那短。雖然梁武帝坐位48年；伊前後三kòe捨身敬佛；祭獻宗廟無用牲禮；一日食一kòe,指示菜蔬果子niā-niā;了後竟然hō͘ 侯景所迫，餓死tī臺城，國也續滅亡；服事佛求福氣反轉有禍患。照án-ne看也就知佛ê bōe堪--得hō͘ 人服事。 |
|
Tông Ko-chó͘ taⁿ-chiah chiap-tio̍h Sûi ê thiⁿ-ūi, chiū gī-lūn teh-beh tû hiah- ê pu̍t; khó-sioh tng-sî ê jîn-sîn tì-sek bô koân, bē-ē chhim chai sian-ông ê tō-lí, kó͘-kim ê ha̍p-gî, saⁿ-kap chhián- bêng sèng-tō ēng--lâi kiù chit-hō pè- toan, chiū chit-ê tû-pu̍t ê tāi-chì sòa pàng-soah--khì. Sîn siông-siông oàn-hīn, to̍k-to̍k khim-gióng sèng-jîn bûn- bú choân-châi ê Hông-tè Bān-sòe-iâ lí chì-sîn chì-sèng eng-hiông ióng-bú, sò͘ chheng pah-nî lâi bô lâng ē pí--tit, taⁿ-chiah chē-ūi chiū m̄-chún Ìn-tō͘ lâng lâi chò hôe-siūⁿ sai-kong, koh m̄-chún siat biō-ú, sîn éng-éng phah-sǹg Ko-chó͘ ê chì-khì tek-khak tùi Bān-sòe-iâ ê chhiú lâi chò-chiâⁿ; hiān-kim chiū-sī bē-tit liâm-piⁿ chò-chiâⁿ, kiám-thang pàng hō͘-i tian-tò sēng--mah?
|
唐高祖今才接著隋ê天位，就議論teh-beh除hiahê佛；可惜當時人臣知識無懸，bē會深知先王ê道理，古今ê合宜，相佮闡明聖道用來救這號弊端，就這個除佛ê事誌續放煞--去。臣常常怨恨，獨獨欽仰聖人文武全才ê皇帝萬歲爺你至神至聖英雄勇武，數千百年來無人會比--得，今才坐位就 m̄ 准印度人來做和尚司公 ，koh m̄ 准設廟宇，臣往往扑算高祖ê志氣的確對萬歲爺ê手來做成；現今就是bē 得liâm-piⁿ 做成，敢 thang放hō͘ 伊顛倒盛--mah ? |
|
Taⁿ thiaⁿ-kìⁿ Bān-sòe- iâ hō͘ chiah-ê hôe-siūⁿ khì Hōng-siông ngiâ-chi̍h pu̍t-kut, Gū-kà chiūⁿ-lâu lâi khòaⁿ in kng-ji̍p-khì lāi-tiān; iū-koh kah chiah-ê biō-sī sio-lûn-liû ngiâ-chi̍h, saⁿ- kap khoán-thāi--i; sîn sui-jiân ke̍k-gōng, tek-khak chai Bān-sòe-iâ bē-ē hō͘ pu̍t bê- he̍k, tì-kàu pī-pān chit-hō chun-chông ho̍k-sāi lâi ǹg-bāng hok-khì; ti̍t-ti̍t sī phah-sńg, hó nî-tang lâng hoaⁿ-hí-sim, thàn peh-sèⁿ ê ì-sù, thè Kiaⁿ-siâⁿ tha̍k- chheh lâng í-ki̍p peh-sèⁿ siat kî-koan, chò chhit-thô ê khì-khū niā-niā; kiám chin-chiàⁿ ū chhong-bêng ê jîn-kun khéng lâi sìn chit-hō ê sū--mah? Chóng-sī peh- sèⁿ gû-chhún khoài siū bê-he̍k, oh--tit hiáu-lí; siat-sú khòaⁿ-kìⁿ Bān-sòe-iâ án- ne, chiū lia̍h-chò lí sī chin-chiàⁿ si̍t-sim teh ho̍k-sāi pu̍t; lóng beh kóng Hông- tè tōa-tōa ê sèng-jîn siōng-chhiáⁿ choân- sim kèng-sìn, lán peh-sèⁿ sī hā-chiān ê lâng, m̄ eng-kai pí i khah sioh sìⁿ-miā; kiaⁿ-liáu tì-kàu sio thâu-khak, sio chhiú- cháiⁿ, chiâⁿ-pah kui-kûn lâi sio keng-i chóa-chîⁿ, tùi chá kàu àm tāi-ke sa- khòaⁿ-iūⁿ; iū kiaⁿ-liáu āu-lâi lāu kap chíⁿ phû-phû iô-iô, pàng-sak pún-hūn ê sū-gia̍p kan-kí. Nā-m̄ liâm-piⁿ kìm-chí ngiâ pu̍t ê lâng tùi hiah-ê biō-sī khì ûn, tek-khak ū chām-chhiú chhò-sin lâi khoán-thāi iúⁿ-chhī--i; che sī siong- hong pāi-sio̍k thoân kàu sì-hng hō͘-lâng chhiò, m̄-sī sió-khóa ê sū.
|
今聽見萬歲爺hō͘ chiah-ê 和尚去鳳翔迎接佛骨，御駕上樓來看in扛入去內殿；又koh教chiah-ê 廟寺相輪流迎接，相佮款待--伊；臣雖然極憨，的確知萬歲爺bē會hō͘ 佛迷惑，致到備辦這號尊崇服事來向望福氣；直直是扑算，好年冬人歡喜心，趁百姓ê意思，替京城讀冊人以及百姓設奇觀，做chhit-thô ê器具niā-niā;敢真正有聰明ê仁君肯來信這號事--mah ? 總--是百姓愚蠢快受迷惑，難--得曉理；設使看見萬歲爺án-ne，就掠做你是真正實心teh服事佛；攏beh講「：皇帝大大ê聖人尚且全心敬信，咱百姓是下賤ê人，m̄ 應該比伊較惜性命；」驚了致到燒頭殼，燒手指，誠百規群來燒經衣紙錢 ，對早到暗逐家相看樣；又驚了後--來老佮嫩浮浮搖搖，放sak本分ê事業艱巨。若 m̄ liâm piⁿ 禁止迎佛ê人對hiah-ê 廟寺去巡 ，的確有斬手剉身來款待養飼--伊；che 是傷風敗俗傳到四方hō͘ 人笑，m̄ 是小可ê事。 |
|
Lūn-kàu pu̍t pún sī gōa-kok ê lâng, chham Tiong- kok giân-gú bô kāng, i-chiûⁿ koh-iūⁿ, chhùi bô kóng sian-ông ê hoat-tō͘ ê ōe, sin bô chhēng sian-ông hoat tō͘ ê ho̍k, iā m̄-chai kun-sîn ê lí-gī, iā m̄-bat pē- kiáⁿ ê in-chêng. Siat-sú i-ê seng-khu kàu-taⁿ iáu tī-teh, hōng kok-ka ê bēng lâi kiàn-tiâu, Bān-sòe-iâ nā-beh iông- ún chiap-la̍p--i, put-kò soan-lēng chi̍t- sî hō͘ i kìⁿ, kiâⁿ chú-pin ê lé, siúⁿ-sù i- chiûⁿ chi̍t-thò; kìⁿ-liáu chhōa i chhut- khì kéng-gōa, bo̍h-tit hō͘ i tiàm kéng- lāi bê-he̍k peh-sèⁿ, khó-í; hòng-kiam i seng-khu sí í-keng kú, ko͘-tâ ê kut, ù- òe ê khì, kiám eng-kai hō͘ i ji̍p-lâi Hông-kiong-lāi? Khóng-chú kóng, Kèng kúi-sîn tio̍h lī-khui--i. Kó͘-chá ê Chu-hô͘, nā beh khì kok--n̍i̍h tiàu-song, siōng-chhiáⁿ tio̍h kah sai-kong má-î tāi-seng ēng thô-ki sàu-tû soe-sap-khì, jiân-āu chiàⁿ káⁿ khì tiàu-song, taⁿ, Bān- sòe-iâ, lí bô iân-kò͘ chhú ù-òe ê kut-hâi, chhin-sin lîm-kàu khì khòaⁿ, iā bô ēng sai-kong, iā bô ēng thô-ki, chiah ê jîn- sîn bô kóng-khí m̄-tio̍h, Gū-sú iā-bô kóng-khí sit-chhò, sîn si̍t-chāi kiàn-siàu. Khún-kiû chiong chit-ê kut hoat-lo̍h hō͘ iú-si-koaⁿ tàn--lo̍h-khì chúi--n̍i̍h hóe--n̍i̍h, éng-oán bia̍t-choa̍t hō-kin, choa̍t- tn̄g thiⁿ-ē giâu-gî, choa̍t-tn̄g āu-tāi ê bê-he̍k, hō͘ thiⁿ-ē ê lâng chai tōa sèng- jîn ê só͘ chò iâⁿ-kòe sim-siông bān-pōe, kiám-m̄ heng-ōng khòaⁿ-oa̍h--mah? Pu̍t nā-sī ū lêng-siàⁿ, ē chok-chōng, ē khiàn-chek, eng-kai chek-hoa̍t sîn ê seng-khu, Thiⁿ-kong teh kàm-chhat, sîn m̄ oàn-hīn, m̄ hoán-hóe.
|
論到佛本身是外國ê人，參中國言語無仝，衣裳各樣，嘴無講先王ê法度ê話，身無穿先王法度ê服，也 m̄ 知君臣ê理義，也 m̄-bat父子ê恩情。設使伊ê 身軀到今iáu tī--teh，奉國家ê命來見朝，萬歲爺若beh容允接納--伊，不過宣令一時hō͘ 伊見，行主賓ê禮，賞賜衣裳一套；見了chhōa伊出去境外，莫得hō͘ 伊tiàm境內 迷惑百姓，可以；況兼 伊身軀死已經久，枯礁ê骨，污穢ê氣，敢應該hō͘ 伊入來皇宮內？孔子講：「敬鬼神著離開--伊。」古早ê諸侯，若beh去國--n̍i̍h弔喪，尚且著教司公媽姨 第先用桃枝掃除衰颯氣 ，然後才敢去弔喪，今，萬歲爺，你無緣故取污穢ê骨骸，親身臨到去看，也無用司公，也無用桃枝，chiah-ê 人臣無講起 m̄ 著，御史也無講起失錯，臣實在見笑。懇求將這個骨發落hō͘ 有司官tàn落去水--n̍i̍h火--n̍i̍h,永遠滅絕禍根，絕斷天下僥疑，絕斷後代ê迷惑，hō͘ 天下ê人知大聖人ê所做贏過尋常萬倍，敢 m̄ 興旺快活--mah ? 佛若是有靈聖，會作祟，會譴責，應該責罰臣ê身軀，天公teh鑑察，臣m̄ 怨恨，m̄ 反悔。 |
|
Taⁿ ǹg-bāng Bān-sòe-iâ bo̍h-tit kù- chāi sîn pek-chhiat khún-kiû kàu-ke̍k. Kín-sīn pài-pió hō͘ Bān-sòe-iâ khòaⁿ; sîn chin-chiàⁿ kiaⁿ chin-chiàⁿ ùi.
|
今向望萬歲爺莫得據在臣迫切懇求到極。謹慎拜表hō͘ 萬歲爺看；臣真正驚真正畏。」 |
|
(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hōe-pò, Tē 16 koàn, 1886 nî 10 ge̍h)
|
(台灣府城教會報第16卷，1886年10月) |
