Lú-koân-ūn-tōng koán-kiàn
|
女權運動管見 |
| Tân Gī-jîn |
陳義仁 |
|
e̍k
|
譯 |
|
(goân chok Ko Thian-hiong)
|
(原作高天香) |
|
Chit-má, Lú-koân ūn-tōng chit-kù-ōe í-keng thong-lâng-chai, tān-sī, ū-ê-lâng tùi chit-ê miâ-sû kám-kak kiaⁿ-hiâⁿ, ū-ê hòⁿ-kî, ū-ê hô͘-lí hô͘-tô͘ tòe lâng hoah, só͘-í, tī chia góa beh kóng chi̍t-kóa lâng khah ē gō͘-hōe ê só͘-chāi, têng-chheng chi̍t-kóa gî-būn----
|
Chit-má,女權運動這句話已經通人知，但是，有ê人對這個名詞感覺驚惶，有ê好奇，有ê糊里糊塗tòe人喝，所以，tī chia我beh講一寡人較會誤會ê所在，澄清一寡疑問- - - |
|
1. Lú-koân ūn-tōng pēng-bô chú-tiuⁿ lú-sèng khì toa̍t-chhú lâm-sèng ê koân-lī, m̄-sī beh kap lâm-sèng saⁿ-chiⁿ, só͘ beh cheng-chhú--ê, sī Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù hō͘ lú-sèng ê koân-lī, cheng-chhú múi chi̍t-ê lâng thian-seng kap lâng ū pêng-téng tē-ūi ê koân-lī. Jîn-lūi ê siā-hōe, i̍t-hiòng tùi lú-sèng bô pêng-téng, bô-lūn lâm-lú, lóng-ū chek-jīm khì siau-tû bô pêng-téng.
|
1.女權運動並無主張女性去奪取男性ê權利，m̄是beh kap男性相爭，所beh爭取--ê,是上帝所賞賜hō͘女性ê權利，爭取每一個人天生kap人有平等地位ê權利。人類ê社會，一向對女性無平等，無論男女，攏有責任去消除無平等。 |
|
2. Lú-koân ūn-tōng só͘ hoán-tùi--ê m̄-sī lâm-sèng á-sī lâm-sèng ê koan-tiám, só͘ hoán-tùi--ê sī siā-hōe-siōng bô-pêng-téng, sok-pa̍k lâng ê chè-tō͘, í-ki̍p chhò-gō͘ ê koan-liām kap phian-kiàn, kî-si̍t, bô-hun lâm-lú lóng ū siū bô-kāng-khoán chhò-gō͘ ê siā-hōe koan-liām só͘ sok-pa̍k. (e̍k-chiá soeh-bêng: chhin-chhiūⁿ it-poaⁿ ê koan-liām kóng, cha-bó͘ gín-á m̄-bián tha̍k siuⁿ-chōe chheh; cha-po͘ gín-á bōe-sái khàu.)
|
2.女權運動所反對--ê m̄是男性抑是男性ê觀點，所反對--ê是社會上無平等，束縛人ê制度，以及錯誤ê觀念kap偏見，其實，無分男女攏有受無共款錯誤ê社會觀念所束縛。（譯者說明：親像一般ê觀念講，查某囡仔m̄免讀siuⁿ濟冊；查甫囡仔bōe使哭。） |
|
3. Lú-koân ūn-tōng bô chú-tiuⁿ lú-sèng piàn-sêng kap lâm-sèng it-bô͘-it-iūⁿ, piàn-chòe cha-po͘ khoán, i só͘ hoán-tùi--ê, sī siā-hōe tùi lú-sèng, iàu-kiû in tio̍h hù-ha̍p chi̍t-ê kò͘-tēng ê lú-sèng ê hêng-siōng, kóng lú-sèng tō-sī èng-kai án-ni án-ni chiah tio̍h, chiah sī cha-bó͘-lâng khoán. Lú-sèng bô beh kiông-pek ka-kī khì hù-ha̍p hit-ê kò͘-tēng ê hêng, tān-sī, iā bô beh tiau-kang khì bô͘-hóng lâm-sèng. Lâm-lú sui-jiân ū hun-pia̍t, tān-sī bô koân, kē, hó, bái chi hun, m̄-bián in-ūi siⁿ-chò lú-sèng chiū kám-kak kiàn-siàu. Chí-iàu ē-tàng thoat-lī siā-hōe kò͘-tēng ê chhò-gō͘ koan-liām ê sok-pa̍k, hoat-hui ka-kī ê kò-sèng kap te̍k-tiám, chiū hù-ha̍p lú-koân ūn-tōng ê cheng-sîn.
|
3.女權運動無主張女性變成kap男性一模一樣，變做查甫款，伊所反對--ê,是社會對女性，要求in著附合一個固定ê女性ê形像，講女性tō是應該án-ni án-ni chiah著，chiah是查某人款。女性無beh強迫家己去附合hit個固定ê形，但是，也無beh刁工去模仿男性。男女雖然有分別，但是無懸、低、好、bái之分，m̄免因為生做女性就感覺見笑。只要會當脫離社會固定ê錯誤觀念ê束縛，發揮家己ê個性kap特點，就附合女權運動ê精神。 |
|
4. Lú-koân ūn-tōng só͘ cheng-chhú--ê khah m̄-sī gú-giân-siōng ê kái-piàn, m̄-sī kóng ēng “lú-lám pêng-téng” lâi tāi-thè “lám- lú pêng-téng”; ēng lú-jī-pêng ê i lâi chheng-ho͘ Siōng-tè, chiū-sī ū chhui-hêng lú-koân ah, kî-si̍t che khah bô tiōng iàu, khah m̄-sī kun-pún. Só͘ beh cheng-chhú--ê, sī si̍t-chit-siōng ê kái-piàn, m̄-sī hêng-sek-siōng ê kái-piàn; sī koan-liām kap thāi-tō͘ ê kái-piàn, m̄-sī giân-gú ê kái-piàn.
|
4.女權運動所爭取--ê較m̄是語言上ê改變，m̄是講用「女男平等」來代替「男女平等」；用女字爿 ê她來稱呼上帝，就是有推行女權ah，其實che較無重要，較m̄是根本。所beh爭取--ê,是實質上ê改變，m̄是形式上ê改變；是觀念kap態度ê改變，m̄是言語ê改變。 |
|
5. Lú-koân ūn-tōng bô hoán-tùi hiân-chhe liông-bió. Tùi lú-koân ūn-tōng siōng-tōa ê gō͘-kái, sī siūⁿ-kóng lú-koân ūn-tōng hoán-tùi hiân-chhe liông-bió, só͘-í, ū-ê cha-po͘-lâng kám-kak in só͘ su-iàu--ê tī chhù-lāi sûi-sî ū lâng chiàu-kò͘ ho̍k-sāi ê an-choân-kám (á-sī i-nāi-kám) siū-tio̍h ui-hia̍p; ū-ê ēng chò hiân-chhe liông-bió chò jîn-seng bo̍k-te̍k ê cha-bó͘-lâng kám-kak in-ê chun-giâm siū-siong, kî-si̍t, tùi hiân-chhe liông-bió, lú-koân ūn-tōng m̄-nā bô hoán-tùi, hoán-tńg piáu-sī kèng-ì.
|
5.女權運動無反對賢妻良母。對女權運動上大ê誤解，是想講女權運動反對賢妻良母，所以，有ê查甫人感覺in所須要--ê tī厝內隨時有人照顧服事 ê安全感（抑是依賴感）受著威脅；有ê用做賢妻良母做人生目的ê查某人感覺in ê尊嚴受傷，其實，對賢妻良母，女權運動m̄若無反對，反轉表示敬意。 |
|
Lú-koân ūn-tōng sī hoán-tùi ēng hiân-chhe liông-bió chò chià-kháu lâi hān-chè lú-sèng tī kî-thaⁿ hong-bīn ê hoat-tián. Lú-sèng chò lâng-ê-bó͘, lâng-ê lāu-bú sī i jîn-seng-tiong ê N̄g-ê kak-sek nā-tiāⁿ, m̄-sī choân-pō͘. Tān-sī, kì-jiân chò lâng-ê bó͘ lâng-ê lāu-bú, tio̍h chòe hó--ê bó͘ hó--ê lāu-bú, che sī lí-só͘-tong-jiân, sī múi chi̍t-ê lú-sèng só͘ èng-kai nó-le̍k--ê. Kāng-khoán ê tō-lí, múi chi̍t-ê lâm-sèng iā èng-kai chò hó--ê tiōng-hu, hó--ê lāu-pē, tān-sī kòe-khì m̄-bat ū lâng thê-chhiòng “hiân-hu liông-hū”, liân chit-ê miâ-sû mā m̄-bat chûn-chāi--kòe. Lâm-sèng kiám tio̍h m̄-bián chò hó-ang-sài, hó-lāu-pē? Á-sī siā-hōe tùi lú-sèng ê iàu-kiû te̍k-pia̍t khah giâm, tùi lâm-sèng ê iàu-kiû khah sang? Kan-na iau-kiû hiân-chhe liông-bió, bô iau-kiû hiân-hu liông-hū, che sī oai-ko hiān-siōng. Tùi taⁿ í-āu, lióng hong-bīn lóng ài thê-chhiòng kiông-tiau lâm-sèng tī ka-têng-tiong ê tiōng-iàu.
|
女權運動是反對用賢妻良母做藉口來限制女性tī其他方面ê發展。女性做人ê某、人ê老母是伊人生中 ê兩個角色nā-tiāⁿ，m̄是全部。但是，既然做人ê某，人ê老母，著做好--ê某，好--ê老老母，che是理所當然，是每一個女性所應該努力--ê。共款ê道理，每一個男性也應應該做好--ê丈夫，好--ê老父，但是過去m̄-bat有人提倡「賢夫良父」，連這個名詞mā m̄-bat存在--過。男性kiám著m̄免做好翁婿、好老父？抑是社會對女性ê要求特別較嚴，對男性ê要求較鬆？Kan-na要求賢妻良母，無要求賢夫良父，che是oai-ko現象。對今以後，兩方面攏ài提倡強調男性tī家庭中 ê重要。 |
|
Téng-bīn ū kóng, chò bó͘ kap lāu-bú, sī lú-sèng jîn-seng-tiong ê N̄g-ê kak-sek nā-tiāⁿ, piáu-sī, tī hun-in koan-hē siōng ê chek-jīm á-sī bí-tek, tān-sī m̄-sī in î-it ê jîn-seng, iā m̄-sī in î-it ê bí-tek. Nā siūⁿ kóng hiân-chhe liông-bió sī lú-sèng î-it ê jîn-seng kap bí-tek, án-ni chiū-sī hó͘-jīn bô-kiat-hun ê lú-sèng tī sè-kan chûn-chāi ê kè-ta̍t, hó͘-jīn kóa-hū kap gín-á í-keng tióng-sêng ê lú-sèng tī sè-kan kè-sio̍k chûn-chāi ê kè-ta̍t.
|
頂面有講：做某kap老母，是女性人生中ê兩個角色nā-tiāⁿ，表示，tī婚姻關係上ê責任抑是美德，但是m̄是in唯一ê人生，也m̄是in唯一ê美德。若想講賢妻良母是女性唯一ê人生kap美德，án-ni就是否認無結婚ê女性tī世間存在ê價值，否認寡婦kap囡仔已經長成ê女性tī世間繼續存在ê價值。 |
|
Lú-sèng tī siā-hōe-siōng hoat-tián kap chò hiân-chhe liông-bió pēng bô chhiog-tu̍t. Chit-gia̍p hū-lú chiàu-siông ē-tàng chò hiân-chhe liông-bió. Ū-ê lâng bōe-tàng chò hiân-chhe liông-bió, goân-in chin-chōe, bóe-sái lōa kóng lóng-sī in-ūi lú-sèng tī siā-hōe-siōng hoat-tián, chóng-kóng chi̍t-kú, lú-koân ūn-tōng chun-tiōng hiân-chhe liông-bió chit-ê bí-tek, tān-sī, hoán-tùi chiong i choa̍t-tùi-hòa.
|
女性tī社會上發展kap做賢妻良母並無衝突。職業婦女照常會當做賢妻良母。有ê人bōe tàng做賢妻良母，原因真濟，bóe使賴講攏是因為女性tī社會上發展，總講一句，女權運動尊重賢妻良母這個美德，但是，反對將伊絕對化。 |
|
6. Lú-koân ūn-tōng bô chú-tiuⁿ lú-sèng lóng tio̍h hòng-khì ka-têng, iā bô chú-tiuⁿ só͘-ū ê lú-sèng lóng tio̍h khì siā-hōe-siōng kiû hoat-tián chhōe chit-gia̍p. I só͘ beh cheng-chhú--ê sī ki-hōe pêng-téng, lâm, lú ū kāng-khoán ê ki-hōe soán-te̍k ka-kī ê sū-gia̍p kap chì-hiòng. Lú-sèng sī m̄-sī beh tī gōa-bīn hoat-tián, èng-kai i ka-kī ē-sái soán-te̍k, iā kap tiōng-hu hia̍p-tiau. Lú-sèng khì siā-hōe kiû hoat-tián, bô it-tēng chiū-sī hòng-khì ka-têng. Tiān-iáⁿ kap siáu-soat sî-siông ài kóng “sū-gia̍p kap ài-chêng, ka-têng bōe-tàng lióng choân”, kî-si̍t che sī chin chió-sò͘ ê lē. Hu-hū nā hō͘-siōng thé-thiap pang-chō͘, lú-sèng tī siā-hōe-siōng hoat-tián bōe gûi-hāi ka-têng.
|
6.女權運動無主張女性攏著放棄家庭，也無主張所有ê女性攏著去社會上求發展chhōe職業。伊所beh爭取--ê是機會平等，男、女有共款ê機會選擇家己ê事業kap志向。女性是m̄是beh tī外面發展，應該伊家己會使選擇，也kap丈夫協調。女性去社會求發展，無一定就是放棄家庭。電影kap小說時常ài講「事業kap 愛情，家庭bōe tàng兩全」，其實che是真少數ê例。夫婦若互相體貼幫助，女性tī社會上發展bōe危險家庭。 |
|
Kî-si̍t, ka-têng m̄-sī kan-na sī bó͘ ê, iā-sī ang ê, sī kiáⁿ ê, sī ang, bó͘, chú-lú tāi-ke ê. Múi chi̍t-ê tī ka-têng lóng ū i-ê kak-sek, koân-lī kap gī-bū, sim-lí-ha̍k-ka kā lán kóng, gín-á tī sêng-tióng ê kòe-thêng-tiong, tùi pē-bú ê chiàu-kò͘ kap koan-hoâi, kāng-khoán lóng su-iàu. Chin-chōe sim-lí bô kiān-choân ê gín-á, sī in-ūi khiàm-khoeh lāu-pē ê chiàu-kò͘ kap koan-hoâi só͘ chō-sêng--ê. Só͘-í, kàu-ióng chú-lú, pē-bú èng-kai chò-hóe hū-khí ê chek-jīm.
|
其實，家庭m̄是kan-na是某ê,也是翁ê,是子ê,是翁、某、子女逐家ê。每一個tī家庭攏有伊ê角色，權利kap義務，心理學家kā咱講：囡仔tī成長ê過程中，tùi父母ê照顧kap關懷，共款攏需要。真濟心理無健健全ê囡仔，是因為欠缺老父ê照顧kap關懷所造成--ê。所以，教養子女，父母應該做做伙負起責任。 |
|
Kòe-khì ê siā-hōe, lâm-lú hun-kang ha̍p-chok, cha-po͘-lâng koán gōa-bīn, cha-bó͘-lâng liāu-lí lāi-bīn, tān-sī lán chit-má í-keng m̄-sī seng-oa̍h tī lông-gia̍p thiok-bo̍k-gia̍p ê sî-tāi, só͘-í chit-chióng hêng ê hun-kang, í-keng m̄-sī choa̍t-tùi pit-iàu. Lú-koân ūn-tōng chi-chhî lâm-lú ha̍p-chok, hu-chhe ha̍p-chok ê goân-chek, tān-sī ha̍p-chok ê hêng-thài kap hong-sek èng-kai khah ū chhun-kiu--leh, èng-kai chiàu múi chi̍t-ê ka-têng ê chêng-hêng kap su-iàu lâi an-pâi, m̄-sī ēng bó͘ chi̍t-chióng hêng-thài chò choa̍t-tùi.
|
過去ê社會，男女分工合作，查甫人管外面，查某人料理內面，但是咱chit-má已經m̄是生活tī農業畜牧業ê時代，所以這種形ê分工，已經m̄是絕對必要。女權運動支持男女合作，夫妻合作ê原則，但是合作ê形態kap方式應該較有chhun kiu --leh，應該照每一個家庭ê情形kap需要來安排，m̄是用某一種形態做絕對。 |
|
Lú-koân ūn-tōng chú-tiuⁿ lú-sèng kiâⁿ-ji̍p siā-hōe, m̄-sī beh kóng tio̍h hòng-khì ka-têng, tian-tò sī beh thê-chhiòng chi̍t-ê pí kòe-khì koh khah pêng-hêng, koh khah kiān-choân ê ka-têng kap siā-hōe. Iā chiū-sī kóng, ka-têng m̄-nā sī lú-sèng--ê, iā-sī lâm-sèng--ê; siā-hōe m̄-nā sī lâm-sèng--ê, iā-sī lú-sèng--ê lâm-lú tī siā-hōe, tī ka-têng lóng ài khan-chhiú ha̍p-chok, saⁿ pang-chān, saⁿ pó͘-chiok.
|
女權運動主張女性行入社會，m̄是beh講著放棄家庭，顛倒是beh提倡一個比過去koh較平衡，koh較健全ê家庭kap社會。也就是講：家庭m̄若是女性--ê,也是男性--ê;社會m̄若是男性--ê,也是女性--ê,男女tī社會，tī家庭攏ài牽手合合作，相幫贊，相補足。 |
|
Lú-koân ūn-tōng iā kiò-chòe lú-sèng kái-hòng ūn-tōng, sī beh tùi sok-pa̍k in ê chè-tō͘, si̍p-koàn, hong-sio̍k, koan-liām, thāi-tō͘ kái-hòng chhut-lâi.
|
女權運動也叫做女性解放運動，是beh tùi束縛in ê制度、習慣、風俗、觀念、態度解放出來。 |
|
(Hong-hiòng siang-ge̍h-khan tē 9 kî, 1991 nî 3 ge̍h)
|
(風向雙月刊第9期，1991年3月) |
