Piān-tong
|
便當 |
| Lâu Tēng-hôa |
劉定華 |
|
Cha̍p gōa nî chêng, tī lán Tâi-oân lâm-pō͘ Soaⁿ-tōe-mn̂g ê hū-kūn ê chi̍t ê sió-sió chng-siā. Tī beh ji̍p chng-siā ê tang-pêng-bīn, ū chi̍t keng chháu-chhù-á, í-keng chin kū, in-ūi khàm tī chhù-téng ê chháu lóng í-keng piàn o͘ lah. Tī hit lāi-bīn ū tòa chi̍t ê ma-ma kap i ê ta po͘-kiáⁿ, miâ kiò-chòe A-hôa. In lóng bô chhân, iā bô hn̂g. Só͘-í chit ê chòe ma-ma ê tio̍h ta̍k ji̍t tī thiⁿ beh kng ê sî khí-lâi, thang khì ta̍k só͘-chāi khòaⁿ ū lâng teh lôe han-chû bô? Nā ū, chiū khioh tām-po̍h lâi î-chhî in ê seng-oa̍h. Ū sî nā bô han-chû thang khioh, chiū ji̍p-khì soaⁿ-n̍i̍h khioh chhâ khì bōe, tùi án-ni thang tit-tio̍h tām-po̍h ê chîⁿ lâi seng-oa̍h. Só͘-í in ê seng-oa̍h thang kóng hui-siông ê kan-khó͘.
|
十外年前，tī咱台灣南部山地門ê附近ê一個小小庄社。Tī beh入庄社ê東爿面，有一間草厝仔，已經真舊，因為蓋tī厝頂ê草攏已經變烏--lah。Tī hit 內面有tòa一個媽媽kap伊ê查甫子，名叫做阿華。In攏無田，也無園。所以這個做媽媽--ê著逐日tī天beh光ê時起--來，thang去逐所在看有人teh犁蕃藷--無？若有，就拾淡薄來維持 in ê生活。有時若無蕃藷thang拾，就入去山--n̍i̍h拾柴去賣，tùi án-ni thang得著淡薄ê錢來生活。所以in ê生活thang講非常ê艱苦。 |
|
Taⁿ, ū chi̍t ji̍t, i ê kiáⁿ A-hôa tùi ha̍k-hāu tńg-lâi, kā i ê ma-ma kóng, “Ma-ma, goán lāu-su kóng, tùi bîn-á-ji̍t khí, ta̍k ê ha̍k-seng lóng tio̍h chah piān-tong khì ha̍k-hāu, thang lī-iōng tiong-tàu sî ê chi̍t tiám-cheng lâi pó͘-si̍p, á-sī chòe si̍p-tôe, nā bô ōe éng-hióng khó Tiong-o̍h.”
|
今，有一日，伊ê子阿華tùi學校轉--來，kā伊ê媽媽講：「媽媽，阮老師講，tùi明仔日起，逐個學生攏著chah便當去學校，thang利用中晝時ê一點鐘來補習，抑是做習題，若無會影響考中學。」 |
|
I ê lāu-bú thiaⁿ liáu-āu, hui-siông ê hoaⁿ-hí. In-ūi i pún-sin m̄-bat jī, chin ài i ê kiáⁿ-jî ū hó ê chiân-tô͘ lâi kái-siān in ê seng-oa̍h. Chóng-sī tī lēng-gōa chi̍t hong-bīn, tī i ê sim-lāi hui-siông ê kan-khó͘. In-ūi tī in chhù-ni̍h, tû-khí in ta̍k ji̍t chia̍h pn̄g ê nn̄g tè óaⁿ, nn̄g siang tī, chi̍t ki thng-sî, nn̄g ê pôaⁿ-á kap nn̄g ê óaⁿ-thâu, í-gōa lóng bô ū thang chòe piān-tong khoeh-á ê khì-kū; iah chhù koh bô chîⁿ thang khì bóe piān-tong khoeh-á.
|
伊ê老母聽了後，非常ê歡喜。因為伊本身m̄-bat 字，真ài伊ê子兒有好ê前途來改善in ê生活。總--是tī另外一方面，tī伊ê心內非常ê艱苦。因為tī in厝--ni̍h，除去in逐日食飯ê兩塊碗，兩雙箸，一枝湯匙，兩個盤仔kap兩個碗頭，以外攏無有thang做便當篋仔ê器具；iah 厝koh無錢thang去買便當篋仔。 |
|
Bô hoat-tō͘, i chiū kā i ê kiáⁿ A-hôa kóng, “A-hôa, bîn-á-ji̍t lán bô piān-tong khoeh-á thang hō͘ lí chah khì ha̍k-hāu, ma-ma seng ēng chàng-hio̍h-á kā lí pau, hō͘ lí chah khì ha̍k-hāu ho͘N3.”
|
無法度，伊就kā伊ê子阿華講：「阿華，明仔日咱無便當篋仔thang hō͘你chah去學校，媽媽先用粽葉仔kā你包，hō͘你chah去學校--ho͘N3」。 |
|
A-hôa thiaⁿ in ma-ma ê ōe liáu-āu, sim-lāi chin tio̍h-kip koh kiaⁿ-hiâⁿ. In-ūi tùi i ji̍p-ha̍k í-lâi, siông-siông ū tông-o̍h chhiò i ta̍k ji̍t lóng chhēng chin bái ê saⁿ, koh bô chîⁿ thang khì hok-lī-siā bóe mi̍h chia̍h. Só͘-í tī hioh-khùn ê sî-kan kap i saⁿ-kap thit-thô ê pêng-iú chin chió. Taⁿ bîn-á-ji̍t i nā koh bô piān-tong khoeh-á thang chah pn̄g, i ê tông-o̍h it-tēng ōe koh chhiò i sī chi̍t ê “sàn-kúi.” M̄-kú i ê lāi-sim sui-jiân kan-khó͘, i tī gōa-piáu lóng bô piáu-hiān chhut-lâi.
|
阿華聽in媽媽ê話了後，心內真著急koh驚惶。因為tùi伊入學以來，常常有同學笑伊逐日攏穿真bái ê衫，koh無錢thang去福利社買物食。所以tī歇睏ê時間kap伊相kap thit-thô ê 朋友真少。今，明仔日伊若koh無便當篋仔thang chah飯，伊ê 同學一定會koh笑伊是一個「散鬼」。M̄-kú伊ê內心雖然艱苦，伊tī外表攏無表現--出來， |
|
In-ūi i chai, i ê ma-ma í-keng ta̍k ji̍t ūi-tio̍h i chīn chòe tōa ê khùi-la̍t lâi hō͘ i khì ha̍k-hāu tha̍k-chheh lah. Só͘-í i ēng hoaⁿ-hí ê piáu-chêng ìn i ê lāu-bú kóng, “Ma-ma, ēng chàng-hio̍h-á pau pn̄g hó, chia̍h liáu thang tìm tiāu, bián koh the̍h chi̍t ê khang ê piān-tong khoeh-á tńg-lâi.”
|
因為伊知伊ê媽媽已經逐日為著伊盡最大ê氣力來hō͘伊去學校讀冊--lah。所以伊用歡喜ê表情應伊ê老母講：「媽媽，用粽葉仔包飯好，食了thang tìm 掉，免koh提一個空ê 便當篋仔轉--來」。 |
|
I ê ma-ma thiaⁿ-tio̍h chit ê gín-ná, tī chiah sòe-hàn chiū ōe hiáu thé-thiap lāu-bú ê kan-khó͘, chin siū kám-tōng, só͘-í bô hêng tiong chhun chhut i chû-ài ê siang-chhiú, chiong i ê kiáⁿ lám tī heng-chêng, iah ba̍k-sái chhin-chhiūⁿ tn̄g sòaⁿ ê liām chu, chi̍t ti̍h chi̍t ti̍h ti̍h lo̍h tī i só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ-jî ê thâu-mn̂g. Siāng-sî tī i ê sim-lāi koat-tēng kóng, “Bîn-á-ji̍t góa ê kiáⁿ khì ha̍k-hāu, góa it-tēng beh khì khah hn̄g ê só͘-chāi khioh khah chōe ê han-chû, á-sī chhâ lâi bōe, thang hō͘ góa ê kiáⁿ A-hôa bóe chi̍t ê piān-tong khoeh-á kap khah hó ê mi̍h-phè, hō͘ i chah khì ha̍k-hāu thang kè chi̍t ji̍t kap lâng sio-siāng ê seng-oa̍h, hō͘ i iā ū khoài-lo̍k ê chi̍t ji̍t.”
|
伊ê媽媽聽著這個囡仔tī chiah細漢就會曉體貼老母ê 艱苦，真受感動，所以無形中伸出伊慈愛ê雙手，將伊ê子攬 tī胸前，iah 目屎親像斷線ê念珠，一滴一滴滴落tī伊所疼ê 子兒ê頭毛。Siāng時tī伊ê心內決定講：「明仔日我ê子去學校，我一定beh去較遠ê所在拾較濟ê蕃藷，抑是柴來賣，thang hō͘我ê子阿華買一個便當篋仔kap較好ê 物配，hō͘伊chah去學校thang過一日kap人相像ê 生活，hō͘伊也有快樂ê一日。」 |
|
Keh-ji̍t, A-hôa kó-jiân ēng chàng-hio̍h-á chah pn̄g khì ha̍k-hāu. Kàu tiong-tàu chia̍h pn̄g ê cheng tân ê sî i ê sim hui-hiông ê kiaⁿ-hiâⁿ, iā chū-pi-kám in-ūi so͘ chah ê mi̍h-kiāⁿ, hō͘ i bô ióng-khì chiong só͘ chah-lâi ê pn̄g the̍h chhut-lâi chia̍h. In-ūi i kám-kak sō͘ ū ēng piān-tong khoeh-á chah pn̄g ê tông-o̍h lóng teh ēng khòaⁿ-khin kap ho͘N3-kî ê gán-kong teh khòaⁿ i, hit sî hō͘ i sim-lāi sán-seng chi̍t ê put-pêng kap oàn-thàn ê liām-thâu, chiū-sī góa pîⁿ-pîⁿ sī ha̍k-seng, cháiⁿ-iūⁿ góa thái ōe siⁿ tī sàn-chhiah lâng ê ka-têng. Ah! Góa nā chhin-chhiūⁿ góa ê a-peh in hiah hó-gia̍h, ū hn̂g koh ū tiàm, m̄-chai beh jōa-ni̍h-á hó leh.
|
隔日，阿華果然用粽葉仔chah飯去學校。到中晝食飯ê鐘tân ê時，伊ê心非常ê驚惶，也自卑感因為所chah ê物件，hō͘伊無勇氣將所chah--來ê 飯提出來食。因為伊感覺所有用便當篋仔chah飯ê同學攏teh用看輕kap好奇ê眼光teh看--伊，hit時hō͘伊心內產生一個不平kap怨嘆ê念頭，就是：我平平是學生，chóaⁿ-iūⁿ我thái會生tī散赤人ê家庭。Ah！我若親像我ê阿伯in hiah好額，有園koh有店，m̄知beh偌ni̍h仔好--leh。 |
|
Chóng-sī tú-tú tī chit ê sî, tī i ê sim-lāi iáu ū chi̍t ê siaⁿ teh kā i kóng, “Lí ê ma-ma tng tī lí tiong-tàu teh hioh-khùn ê sî, i iáu koh tī iá-gōa teh chòe kang, ūi-tio̍h beh iúⁿ-chhī lí. Iah lí só͘ chah lâi ê tiong-tàu tǹg sī i pôaⁿ-soaⁿ kè-niá, thoa-bôa kan-khó͘ lâu hui̍h-kōaⁿ só͘ ōaⁿ-lâi--ê, lí cháiⁿ-iūⁿ lia̍h hiah ê chòe kiàn-siàu ah, lí tio̍h lia̍h hiah ê chòe êng-kng chiah tio̍h.”
|
總--是tú-tú tī這個時，tī伊ê 心內iáu有一個聲teh kā伊講：「你ê媽媽當tī你中晝teh歇睏 ê 時，伊iáu koh tī野外teh 做工，為著beh養飼你。Iah你所chah --來ê中晝頓是伊盤山過嶺，拖磨艱苦流血汗所換--來ê,你chóaⁿ-iūⁿ掠hiah ê做見笑--ah，你著掠hiah ê做榮光才著。」 |
|
I siūⁿ kàu chia, chiū chhun-chhut i ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah ê siang-chhiú ji̍p-khì toh-á-lāi, chiong só͘ chah lâi ê pn̄g the̍h--chhut-lâi, hē tī toh-téng, ēng khiân-sêng ê sim kî-tó kám-siā liáu-āu, chiū ēng hoaⁿ-hí koh bô kiàn-siàu ê sim-chêng lâi chia̍h. Sui-jiân tng i teh chia̍h ê sî, chē chiàⁿ-pêng ê chi̍t ê hó-gia̍h lâng ê kiáⁿ tōa siaⁿ soan-pò͘ kóng: “A-hôa bô piān-tong khoeh-á, koh chah han-chû-chhiam pn̄g, phè kiâm-hî kap chhài-pó͘.” Chóng-sī A-hôa ēng ké bô thiaⁿ-kìⁿ lâi tùi-hù i, chí-ū chēng-chēng lâi chia̍h i ê ma-ma kā i chún-pī ê chia̍h mi̍h.
|
伊想到 chia,就伸出伊ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah ê雙手入去桌仔內，將所chah--來ê飯提--出來，hē tī桌頂，用虔誠ê心祈禱感謝了後，就用歡喜koh無見笑ê心情來食。雖然當伊teh食ê時，坐正爿ê一個好額人ê子大聲宣佈講：「阿華無便當篋仔，koh chah蕃藷簽飯，配鹹魚 kap菜脯。」總--是阿華用假無聽見來對付伊，只有靜靜來食伊ê 媽媽kā伊準備ê食物。 |
|
Taⁿ kàu hit ē-po͘, ha̍k-hāu pàng-o̍h beh tńg-khì chhù ê lō͘-chiūⁿ, A-hôa tī i ê sim-lāi iáu teh siūⁿ piān-tong ê sū. I siūⁿ kóng, góa it-tēng ē-thang chiong tông-o̍h ê thí-chhiò kā ma-ma kóng, bián-tit hō͘ i siong-sim. Chóng-sī bô phah-sǹg, tng i kàu chhù ê sî, i ê ma-ma í-keng teh tán i, ēng chû-ài ê bīn-iông hoan-gêng i. Tng A-hôa kap i ê ma-ma ji̍p khì chhù-lāi ê sî, hoat-hiān tī chia̍h-pn̄g toh-téng ū khǹg chi̍t ê kim-n̂g ê piān-tong khoeh-á tī hia, sī i ê ma-ma kin-á-ji̍t khioh-chhâ só͘ ōaⁿ lâi ê tāi-kè. A-hôa khòaⁿ-tio̍h i lāu-bú thiàⁿ i kàu chiah chhim, m̄-kam i siū lâng khòaⁿ-khin, chiū tùi i ê ma-ma kā i lám-teh, sòa lâu-chhut kám-kek kap kám-siā ê ba̍k-sái, iā chiong kin-á-ji̍t tâng-o̍h ê thí-chhiò, chhin-chhiūⁿ o͘-ian lóng pe-sòaⁿ, oân-choân bōe kì-tit.
|
今到hit e晡，學校放學beh轉去厝ê路上，阿華tī伊ê心內iáu teh想便當ê事。伊想講，我一定m̄-thang將同學ê恥笑kā 媽媽講，免tit hō͘伊傷心。總--是無扑算，當伊到厝ê時，伊ê媽媽已經teh等--伊，用慈愛ê面容歡迎--伊。當阿華kap伊ê媽媽入去厝內ê時，發現tī食飯桌頂有囥一個金黃ê便當篋仔tī hia,是伊ê媽媽今仔日拾柴所換--來ê代價。阿華看著伊老母疼伊到chiah深，m̄甘伊受人看輕，就tùi伊ê媽媽kā伊攬--teh，續流出感激kap感謝ê目屎。也將今仔日同學ê恥笑，親像烏煙攏飛散，完全bōe記--tit。 |
|
（Lú-soan Ge̍h-khan Tē 61 kî, 1965 nî 1 ge̍h)
|
（女宣月刊第61期，1965年1月） |
