首頁 >文學作品
文學作品
回上一頁
本篇文章總共有15個段落,33個語句,867個語詞,1207個音節
Phîⁿ-ô͘ Seng-oa̍h kiàn-bûn 澎湖生活見聞
Chiong Sūi-lêng Chiong Sūi-lêng
Kok-ūi kèng-thiàⁿ ê tho̍k-chiá pêng-an. 各位敬疼ê讀者平安。
Tī Phîⁿ-ô͘ seng-oa̍h N̄g nî kú, in-ūi chòe sûn-hôe kang-chok, só͘-í khah ū ki-hōe khì ta̍k ê tó-sū, chū-jiân ōe khòaⁿ tio̍h chin-chōe kap Tâi-oân bô siāng khoán ê sū, kám-kak chin sim-sek, chit chūn lâi kài-siāu kúi hāng, ǹg-bāng ōe hō͘ tāi-ke khah liáu-kái Phîⁿ-ô͘ ê chêng-hêng thang kè-sio̍k koan-sim tī Phîⁿ-ô͘ ê thoân-tō. Tī澎湖生活兩年久,因為做巡迴工作,所以較有機會去逐個島嶼,自然會看著真濟kap台灣無像款ê事,感覺真心適,這陣來介紹幾項,向望會hō͘逐家較了解澎湖ê情形thang繼續關心tī澎湖ê傳道。
1. Hî kap han-chû. 1. 魚kap蕃藷。
Phîⁿ-ô͘ ê lông-sán-bu̍t m̄-ta̍t-tio̍h Tâi-oân pún-tó, ū chin-chōe sī chia bōe thang sán-seng ê, chhin-chhiūⁿ bí kap chōe-chōe khoán ê chhiⁿ-chhài, lóng tio̍h ǹg-bāng Tâi-oân ê kiong-kip. Chia ê chú-iàu lông-sán-bu̍t sī han-chû, che sī ta̍k ê tó-sū lóng ōe thang chèng ê, han-chû chiū chiâⁿ-chòe Phîⁿ-ô͘ lâng ê chú-iàu chia̍h-liāu-phín. Sui-jiân 3 nî lâi ūi-tio̍h hān-chai, han-chû kiám siu, tì-kàu tio̍h tùi Tâi-oân pún-tó phòe han-chû lâi chia̍h, iā bōe in-ūi án-ni oân-choân kái chòe chia̍h bí, sī in-ūi chia̍h han-chû phè hî ê chu-bī chin ha̍h, te̍k-pia̍t sī joa̍h-thiⁿ, han-chû thng phè hî sī chin lī-kháu. Tú-chiah lâi Phîⁿ-ô͘ ê sî, khòaⁿ tio̍h chia ê lâng kan-ta chia̍h han-chû phè hî, kám-kak chin khó-lîn, chóng-sī āu-lâi thiaⁿ kóng Phîⁿ-ô͘ sī hó-gia̍h lâng chia̍h han-chû, sòng-hiong lâng chiah ū chia̍h bí, sī in-ūi hó-gia̍h lâng ka-kī ū thó͘-tōe thang chèng-choh, ū han-chû thang siu-sêng, m̄-bián bóe bí; sòng-hiong lâng ka-kī bô han-chû thang siu chiah bóe bí lâi chia̍h. Khòaⁿ-kìⁿ chia ê lâng hiah ài chia̍h han-chû sòa khí ho͘N3-kî, bóe han-chû chú thng lâi phè hî khòaⁿ chi̍t-ē, chiah chai han-chû kap hî si̍t-chāi chin ha̍h, chin hó-chia̍h, han-chû thng nā chham tām-po̍h thn̂g lo̍h-khì ōe koh-khah hó-chia̍h. Nā ū ài chia̍h hî ê tho̍k-chiá “han-chû phè hî,” chhiáⁿ lín chhì hit ê chu-bī khòaⁿ leh, hî nā jú chhiⁿchiū ōe kám-kak jú hó-chia̍h, phah-sǹg lí ōe ná chia̍h ná ài chia̍h. 澎湖ê農產物m̄值著台灣本島,有真濟是chia bōe thang產生--ê,親像米kap濟濟款ê青菜,攏著向望台灣ê供給。Chia ê主要農產物是蕃藷,che是逐個島嶼攏會thang種--ê,蕃藷就成做澎湖人ê主要食料品。雖然3年來為著旱災,蕃藷減收,致到著tùi台灣本島配蕃藷來食,也bōe因為án-ni完全改做食米,是因為食蕃藷配魚ê滋味真合,特別是熱天,蕃藷湯配魚是真利口。Tú-chiah來澎湖ê時,看著chia ê人kan-ta食蕃藷配魚,感覺真可憐,總--是後--來聽講澎湖是好額人食蕃藷,散hiong人才有食米,是因為好額人家己有土地thang種作,有蕃藷thang收成,m̄免買米;散hiong人家己無蕃藷thang收才買米來食。看見chia ê人hiah愛食蕃藷續起好奇,買蕃藷煮湯來配魚看--一下,才知蕃藷kap魚實在真合,真好食,蕃藷湯若摻淡薄糖(砂糖) 落去會koh較好食。若有愛食魚ê讀者「蕃藷配魚」,請lín試hit個滋味看--leh,魚若愈chhiⁿ就會感覺愈好食,扑算你會那食那愛食。
Chiàu góa khòaⁿ, Phîⁿ-ô͘ lâng chia̍h han-chû ê pí chia̍h bí khah chōe (Má-kong tû gōa). Koh hî chin-chōe chū-jiân sī phè hî, ná chhin-chhiūⁿ chin khó-lîn. Chóng-sī Phîⁿ-ô͘ lâng ê thé-keh lóng chin chho͘-tōa, koh ióng-chòng, iā tn̂g hè-siū, 70 hè í-siōng ê lāu-lâng chin-chōe, tī Āu-liâu ū chi̍t ūi 103 hè ê lāu-lâng iáu ōe chhng chiam, che kiám-chhái sī chia̍h hî kap han-chû ê koan-hē. 照我看,澎湖人食蕃藷--ê比食米khah濟(馬公除外)。Koh魚真濟自然是配魚,若親像真可憐。總--是澎湖人ê體格攏真粗大,koh勇壯,也長歲壽,70歲以上ê 老人真濟,tī後寮有一位 103歲ê老人iáu會穿針,che kiám-chhái是食魚kap蕃藷ê關係。
Tī chit khoán sòe-sòe ê ko͘-tó iā khòaⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê un-tián kap thiàⁿ-thàng, hō͘ bô chhut-sán bí ê só͘-chāi ê Phîⁿ-ô͘ lâng ū han-chû thang chia̍h, m̄-nā bián gō sí, hoán-tn̂g ū khah ióng-chòng ê sin-thé. Tī 這款細細ê孤島也看見上帝ê恩典kap疼痛,hō͘無出產米ê所在ê澎湖人有蕃藷thang食,m̄但免餓--死,反轉有較勇壯ê身體。
2. Kim-koe ê liāu-lí. 2. 金瓜ê料理。
Phîⁿ-ô͘ chhiⁿ-chhài lūi ê sán-liōng chin chió, jú hn̄g ê lī-tó chiū jú chió, che iā sī hō͘ Phîⁿ-ô͘ lâng ê seng-oa̍h bô hoat-tō͘ thang kap Tâi-oân kāng khoán. Kim-koe tī Tâi-oân sī chin chho͘-sio̍k, chōe-chōe lông-hu sī teh chhī ti, chóng-sī tī Phîⁿ-ô͘ sī chin tin-kùi ê chia̍h-mi̍h. Kim-koe chhoah chhiam chhá bí-hún sī Phîⁿ-ô͘ chhut-miâ ê liāu-lí ê chi̍t hāng, che iā sī lâi Phîⁿ-ô͘ chiah chia̍h tio̍h ê, si̍t-chāi chin hó-chia̍h. 澎湖青菜類ê產量真少,愈遠ê離島就愈少,che也是hō͘澎湖人ê生活無法度thang kap台灣共款。金瓜tī台灣是真粗俗,濟濟農夫是teh飼豬,總--是tī澎湖是真珍貴ê食物。金瓜chhoah chhiam炒米粉是澎湖出名ê料理ê一項,che也是來澎湖才食--著--ê,實在真好食。
Koh Phîⁿ-ô͘ ê kòa-chhài iā chin chió, kiâm-chhài sī lóng tùi Tâi-oân lâi--ê, chóng-sī lī-tó ê lâng ēng ka-kī chèng ê kim-koe sīⁿ chòe kiâm-chhài, lâi chú kim-koe hî iā sī khui pî ê hù-si̍t-phín, si̍t-chāi chin sim-sek, che sī Phîⁿ-ô͘ liāu-lí ê chi̍t hāng. Koh澎湖ê芥菜也真少,鹹菜是攏tùi台灣來--ê,總--是離島ê人用家己種ê金瓜sīⁿ做鹹菜,來煮金瓜魚抑是開脾ê副食品,實在真心適,che是澎湖料理ê一項。
3. Hî koaⁿ kap kê lūi. 3. 魚乾kap kê類。
Phîⁿ-ô͘ thang kóng sī hái-sán ê ông-kok, joa̍h-thiⁿ sî chhut-sán koh-khah chōe, sió pō͘-hūn tī Phîⁿ-ô͘ bōe í-gōa, lóng siau tùi Tâi-oân khì, chóng-sī pha̍k chòe hî-koaⁿ chiah bōe chhut khì Tâi-oân ê iā bōe chió. Koh ū chhut-sán chin-chōe ê hî-pó͘, chia ê joa̍h-thiⁿ chin iām-jia̍t koh bô hō͘-chúi, só͘-í hî-pó͘ pha̍k chi̍t ji̍t chiū ta, thang phòe khì Tâi-oân. Siat-sú Phîⁿ-ô͘ ê khì-hāu nā chhin-chhiūⁿ Ki-liông put-sî teh lo̍h-hō͘, chiū chai só͘ chhut-sán tāi-liōng ê hî kap hî-pó͘ sī bô hoat-tō͘ thang pha̍k, ōe sòa siông-siông chhàu-khì lah. Chóng-sī Siōng-tè chin kî-biāu ê an-pâi, hō͘ chia ê khì-hāu bô hō͘ koh iām-jia̍t, thang pha̍k chin-chōe hî-koaⁿ kap hî-pó͘. Siōng-tè si̍t-chāi sī kî-biāu koh thiàⁿ-thàng ê Siōng-tè. 澎湖thang講是海產ê王國,熱天時出產koh較濟,小部份tī澎湖賣以外,攏銷tùi台灣去,總--是曝做魚乾才賣出去台灣ê也bōe少。Koh有出產真濟ê魚脯,chia ê熱天真炎熱koh無雨水,所以魚脯曝一日就礁,thang配去台灣。設使澎湖ê氣候若親像基隆不時teh落雨,就知所出產大量ê魚kap魚脯是無法度thang曝,會續常常臭--去--lah。總--是上帝真奇妙 ê安排,hō͘ chia ê氣候無雨koh炎熱,thang曝真濟魚乾kap魚脯。上帝實在是奇妙koh疼痛ê上帝。
Koh-chài Phîⁿ-ô͘ lâng iā chin gâu sīⁿ kê, chhin-chhiūⁿ chu-lê kê, teng-hiuⁿ kê, hê-á kê, hái-than kê téng, chin-chōe khoán. Pún-lâi sī ūi-tio̍h tang-thiⁿ ê mi̍h-phè, ke-ke hō͘-hō͘ to ū sīⁿ kê, ná chhin-chhiūⁿ Tâi-oân ê lông-bîn sīⁿ am-koe á-sī chhài-thâu chi̍t iūⁿ, in-ūi tang-thiⁿ hong chin thàu, lia̍h hî khah bô lī-piān, chiū chiong chin-chōe khoán ê hái-sán-bu̍t sīⁿ chòe kê chòe tang-thiⁿ ê mi̍h-phè. Chóng-sī kap Tâi-oân ê kau-thong khah chìn-pō͘, koh hî-gia̍p ke chin hoat-tián ê kin-á-ji̍t, chiah ê kê lūi sòa chiâⁿ-chòe Phîⁿ-ô͘ bêng-sán, sī lâi Phîⁿ-ô͘ koan-kong ê lâng chin hó ê lé-phín. Koh再澎湖人也真gâu豉kê,親像珠螺kê、丁香kê、蝦仔kê、海蟶kê等,真濟款。本來是為著冬天ê 物配,家家戶戶都有豉kê,若親像台灣ê農民豉am瓜抑是菜頭一樣,因為冬天風真透,掠魚較無利便,就將真濟款ê海產物豉做kê做冬天ê物配。總--是kap台灣ê交通較進步,koh魚業加真發展ê今仔日,chiah ê kê類續成做澎湖名產,是來澎湖觀光ê人真好ê禮品。
Chu-ūi Lú Soan ge̍h-khan ê tho̍k-chiá, góa kin-á-ji̍t lóng sī kài-siāu Phîⁿ-ô͘ lâng ê chia̍h-hoat, in-ūi chu-ūi tho̍k-chiá tōa pō͘-hūn lóng sī ka-têng chú-hū, tùi chia̍h ê hong-bīn chin chhù-bī ài gián-kiù, só͘-í chiong tī chia só͘ keng-giām kap khòaⁿ tio̍h ê siá chiah ê lâi chòe lín tāi-ke ê chham-khó . Chóng kóng, Phîⁿ-ô͘ lâng ê seng-oa̍h sī kán-tan koh phok-sò͘, m̄-ta̍t-tio̍h Tâi-oân ê lâng, lâi Phîⁿ-ô͘ kang-chok ê thoân-kàu-chiá ū sî iā tio̍h kap in siāng khoán ê seng-oa̍h. 諸位女宣月刊ê讀者,我今仔日攏是介紹澎湖人ê食法,因為諸位讀者大部份攏是家庭主婦,對食ê方面真趣味愛研究,所以將tī chia所經驗kap看著--ê 寫chiah ê來做lín 逐家ê 參考。總講,澎湖人ê生活是簡單koh樸素,m̄值著台灣ê人,來澎湖工作ê傳教者有時也著kap in像款ê生活。
Chhiáⁿ kok-ūi kèng-ài ê tho̍k-chiá, tī lín kî-tó tiong ōe kì-tit thòe Phîⁿ-ô͘ kî-tó, lâi piáu-sī lín ê koan-sim sī chhim-chhim só͘ pài-thok ê, goān Chú un kap lín tāi-ke tī-teh. 請各位敬愛ê讀者,tī lín祈禱中會記--tit替澎湖祈禱,來表示lín ê關心是深深所拜託--ê,願主恩kap lín逐家tī--teh。
(Lú-soan Goe̍h-khan tē 70 kî, 1965 nî 10 goe̍h) ﹝女宣月刊第70期,1965年10月﹞
回上一頁    終戰後,   1965年,   散文