La̍k-pah-jī phian kap Lô-má-jī
|
六百字篇kap羅馬字 |
| Tīⁿ Choân-sang |
鄭全sang |
|
Tī lán ê kàu-hōe kàu-io̍k tàu-tí tio̍h ēng sím-mi̍h khoán jī? Che sī lán só͘ tú-tio̍h chi̍t hāng ê khùn-lân ê būn-tôe. Ū sî in-ūi hit ê būn-tôe-sèng tōa, tì-kàu hō͘ lán ná-chún ba̍k-chiu pàng-khoeh bô ài kā i siūⁿ, iā teh ǹg-bāng sî-kan ōe kái-koat. M̄-kú sū-si̍t sī bōe thang hō͘ lán bô kā i siūⁿ, in-ūi che kap lán hiān-chāi ê sū-kong (te̍k-pia̍t sī kàu-io̍k) chin tōa koan-hē.
|
Tī咱ê教會教育到底著用甚mi̍h款字？Che是咱所tú著一項 ê困難ê問題。有時因為hit個問題性大，致到hō͘咱若準目珠放khoeh無ài kā伊想，也teh向望時間會解決。M̄-kú事實是bōe thang hō͘咱無kā伊想，因為che kap咱現在ê事工(特別是教育) 真大關係。 |
|
Hôe-kò͘ Tâi-oân pah nî ê soan-kàu le̍k-sú, pe̍h-ōe-jī ê kòng-hiàn khak-si̍t sī tōa. Pe̍h-ōe-jī ê Sèng-keng m̄-nā sī chi̍t pún put-chí chun-tiōng tī goân-bûn Sèng-keng ê e̍k-pún, jî-chhiáⁿ sī chi̍t pún put-chí súi ê Ē-mn̂g im ê chheh. Kè-khì m̄-chai jōa-ni̍h chōe lâng bat tùi chit pún Sèng-keng lâi tit-tio̍h sì-chiàⁿ ê liáu-kái Siōng-tè ê ōe, iā m̄-chai jōa-ni̍h chōe lâng bat tùi chit pún Sèng-keng lâi ha̍k-si̍p sì-chiàⁿ koh súi ê Tâi-oân ōe? Khak-si̍t pe̍h-ōe-jī sī ū lī-ek ê. Hit ê te̍k-sek sī chhin-chhiūⁿ Iâu Chèng-tō Bo̍k-su (Hōng-soaⁿ), tī i só͘ phian-tù ê “Si̍t-giām pe̍h-ōe-jī bûn-hoat” (Tâi-oân Soan-tō-siā hoat-hêng), tē-it bīn ê sū só͘ siá: (1) Lāu-bú ōe, chiàu lán ê su-sióng, kám-chêng ōe thang ti̍t-chiap piáu-hiān. (2) Ha̍k-si̍p kán-īⁿ. (3) Iông-īⁿ lí-kái Sèng-keng. (4) Kau-tho̍k hong-piān.
|
回顧台灣百年ê宣教歷史，白話字ê貢獻確實是大。白話字ê 聖經m̄-nā是一本不止尊重tī 原文聖經ê譯本，而且是一本不止súi ê廈門音ê冊。過去 m̄知偌ni̍h濟人bat tùi這本聖經來得著四正ê了解上帝ê話，也m̄知偌ni̍h濟人bat tùi 這本聖經來學習四正koh súi ê 台灣話? 確實白話字是有利益--ê。Hit個特色是親像姚正道牧師(鳳山)，tī伊所編著ê「實驗白話字文法」 (台灣宣道社發行)， 第一面ê序所寫： (1)老母話，照咱ê思想，感情會thang直接表現。(2) 學習簡易。(3) 容易理解聖經。(4) 交讀方便。 |
|
Ná-chún ū lâng bat kóng chi̍t ê lē kóng, “Góa ê sim-koaⁿ íⁿ-á, chi̍t tiám khì ut--leh, giâ bōe khí-lâi, chin kan-khó͘.” Che chit kù m̄-chai Tiong-bûn sī án-chóaⁿ siá lâi piáu-hiān? Koh iā bat ū lâng kóng, bó͘ phah-thi̍h tiàm thâu-ke beh chhōa sim-pū chin hoaⁿ-hí, pài-thok lâng siá mn̂g-liân. I kóng kā góa siá, “Nā bô lín pâ chá-sî ê hì-hū khi̍h8-kho̍k-khia̍k, ná ū kin-á-ji̍t ê la̍k-ta̍k-chhi̍h8, la̍k-ta̍k-khoa̍i̍hN8.” Ì-sù sī ài kóng, in-ūi i chá-sî sin-khó͘ chòe phah-thi̍h sai-hū, chiah ū in hāu-siⁿ kin-á-ji̍t teh chhōa-bó͘, chhiáⁿ lô-kó͘ nāu-jia̍t hoaⁿ-hí. M̄-chai Tiong-bûn sī án-chóaⁿ siá chiah ōe thang tú-tú chiàu chit ê kám-chêng lâi piáu-hiān? Góa siūⁿ, ēng Tiong-bûn sī bô khó-lêng thang piáu-ta̍t. Tâi-oân ōe ê hêng-iông-sû te̍k-pia̍t chōe, koh lóng ū i to̍k-tit ê piáu-hiān. Kan-ta kóng “o͘”, “o͘-o͘,” í-ki̍p “o͘--o͘-o͘!” to chha-tit chin-chōe. Á-sī kóng, “o͘-sô-sô,” “o͘-mà-mà” téng-téng ê piáu-hiān, tō m̄-sī chi̍t jī “黑” jī ōe thang kóng chheng-chhó. Siāng-sî tùi chit ê ōe iā thang khòaⁿ chhut bîn-cho̍k ê te̍k-sèng, in-ūi tī ōe-gú ê lāi-bīn ū pau-hâm tio̍h hit ê bîn-cho̍k ê bûn-hòa kap sèng-keh téng. Só͘-í sui-jiân kiáⁿ-jî tha̍k pa̍t khoán ê gú-giân; nā-sī tī i tú-tio̍h sím-mi̍h gū-hoat ê sū-kiāⁿ hoat-seng ê sî, tāi-khài to sī hoat-chhut pē-bú kiuⁿ (lāu-bú ōe).Thang chai, hit ê lāu-bú ōe tī hit ê bû-hêng-tiong í-keng lâu-ji̍p tī kiáⁿ-jî ê hui̍h-lāi, chiâⁿ-chòe lêng-kám ê thong-lō͘. Án-ni, ēng chhōa lâng thé-giām Siōng-tè ê thiàⁿ chòe bo̍k-tek ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k, chū-jiân sī tio̍h lī-iōng ha̍k-seng ê lāu-bú ōe lâi kàu-ha̍k, pí-kàu khah ū lêng-kám sī chin bêng. Put-kò, būn-tôe sī hiān-chāi teh kà kap teh tha̍k ê lâng, chiū-sī Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-su kap ha̍k-seng, chha-put-to chiām-chiām teh bōe hiáu-tit kóng Tâi-oân ōe. Che sī teh pò lán chai, hiān-chāi ê chheng siàu-liân chiām-chiām teh lī-khui Tâi-oân lâng ê khoán-sit. Tī chit khoán ê chōng-hóng tiong lâi koan-chhat lán ê Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-io̍k ê sî, lán beh hoat-kak-tio̍h ho̍k-cha̍p ê gûi-ki. In-ūi lán kì-jiân tī Tâi-oân ōe chòe lāu-bú ōe lâi sêng-tióng, nā-sī teh sòng-sit hit ê chòe tē-it khoài siū lêng-kám phah-tōng lán ê sim ê thong-lō͘. Chòe-kūn in-ūi teh chún-pī thang kòng-hiàn tī siat-kàu tē jī sè-kí ê Tâi-oân kàu-hōe ê kàu-io̍k kè-e̍k, sió-tī ū tùi choân-séng ê Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân tiāu-cha. Tī í-keng chi̍p óa lâi ê tiāu-cha-pió 246 tiuⁿ tiong, koan-hē Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-io̍k ê tio̍h ēng Tâi-gú á-sī Kok-gú ê thóng-kè, sī chhin-chhiūⁿ ē-bīn:
|
若準有人bat講一個例講：「我 ê心肝íⁿ仔，一點氣?--leh，giâ bē起來，真艱苦。」 Che這句m̄知中文是án-chóaⁿ寫來表現? Koh也bat有人講：「某扑鐵店頭家beh娶新婦真歡喜。」拜託人寫門聯。伊講kā我寫「若無lín爸早時ê hì-hū khi̍h8-kho̍k-khia̍k,ná有今仔日ê la̍k-ta̍k-chhi̍h8,la̍k-ta̍k-hoa̍i̍hN8。」意思是ài講，因為伊早時辛苦做扑鐵師父，才有in後生今仔日teh 娶某請鑼鼓鬧熱歡喜。M̄知中文是án-chóaⁿ 寫才會thang tú-tú照這個感情來表現？我想，用中文是無可能thang表達。台灣話ê形容詞特別濟，koh攏有伊獨一ê表現。 Kan-ta 講「烏」「烏烏，」以及「烏---烏烏！」tō 差tit真濟。抑是講：「烏sô sô」，「烏mà-mà」等等ê表現，tō m̄-sī一字「黑」字會thang講清楚。Siāng時tùi這個話也thang看出民族ê 特性，因為tī話語ê內面有包含著hit個民族ê文化kap 性格等。所以雖然子兒讀別款ê 語言；若是tī伊tú著甚mi̍h gū發ê事件發生ê時，大概都是發出父母腔(老母話)。Thang知，hit個老母話tī hit個無形中已經流入tī子兒ê血內，成做靈感 ê通路。Án-ni，用chhōa人体驗上帝ê疼做目的ê基督教教育，自然是著利用學生ê 老母話來教學，比較較有靈感是真明。不過，問題是現在teh教kap teh讀ê人，就是主日學ê教師kap學生，差不多漸漸teh bōe曉--tit講台灣話。Che是teh報咱知，現在ê青少年漸漸teh 離開台灣人ê 款式。Tī這款ê 狀況中來觀察咱ê主日學ê教育ê時，咱beh發覺著複雜ê危機。因為咱既然tī台灣話做老母話來成長，若是teh喪失hit個最第一快受靈感扑動咱ê心ê 通路。最近因為teh準備thang貢獻tī設教第二世紀ê台灣教會ê教育計劃，小弟有tùi 全省ê主日學教員調查。Tī已經集倚--來ê調查表246張中關係主日學ê教育ê著用台語抑是國語ê統計，是親像下面： |
|
Chàn-sêng ēng Tâi-gú 84 ê.
|
贊成用台語84個。. |
|
Chàn-sêng ēng Kok-gú 24 ê.
|
贊成用國語24個。 |
|
Tâi-gú kap Kok-gú lām teh iōng 138 ê.
|
台語kap國語lām teh用138個。 |
|
Kiám-chhái āu-lâi koh kià lâi ê ōe hō͘ chit ê thóng-kè ōaⁿ khoán, chóng-sī tī hiān-chāi ê thóng-kè sò͘-jī kàu-gia̍h hō͘ lán siūⁿ lán ê chiân-tô͘.
|
Kiám-chhái後來koh寄來ê 會hō͘這個統計換款，總是tī現在ê統計數字夠額hō͘咱想咱 ê前途。 |
|
Tiong-bûn chin hó, sī piáu-hiān lán ê kok-ka bîn-cho̍k ê iu-siù bûn-hòa kap te̍k-sèng; chóng-sī Tâi-oân-ōe iā sī beh piáu-sī lán Tâi-oân lâng ê siūⁿ-hoat kap sèng-keh. Só͘-í chit nn̄g hāng lóng bōe thang pàng-sak,koh khah tio̍h siat-hoat hō͘ i lióng choân kî bí. Góa siūⁿ,lán kiám bōe thang tī kàu-hōe ê kàu-io̍h sú-iōng Tiong-bûn 600 jī kap Lô-má-jī ê pèng-im,chhin-chhiūⁿ Ji̍t-bûn á-sī Hân-kok lī-iōng Hàn-jī kap in ka-kī ê jī. Chhin-chhiūⁿ “基督徒sī上帝ê子民，主耶穌永遠chòe in ê 大祭司，扶持in ê 軟弱，幫助in勝過 一切ê困難 kap試探。” Nā án-ni sī it kú lióng tit. Tī Ki-tok-kàu kàu-io̍k ê té-té ê sî-kan-lāi thang ēng chhián-hiān ê bûn-jī lâi chhōa lâng thé-giām Siōng-tè ê ōe. Bián-tit in-ūi bûn-jī Chhim bōe liáu-kái, á-sī in-ūi bô ēng Lāu-bú ōe,tì-kàu sit-lo̍h lēng-gōa chi̍t hong-bīn ê kàu-io̍h kè-ta̍t.
|
中文真好，是表現咱ê國家民族ê優秀文化kap特性；總是台灣話也是beh表咱台灣人ê 想法kap性格。所以這兩項攏bōe thang放sak，koh較著設法hō͘伊兩全其美。我想，咱kiám bōe thang tī教會ê教育使用中文600字kap羅馬字ê拼音，親像日文抑是韓國利用漢字kap in家己ê字。親像「基督徒是上帝ê子民，主耶穌永遠做in ê 大祭司，扶持in ê 軟弱，幫助in勝過一切ê困難 kap試探。」若 án-ni 是一舉兩得。Tī基督教教育ê 短短ê時間內thang 用淺現ê文字來chhōa人体驗上帝ê話。免得因為文字深bōe了解，抑是因為無用老母話，致到失落另外一方面ê教育價值。 |
|
(Tâi-oân Kàu-hōe Kong-pò tē 941 hō, 1964 nî 9 goe̍h)
|
(台灣教會公報第941號，1964年9月) |
