Choân séng chòe sòe ê cho̍k_Saiset cho̍k
|
全省最細ê族---賽夏族 |
| Ông Eng-sè |
王英世 |
|
Hiān sî tī Tâi-oân ê san-tōe lâng ū 10 cho̍k, kî -tiong chòe sòe ê cho̍k kiò-chòe Sài-hā cho̍k. In ê jîn-kháu iok 1500 miâ, tōa-pō͘-hūn tòa tī Biâu-le̍k koāiⁿ Lâm-chng hiong, chiū sī chhut-miâ ê Sai-thâu-soaⁿ koh ji̍p-khì ê só͘-chāi, kî-û iok 70 hō͘ ê sī tòa tī keh-piah koāiⁿ (Sin-tek ) Ngó͘-hong hiong ê Tāi-ek chhoan. In ê ta-po͘-lâng ê thé-keh óe-sòe, ná ji̍t-pún lâng ê khoán-sit, lâm lú lóng ū súi ê ba̍k-chiu kap phīⁿ. In kap Thài-ngá-ní cho̍k ê lâng kāng-khoán, khiā khí tī chin phian-phiah ê só͘-chāi, koh chin hun-sòaⁿ. Chin chhù-bī iā chi̍t-bīn thang khòa-lū ê sū, chiū sī chiàu góa khòaⁿ chit ê cho̍k tī bô kú ê chiong-lâi ōe kap kî-û khah kiông ê cho̍k tang-hòa--khì. Ēng khah kū-thé-tek ê ōe lâi kóng, sī kóng hun-sòaⁿ tī chit N̄g só͘-chāi ê lâng bô jōa-kú ē pìⁿ-chòe Thài-ngá- ní cho̍k, á-sī Kheh-lâng. Ngó͘-hong hiong hiah ê 70 gōa hō͘ ê lâng, pún-lâi in iû-goân iā sī tiàm tī Lâm-chng hiong, cháiⁿ-iūⁿ in ōe poaⁿ lâi Ngó͘-hong hiong? Hit ê lí-iû khiok góa m̄-chai, chóng-sī ū chi̍t ê sū-si̍t, chiū-sī in ê tōa sòe só͘ teh kóng ê ōe- gú lóng sī Thài-ngá-ní ōe, liân tōa-lâng iā sòa giōng- giōng beh bōe kì-tit in ka-kī ê ōe. Kū-nî 6 ge̍h Kàu-hōe-pò San-tōe soan-tō te̍k-khan ê lāi-bīn góa ū siá chit phiⁿ “Ngó͘-hong Sìn-gióng ê Eng-hiông” hit ê chú-jîn ong Chu Thiam-siū Bo̍k-su, goân-lâi chiū sī Sài-hā cho̍k ê chhut-sin. Thang chai in poaⁿ lâi Ngó͘-hong hiong ū siong-tong kú ê le̍k-sú. Nā án-ni, Lâm-chng chit pêng neh? In-ūi in pêng- siông só͘ chiap-sio̍k ê lâng, tōa-pō͘-hūn lóng sī Kheh-lâng, iū-koh chin-chōe Kheh-lâng tòa tī soaⁿ-ni̍h teh keng-êng soaⁿ, só͘-í tōa-pō͘-hūn ê lâng lóng ōe-hiáu kóng, á sī thiaⁿ Kheh-ōe. Tī Lâm-chng hiong ê Sài-hā cho̍k, góa ū hoat-kiàn tio̍h chi̍t hāng chin chhù-bī ê sū, chiū sī ū lâng o̍h lán pîⁿ-tōe ê lâng chhāi ngó͘-siōng, sīm-chí ū lâng iā chhāi kong-má-khám teh kā ho̍k-sāi. Tong-jiân in ê kè-chhōa iā chin hūn-cha̍p, ū ê kap Thài-ngá-ní cho̍k ê lâng, á sī Kheh-lang, á sī gōa-séng lâng kiat-hun, ū ê tùi-hoán, ta-po͘ ê chhōa chāi-tōe Kheh-lâng ê cha-bó͘ gín-ná chòe bó͘. In ê chong-kàu sìn-gióng thang kóng, nā m̄-sī Ki-tok-kàu chiū-sī Thian-chú-kàu, lióng-hong ê sìn-chiá sī lán khah chōe. In-ūi só͘ tòa ê só͘-chāi tī chhim-soaⁿ, kau-thong put-piān ê só͘-chāi, hia 2 hō͘, 5 hō͘; chia 3 hō͘, 4 hō͘, só͘-í beh ji̍p-khì hia thoân-kàu chin khùn-lân.
|
現時 tī 台灣 ê 山地人有 10 族，其中最細 ê 族叫做賽夏族。In ê 人口約 1500 名，大部分 tòa tī 苗栗縣南庄鄉，就是出名 ê 獅頭山 koh 入去 ê 所在，其餘約 70 戶--ê 是 tòa tī 隔壁縣( 新竹)五峰鄉 ê 大隘村。In ê 查甫人 ê 體格矮細，若日本人ê 款式，男女攏有 súi ê 目珠 kap 鼻。In kap 泰雅爾族 ê 人共款，企起 tī 真偏僻 ê 所在，koh 真分散。真趣味，也一面 thang 掛慮 ê 事，就是照我看這個族 tī 無久 ê 將來會 kap 其餘較強 ê 族同化去。用較具體得 ê 話來講，是講分散 tī 這 2 所在 ê 人無偌久會變做泰雅爾族，抑是客人。五峰鄉 hiah 個 70 外歲 ê 人，本來 in 猶原也是 tiàm tī 南庄鄉，怎樣 in 會搬來五峰鄉？ Hit 時 ê 理由卻我 m̄ 知，總是有一個事實，就是 in ê 大細所 teh 講 ê 話語攏是泰雅爾話，連大人也續憨憨 beh 未記得 in 家己 ê 話。舊年 6 月教會報山地宣道特刊 ê 內面我有寫一篇『五峰信仰 ê 英雄』hit 個主人翁朱添壽牧師，原來就是賽夏族 ê 出身。Thang 知 in 搬來 五峰鄉有相當久 ê 歷史。若 án-ni,南庄這旁 neh？因為 in 平常所接觸 ê 人，大部份攏是客人，又 koh 真濟客人 tòa tī 山 ni̍h teh 經營山，所以大部份 ê 人攏會曉講，抑是聽客話。Tī 南庄鄉 ê 賽夏族，我有發見著一項真趣味 ê 事，就是有人學咱平地 ê 人祀偶像，甚至有人也祀公媽龕 teh kā 服侍。當然 in ê 嫁娶也真紛雜，有 ê kap 泰雅爾族 ê 人，抑是客人，抑是外省人結婚，有ê 對反，查甫--ê 娶在地客人 ê 查某囡仔做某。In ê 宗教信仰 thang 講，若 m̄ 是基督教就是天主教，兩方 ê 信者是咱較濟。因為所 tòa ê 所在 tī 深山，交通不便 ê 所在，hia 2 戶，5 戶；chia 3 戶，4 戶，所以 beh 入去 hia 傳教真困難。 |
|
Tī sió-sió ê Tang-hô chhoan kap Hông-lâi chhoan, in hun-sòaⁿ tī 12 só͘-chāi khiā khí, tī 3 ūi ê só͘-chāi keng-siông teh chū-hōe. Thoân-kàu-su chí-ū chi̍t ê soan-tō-su, kî-ū ê só͘-chāi, múi lé-pài ū tùi Sin-tek N̄g ūi san-tōe ha̍k-seng khì pang-chān. Pài-tn̂g Chí ū chi̍t keng pòaⁿ éng-kiú-sèng chng-chō ê lé-Pài-tn̂g tī Tang-hô. Hông-lâi pún-lâi ū chi̍t keng Tek-chō ê pài-tn̂g, chóng-sī í-keng àu-khì, hiān-sî Teh kè-e̍k khí sin ê pài-tn̂g.
|
Tī 小小 ê 東和村 kap 凰來村，in 分散 tī 12 所在企起，tī 3 位 ê 所在經常 teh 聚會。傳教師只有一個宣道師，其餘 ê 所在，每禮拜有 tùi 新竹 2 位山地學生去幫贊。拜堂只有一間半永久性磚造 ê 禮拜堂 tī 東和。凰來本來有一間竹造 ê 拜堂，總是已經 àu--去，現時 teh 計劃起新 ê 拜堂。 |
|
Lūn khí chit N̄g keng kàu-hōe, chiū sī Gô͘ Bêng-chèng Bo̍k-su chêng tī Sin-tek sèng-keng su-īⁿ teh tha̍k-chheh ê sî khì kó͘-bú khai-siat ê. Hiān-sî Ngó͘-hong kap Lâm-chng N̄g hiong ê sìn-chiá kap kiû-tō-chiá iok ū 800 gōa lâng, kî-tiong iok ū 500 lâng í-keng siū sóe. Taⁿ--chòe-āu tī chia ài lâi kài-siāu in tùi kó͘-chá lâu--lo̍h-lâi chin chhù-bī ê chè-tián, chit ê óe-lâng chè-tián lēng-gōa chi̍t ê miâ kiò-chòe Pa-su Tāi-ek chè-tián, múi N̄g nî ê lông-le̍k 10 ge̍h 15 ji̍t khí, 3 ji̍t kú, in ū kú-hêng chit ê sēng-tāi ê chè-tián, tī Lâm-chng koh ji̍p-khì ê Tang-hô chhoan Hiòng-thian-ô͘. Tùi Ngó͘-hong, Tek-tang, Sai-thâm téng, kai cho̍k ê lâm-lú, ló-iù, chiâⁿ-kûn kiat-tūi chi̍p-óa, tī hái-poa̍t 1200 gōa kong-chhioh ê san-tōe pîⁿ-iûⁿ chiūⁿ ê Hiòng-thian-ô͘. Liân pa̍t cho̍k á-sī pîⁿ-tōe lâng, iok ū 2000 gōa lâng, liân-liân 3 mî tī hia chiú-bú kha-ta̍h kông-ko jia̍t-bú, hit ê siaⁿ-im hiáng-èng tī soaⁿ-kok, hō͘ thiaⁿ ê lâng kám-kak giâm-siok ê koan-liām. Chit ê chè-tián ê khí-goân sī án-ni, iok 500 nî chêng tī Hiòng-thian-ô͘ chit ê só͘-chāi, ū chi̍t cho̍k kiò-chòe óe-lâng chéng-cho̍k, seng-khu ê koâiⁿ-tōa chí-ū 3 chhioh, chóng-sī chhong-bêng ióng-kám, múi nî nā siu-koah ê sî, kiò i lâi giām-siu ê sî, koh kè hit nî tiāⁿ- tio̍h kóng hong-siu. Khó-sioh tùi sèng ê hong-bīn bô chèng-keng, thiau-lân san-tōe lióng-ka hū-lú, tì-sú jiá-khí lang ê siū-khì, siat kè-tì kā in châu-bia̍t, chóng-sī óe-lâng sí-liáu in ê im-hûn lâu tī soaⁿ-tōng chhim-soaⁿ kok, mî-ji̍t kiáu-chhá, chiah ê soaⁿ-pau siūⁿ che sī óe-lâng ê lêng lâi teh pò-oan, só͘-í tùi hit sî khí, múi N̄g nî in chiū chio-chi̍p in ê cho̍k lâi an-ùi chiah ê óe-lâng ê lêng.
|
論起這 2 間教會，就是吳明正牧師前 tī 新竹聖經修院 teh 讀冊 ê 時去鼓舞建設--ê。現時五峰kap 南庄 2 鄉 ê 信者 kap 求 道者約有 800 外人，其中約有 500 人已經受洗。今--最後 tī chia ài 來介紹 in tùi 古早留--落-來真趣味 ê 祭典，這個矮人祭典另外一個名叫做 Pa-su Tāi-ek (巴斯大隘) 祭典，每 2 年 ê 農曆 10 月 15 日起，3 日久，in 有舉行這個盛大 ê 祭典，tī 南庄 koh 入去 ê 東和村向天湖。Tùi 五峰、竹東、獅潭等，該族 ê 男女、老幼，成群結隊集倚，tī 海拔 1200 外公尺ê 山地平洋上 ê 向天湖。連別族抑是平地人，約有 2000 外人，連連 3 暝 tī hia 酒舞腳踏狂歌熱舞，hit 個聲音響應 tī 山谷，hō͘ 聽 ê 人感覺嚴肅 ê 觀念。這個祭典 ê 起源是 án-ni,約 500 年前 tī 向天湖這個所在，有一族叫做矮人種族，身軀ê 懸大只有 3 尺，總是聰明勇敢，每年若收割 ê 時，叫伊來驗收 ê 時，koh 過 hit 年定著講豐收。可惜對性 ê 方面無正經，刁難山地良家婦女，致使惹起人 ê 受氣，設計智 kā in 剿滅，總是矮人死了 in ê 陰魂留 tī 山洞深山谷，暝日攪吵，chiah ê山胞想這是矮人 ê 靈來 teh 報冤，所以 tùi hit 時起，每 2 年 in 就召集 in ê 族來安慰 chiah ê矮人ê 靈。 |
|
Taⁿ-- góa tī chia beh kiat-sok góa chit phiⁿ ê bûn ê sî, góa ài thê-chhíⁿ lán tāi-ke kèng-ka koan-sim chit ê tī lán Tâi-oân siōng sè ê cho̍k=Sài-hā cho̍k . Chhun-chhut lán thiàⁿ ê chhiú tī chit ê chì-bî-sòe ê bîn-cho̍k, ún-tàng lán iā beh tit-tio̍h Chú ê chheng-ho͘, “Hó ah, hó koh chīn-tiong ê lô͘-po̍k.”
|
今--我 tī chia beh 結束我這篇 ê 文 ê 時，我 ài 提醒咱大家更加來關心這個 tī 咱台灣上細 ê 族＝賽夏族。Chhun出咱疼 ê 手 tī 這個至微細 ê 民族，穩當咱也beh 得著主 ê 稱呼：「好-- ah ，好 koh 盡忠 ê 奴僕。」 |
|
( “Soaⁿ-tè Kàu-hōe” 1963 nî)
|
(《山地教會》1963年) |
